تبیین اگر در زمانش انجام نشود، دیگر جهاد نیست/ از ظرفیت عظیم مردم غافلیم

عقیق:موضوع جهاد تبیین حدود دو هفته پیش توسط رهبر معظم انقلاب خطاب به مداحان اهل بیت (ع) و مبلغان دینی مطرح شد.

امروز یکی از راهبردهای دشمن نشانه گرفتن اعتقادات مردم و دور کردن آنها از ایمان، ولایت و روحیه استکبار‌ستیزی است و راه‌حل این حمله دشمن جهاد تبیین است تا بوسیله آن در جامعه روشنگری صورت گیرد و عموم مردم از این هدف دشمن مصون بمانند.

جلوگیری از نفوذ دشمن از اهداف مهم جهاد تبیین است

یکی از اهداف مهم جهاد تبیین در عرصه سیاست، جلوگیری از نفوذ دشمن در همه دستگاه‌های حکومت اسلامی است؛ زیرا اگر جهاد تبیین رسالت خود را در عرصه تبیین‌گری و بصیرت‌افزایی به موقع انجام دهد و افراد جامعه را با این حقیقت آشنا سازد از نفوذ دشمن جلوگیری می‌شود. همچنین یکی دیگر از اهداف جهاد فرهنگی تبلیغاتی تبیین، بصیرت‌افزایی در جامعه است. فردی که مردم را به توحید دعوت می‌کند باید برخوردار از بصیرت لازم باشد و تنها شخص بابصیرت می‌تواند در مردم بصیرت ایجاد کند.

به همین منظور به سراغ حجت‌الاسلام سعید صلح میرزایی مسئول دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای در قم و نویسنده کتاب جهاد تبیین رفتیم و دقایقی با وی درباره جهاد تبیین و اهداف و اقتضائات آن به گفت‌وگو نشستیم.

مردم و مسئولان باید همه توان خود را برای تحقق منویات رهبری بکار گیرند

رهبر معظم انقلاب موضوع جهاد تبیین را با توجه به اهمیتش در دوران کنونی مطرح کردند، وظیفه مردم و مسئولان در برابر این فرمان چیست و چگونه می‌شود آن را محقق کرد.

رهبر معظم انقلاب براساس مقتضیات زمان و مکان و شرایط، اقدامی را تشخیص می‌دهد و آن را بصورت یک فرمان منتشر می‌کند. مؤمنان انقلابی که مصلحت اسلام و انقلاب و همچنین پیشرفت کشور را در گرو به نتیجه رسیدن طرح امام جامعه می‌دانند به محض صدور فرمان، باید همه توان اندیشه‌ای و عملی خود را در راه انجام آن فرمان و شبکه شدن با دیگر عناصر انقلابی و مطالبه از نهادهای مرتبط و مسئول به کار گیرند.

آتش به اختیار بودن، تقویت تولید ملی، بیانیه گام دوم، رزمایش مواسات و اخیراً جهاد تبیین و روایت از جمله مفاهیمی هستند که رهبر انقلاب به آنها اشاره کرده و در کنار این شور انقلابی مردم همیشه در صحنه، نهادهای حاکمیتی و بعضی از حلقه‌های میانی هم به میدان آمده و در ابتدای امر، با تکرار همگانی آن فرمان مواجه می‌شویم.

ابزار مؤثر بر تحقق جهاد تبیین

در اجرای جهاد تبیین کدام ابزار‌ها بیشتر مؤثر است و با چه برنامه‌هایی می‌توان به روایت حقایق و روشنگری پرداخت.

در این راستا برگزاری نشست‌های تبیینی، نگارش یادداشت‌های توضیحی، مصاحبه، برگزاری هیأت‌های اندیشه‌ورز و همایش‌های پژوهشی، چاپ کتب تحلیلی و توصیفی و تجویزی، ساخت نرم‌افزار‌های مربوط به فرمان جهاد تبیین و طراحی و تولید محصولات فرهنگی و... می‌تواند به عنوان گام نخست بسیار مؤثر باشد.

گاهی مشاهده می‌شود پس از فرامین رهبر انقلاب برخی نهاد‌ها در روز‌های نخست با شور و اشتیاق کارهایی را آغاز می‌کنند اما در ادامه راه، کار را رها کرده و منویات رهبر معظم انقلاب برروی زمین می‌ماند، برای جلوگیری از این آسیب و آسیب‌های دیگر چه باید کرد؟

بله، با اجرای این برنامه‌ها اولین آسیب‌ها پیدا می‌شود. خسته شدن افکار عمومی از تکرارهای اغراق‌آمیز و آزاردهنده، شاید یکی از آسیب‌ها باشد و می‌توان هرازچندگاهی با استفاده از تولید اصطلاحات جدید و البته به همان مقصود فرمان، ذهن‌ها را از خستگی و ملالت خارج کرد. یکی دیگر از راهکارهای مقابله با این آسیب، فازبندی کردن عملیات متناسب با آن فرمان است که در ادامه به آن اشاره می‌کنم.

آسیب دوم هم آن حالتی است که به نیروهای مؤمن انقلابی وارد می‌شود، یعنی همان‌طور که گفتید حالت ناامیدی یا ترس از اینکه این فرمان هم مثل فرمان قبلی، بزودی فراموش شود.

باید فرامین رهبری را دستمایه روزمرگی و بهانه‌ای برای پوشاندن کم کاری‌ها کرد

آسیب بعدی مصادره شدن یا تحریف معنوی آن فرمان است به نفع خود. همانطور که پس از صدور بیانیه گام دوم دیدیم که بسیاری از نهادها و افراد با زدن برچسب گام دوم به کارهای روزمره و وظایف ذاتی خود به دنبال کسب وجهه یا پیدا کردن سپری برای کم‌کاری‌های خود نسبت به آن فرمان رفتند. درحالی که نباید فرامین رهبری را دستمایه روزمرگی کرد.

جهاد تبیین هم از این آسیب در امان نیست. هنوز مدتی از صدور آن نگذشته عده‌ای عنوان کارهای قبلی خود را به جهاد تبیین تغییر دادند در حالی که بر بسیاری از این کارها تعریف جهاد تبیین صدق نمی‌کند. جهاد تبیین یعنی تلاش برای رفع غبار ذهنی ایجاد شده از سوی دشمن در اطرافیان و حوزه تأثیر و مقابله با روایت‌های وارونه دشمن از حقایق. پس لزوماً هر تعلیمی و تولید علمی، تبیین نیست و ممکن است برخی تبیین‌ها نیز در شرایط جهاد نباشند.

در مقابل بعضی کارها ممکن است اصلاً ضد تبیین باشد اگرچه در پوسته تبیین عرضه شود مثل برخی افشاگری‌های خلاف قانون یا بی‌اخلاقی در هتک حریم خصوصی افراد و خانواده‌های آنها.

تبیین اگر در زمانش انجام نشود، دیگر جهاد نیست

از همین تعریف استفاده می‌شود که جهاد عظیم تبیین با سختی و دشواری‌هایی همراه است که معمولاً از سوی معارضان آن، تحمیل می‌شود و آنچه باعث این مخالفت‌ها می‌شود به‌هنگامی تبیین است و اگر تبیین در زمان خود انجام نگرفت و پس از بین رفتن حساسیت‌های دشمنان مطرح گردید اگرچه که ممکن است نتایجی داشته باشد اما دیگر جهاد نیست.

در جهاد تبیین از ظرفیت عظیم مردمی غفلت نشود

به جز مسئولان گاهی مردم هم برای اجرای فرامین رهبری آماده‌اند اما به یک نیروی اجرایی که راه‌کار درست به آنها ارائه دهد نیاز دارند و اغلب دیده می‌شود ظرفیت عظیم مردمی برای اجرای فرامین رهبری مغفول می‌ماند. 

این یکی دیگر از آسیب‌های جهاد تبیین  است، یعنی تولید نشدن راهکارهای عملی مخصوص هر قشر و طیف اجتماعی و همچنین نهادهای مسئول است. گاهی مردم دوست دارند فرمان ولی را اطاعت کنند ولی یک نسخه عملیاتی در دست ندارند. اینجا است که نقش هیأت‌های اندیشه ورز عملیاتی معلوم می‌شود. این هیأت‌ها می‌توانند با ایجاد اتاق فکر برای اقشار و گروه‌های مختلف برنامه‌ریزی کرده و راه‌کار اجرایی ارائه کنند.

آسیب دیگر که با قبلی هم مرتبط است فازبندی نشدن عملیات و همچنین برخورد رسانه‌ای با آن فرمان است. به طور مثال در موضوع جهاد تبیین، فاز اول رساندن این پیام با هنرمندی خاص به همه مخاطبان این فرمان است. فاز بعدی شبکه شدن نیروهای صف و مطالبه هم‌افزایی از حلقه‌های میانی و به دنبال آن نهادهای حاکمیتی برای ایجاد یک قرارگاه جهاد تبیین است.

از جهت رسانه‌ای هم پس از شور اولیه لازم است با فواصل منطقی و با عناوین مختلف، این فرمان را دست گرفت و با طنین دادن به آن، از خاموش شدن توجهات و فراموش شدن این وظیفه جلوگیری کرد.

گاهی اوقات در اجرای برنامه‌ها خصوصاً منویات رهبر انقلاب نهاد‌ها و سازمان‌ها به صورت شتابزده و بدون وحدت رویه اقدام به اجرای کار‌های جزیره‌ای می‌کنند که فایده چندانی ندارد و فقط وقت و منابع را هدر می‌دهد، نظر شما در این باره چیست؟

شبکه نشدن و تک‌روی در انجام فرمان، از دیگر آسیب‌ها است. یکی از آرمان‌های انقلاب اسلامی و اسلام، برادری است و این برادری صرفاً در مواسات و محبت نیست. مؤمنان به فرمان رسول الله صلی الله علیه و آله همچون آجرهای یک بنا هستند که همدیگر را کمک می‌کنند تا هدف آن سازه حاصل شود. از این رو مؤمن انقلابی با بهره‌گیری از کار تشکیلاتی و شبکه شدن با دیگران، تلاش می‌کند تا اثرش را افزایش دهد. البته در جامعه ولایی یک تشکیلات وجود دارد که مرکز آن، ولی جامعه است و خرده تشکیلات‌ها باید نقش تقویت آن کلان تشکیلات را بازی کنند و در دام طاغوت تشکیلات نیفتند که کمترین اثر آن، شکل‌گیری رقابت‌های ناسالم و بعضاً طرد دیگران و نفی آنها است.

نیروهای مؤمن چون هدف اصلی خود را محقق شدن برنامه و نقشه ولی جامعه می‌دانند با گذر از منافع فردی و گروهی خود با دیگران هم‌افزا شده و به یاری برادران و خواهران ایمانی خود می‌پردازند.

جهاد تبیین برای قشر خاصی نیست و همه اقشار باید در آن مشارکت کنند

آیا جهاد تبیین را باید قشر خاصی انجام دهند یا پرداختن به این موضوع وظیفه همه اقشار جامعه است؟

آسیب دیگر نخبگانی دانستن جهاد تبیین و مختص دانستن آن به قشری خاص است. در حالی که فرمان جهاد تبیین همگانی و در خطاب با عموم مردم است و تنها شرطش فهم مسأله و داشتن حوزه تأثیر است. برخی اهل تولید فکر یا بیان و یا اثری هنری یا رسانه‌ای هستند و برخی صرفاً منتشرکننده و بازارسال کننده هستند. برخی مخاطب و حوزه تأثیر چند صدهزار نفری دارند و برخی چند نفری. اما یقیناً میزان مسئولیت نخبگان و اقشار خاص صاحب منبر و تریبون بیشتر اسن و به حرکت‌های تبیینی غنا و جهت می‌دهد.

چه آسیب‌های دیگری در مسیر جهاد تبیین پیش‌بینی می‌کنید؟

آسیب دیگر آن است که این جهاد را از مقوله اجبار بدانند نه اقناع و همدل ساختن. برخی هنگام تبیین با استفاده از استدلال‌های فنی، مخاطب را در لحظه دچار سکوت می‌کنند اما چون اقناع آنها از عنصر محبت و عاطفه و رعایت اقتضائات خالی است دل او را همراه نمی‌کند. دوست داشتن حقیقی همگان می‌تواند تأثیر در موفقیت در این جهاد داشته باشد. خیلی از اوقات مخاطبی که نیازمند تبیین است، دل پاک دارد و از بد حادثه مورد بمباران روایت‌های وارونه شده است.

در نتیجه‌گیری عجله نکنید و صبورانه کار را تا حصول نتیجه ادامه دهید

آسیب دیگر عجله داشتن در گرفتن نتیجه است. دشمن با صبر، آرام آرام و متناوب ذهن مخاطبش را تسخیر می‌کند و طبیعتاً زدودن غبار ایجاد شده هم باید با تکرار و تداوم باشد و شاید با بیان چندم، مخاطب همراه شود و روایت حق را بپذیرد. پس نباید از ندیدن نتیجه در ابتدای جهاد تبیین، خسته شد بلکه باید به تداوم فکر کرد.

منبع:فارس