چرا پیامبر(ص) فرمودند تنها سفر نکنید؟

مسافرت از جمله موضوعاتی است که توسط اهل‌بیت(ع) بسیار مورد تأکید قرار گرفته است و حتی برای آن، ثمرات و فواید زیادی ذکر شده است. امیر‏المؤمنین(ع) در اهمیت این امر می‌فرمایند: «مسافرت کنید که در آن پنچ فایده است: اندوه‌زدایی، درآمدزایی، دانش‌افزایی، ادب‌آموزی و همراهی با شرافتمند». (مستدرک‌الوسائل، ج8، ص115)

مسافرت آدابی دارد که رعایت آنها سفر را برای انسان بانشاط و خاطره‌انگیز می‌کند. پیامبر اکرم(ص) دعای سه نفر را مستجاب می‌دانند که از جملۀ آنها، دعای مسافر است. با وجود این توصیه‌ها، باید به این نکته توجه داشت که نباید به سفری رفت که در آن دین و نمازمان به خطر بیافتد. لذا سعی کنیم نمازمان پیوسته در اولویت باشد.

در ادامه به برخی از آداب سفر که مورد تأکید اهل‌بیت (ع) است، اشاره می‌‌کنیم:

صدقه دادن و دعای خیر کردن

امام صادق(ع) می‌فرماید: سفرت را با صدقه آغاز کن و آیةالکرسی بخوان. همچنین فرمودند: از آداب و لوازم سفر، به همراه داشتن توشه فراوان و خوب و بخشش آن به همسفران است. (الکافی، ج4، ص283 / الفقیه، ج2، ص294)

پیامبر اکرم(ص) هنگامی که به سفر می‌رفتند، چنین دعا می‌کردند: «اللهم إنی أعوذ بک من و عثاء السفر و کابة المنقلب و سوء المنظر فی أهل و المال و الولد»؛ خدایا از سختی سفر و اندوه دوری و سرگردانی و دربدری و بدمنظری درباره خاندان و مال و فرزند به تو پناه می‌برم. (مصباح‌المتهجد، ص674 و 675)

در فقه الرضا (ع) آمده است: هرگاه قصد سفر کردی، خاندانت را جمع کن و دو رکعت نماز بخوان و خدا را تمجید کن و بر پیامبر درود فرست و دستانت را به دعا بلند کن و بگو: «اللهم انی استودعک الیوم دینی و نفسی و مالی و اهلی و ولدی و جمیع جیرانی و اخواننا المؤمنین الشاهد منا و الغائب عنا»؛ خدایا! من امروز دین، جان، مال، خاندان، فرزندان و همه همسایگان و برادران مؤمن حاضر و غایب را به تو می‌سپارم.

خداحافظی با برادران دینی

رسول خدا (ص) می‌فرماید: هرگاه سفر می‌کنید با برادران دینی خود خداحافظی کنید، زیرا خدا در سایۀ دعای آنان برایتان برکت قرار می‌دهد. (الجامع الصغیر، ج1، ص89)

هرگاه رسول خدا(ص) با مسافری وداع می‌کردند، دست او را می‌گرفتند و اینچنین برایش دعا می‌کردند: «أحسن الله لک الصحابه و اکمل لک المعونه سهل لک الحزونه و قرّب لک البعید و کفاک المهم و حفظ لک دینک امانتک و خواتیم عملک و وجهک لکل خیر، علیک بتقوی الله استودع الله نفسک سر علی برکة الله عز و جل؛ خدا برای تو همراهی و مصاحبت را خوش و نیکو قرار دهد و به طور کامل تو را یاری کند و ناهمواری‌ها را برایت آسان و دور را برایت نزدیک کند و نیازهایت را برآورد و امانت و دینت را حفظ کند و پایان کارت را نیکو و تو را به هر خیری رهنمون کند. بر تو باد به تقوای الهی، خود را به خدا بسپار و به امید خدای بزرگ حرکت کن».(الفقیه، ج2، ص276)

تقسیم هزینه در سفر گروهی

پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: از آداب سفر این است که همسفران هزینه سفر را پیشاپیش مشخص کنند که مایه آرامش‌خاطر و نیکخویی آن‌هاست. همچنین امام صادق(ع) می‌فرماید: همسفرانی برگزینید که دخل و خرجشان با شما همسانی داشته باشد تا خوار نشوید. (الکافی، ج4، ص287)

سوغات

دین اسلام به دست آوردن قلب مؤمن را به وسیلۀ هدیه مورد تأکید قرار داده که این تأکید در مورد خانواده دو چندان است، لذا اهل‌بیت(ع) در مورد سوغاتی گرفتن در سفر به ما توصیه می‌فرمایند تا در آن شرایط نیز به فکر خانواده و نزدیکان خویش باشیم. امام صادق(ع) در اهمیت این امر می‌فرماید: هنگام بازگشت از سفر برای خانواده خود سوغات بیاورید؛ هرچند قطعه سنگی باشد. (مستدرک‌الوسائل، ج8، ص209)

لزوم همسفر

رسول خدا (ص) در حدیثی می‌فرماید: همسفرت را بیاب و بشناس؛ آن‌گاه سفر کن. ایشان در وصیتشان به حضرت علی(ع) فرمودند: ای علی! به تنهایی سفر نکن، چرا که شیطان، همراه تنهاست. همچنین فرمودند: بدترین مردم کسانی‌ هستند که به تنهایی سفر کنند. (الکافی، ج8، ص303)

امیر‏المؤمنین (ع) می‌فرماید: با کسی مسافرت نکن که برای تو به اندازه‌ای که تو برای او ارزش قائل هستی، احترام قائل نباشد. امام باقر(ع) نیز فرمودند: با همسطح خود همسفر شو، زیرا سفر با کسی که هزینه تو را می‌دهد مایۀ خواری مؤمن است. (الکافی، ج4، ص286)

مدیریت سفر و انتخاب سرپرست

رسول خدا(ص) در اهمیت این موضوع می‌فرماید: هرگاه سه نفر با هم به مسافرت می‌روند، یکی را امیر و سرپرست خود کنند.

مدارا در سفر

رسول خدا(ص) می‌فرماید: کسی که با همسفر خود بیشتر مدارا کند، پاداشش بیشتر و نزد خدا محبوب‌تر است. امام صادق(ع) نیز می‌فرماید: خوش‌اخلاقی و خوش‌مشربی با همسفران و فرونشاندن خشم، از آداب سفر است.