بروجردی ها توجه خاصی به مراسم سوگواری در ماه محرم دارند و بویژه در دهه اول این ماه شهر بروجرد میهمانان زیادی را به خود جلب می کند که مشتاق دیدن کارهای گروهی و مراسم محلی تاسوعا و عاشورا هستند.
عقیق: برپایی سقاخانه، تکیه و روضه از کارهای رایج این ایام در بروجرد است هرچند فعالیت های
کوچک و بزرگ فراوانی در این ایام انجام می شود. به هرحال مراسم محرم شامل
بخش های مختلفی است:
- چهل منبر
در غروب و شامگاه تاسوعا، بسیاری از مردم و بویژه کسانی که در شب های قبل سقاخانه داشته اند درهای خانه خود را به روی مردم باز می کنند و سینی بزرگی در ورودی خانه یا حیاط می گذارند و در آن به یادبود شهدای کربلا شمع روشن می کنند و با نوشیدنی و دیگر نذورات از میهمانان پذیرایی می کنند.
بسیاری از زنان و مردان با تهیه چهل شمع، با پای برهنه و بدون این که با کسی صحبت کنند از این خانه به آن خانه رفته و شمع های خود را در چهل سقاخانه می گذارند. با این کار ضمن عزاداری، حاجات و خواسته های خود را نیز یادآوری می کنند و از امام حسین و یارانش شفاعت می طلبند. این آئین به چهل منبر مشهور است.
- سینه زنی و زنجیرزنی
هیات های سینه زن و زنجیر زن بروجرد، فعالترین و پرطرفدارترین دسته های عزاداری این شهر و روستاها و مناطق اطراف هستند.
هیات های زنجیرزن به صورت قطاری در دو صف موازی حرکت می کنند و باز هم به ترتیب از افراد سالخورده تا نوجوانان مرتب می شوند. چندین طبل و سنج زن مسوول ریتم بخشیدن و هماهنگ کردن زنجیرزنان هستند. لباس زنجیرزنی یک پیراهن سیاه ضخیم و بلند است که تا سر زانو ادامه می یابد و پشت آن دو دریچه همیشه باز دارد که محل برخورد زنجیر به بدن است. با رسیدن به هیات های دیگر، عزاداران به نشانه احترام زنجیرهای خود را بالا گرفته و تکان می دهند و همزمان یا حسین می گویند.
موسیقی محرم بطور خاص بازتاب موسیقی محلی است. آوازهای معروف به دشتی یا دشتی لری بسیار گسترده اند و عمدتا با نی یا سرنا همراه می شوند که حزن زیادی دارند. در ایام تاسوعا و عاشورا نیز همین سازها به همراه دهل مورد استفاده هیات ها قرار می گیرند و عبور دسته جات عزادار از خیابان ها با پخش نوحه ها و آوازهای دشتی و همراهی ساز انجام می گیرد.
- تکیه بندی
عبارت است از ترتیب دادن چادر بزرگی در صحن یا حیاط یک خانه یا در پیاده روی خیابان. تکیه محلی برای اجتماع عزاداران است و عمدتا با نقاشی ها و شعرهایی در مدح امامان و نیز با پارچه های سبز و مشکی تزئین می شود.
تکیه های قدیمی تر با برپا ردن خیمه های سایبانی بسیار بزرگ و دایره مانند در حیاط مساجد، حسینیه ها و خانه های مهم برپا می شدند. برخی از این چادرها به نحو بسیار زیبایی نقاشی و خطاطی شده بودند. اوج این هنر مربوط به دوره قاجار و اوائل پهلوی است.
- نذر چراغ
یکی از آداب تاسوعا و عاشورا نذر کردن چراغ برای سقاخانه هاست. به این نحو که معمولا از سقاخانه های مشخصی که ویژه این کار است چراغی با اجازه صاحبخانه بر می دارند و نذر می کنند که با برآورده شدن حاجاتشان مثلا ده چراغ جایگزین آن کنند. در برخی مواقع به جای چراغ از کالاهای دیگر بویژه لیوان و استکان که مورد استفاده هیات ها و سقاخانه هاست استفاده می شود.
- پرده خوانی
نوعی حماسه سرایی و نقالی است که طی آن راوی، در یک محل عمومی نظیر صحن یک امامزاده یا گورستان، بساط می گسترد و پرده بزرگی را به درختان یا دیوار می آویزد. این پرده تصویرهای مختلفی از قیام عاشورا و حوادث بعد از آن بویژه قیام مختار و انتقام از قاتلان حسین(ع) دارد. اسامی شخصیت ها در کنار آنان نوشته شده و نقال از صحنه ای به صحنه دیگر رفته و با آب و تاب و یا با صدایی غمناک قصه ها را روایت می کند و بییندگان متاثر نیز به گریه می افتند. خاتمه کار ذکر دعا و صلوات و جمع کردن پول برای نقال است.
منبع:باشگاه خبرنگاران
- چهل منبر
در غروب و شامگاه تاسوعا، بسیاری از مردم و بویژه کسانی که در شب های قبل سقاخانه داشته اند درهای خانه خود را به روی مردم باز می کنند و سینی بزرگی در ورودی خانه یا حیاط می گذارند و در آن به یادبود شهدای کربلا شمع روشن می کنند و با نوشیدنی و دیگر نذورات از میهمانان پذیرایی می کنند.
بسیاری از زنان و مردان با تهیه چهل شمع، با پای برهنه و بدون این که با کسی صحبت کنند از این خانه به آن خانه رفته و شمع های خود را در چهل سقاخانه می گذارند. با این کار ضمن عزاداری، حاجات و خواسته های خود را نیز یادآوری می کنند و از امام حسین و یارانش شفاعت می طلبند. این آئین به چهل منبر مشهور است.
- سینه زنی و زنجیرزنی
هیات های سینه زن و زنجیر زن بروجرد، فعالترین و پرطرفدارترین دسته های عزاداری این شهر و روستاها و مناطق اطراف هستند.
هیات های زنجیرزن به صورت قطاری در دو صف موازی حرکت می کنند و باز هم به ترتیب از افراد سالخورده تا نوجوانان مرتب می شوند. چندین طبل و سنج زن مسوول ریتم بخشیدن و هماهنگ کردن زنجیرزنان هستند. لباس زنجیرزنی یک پیراهن سیاه ضخیم و بلند است که تا سر زانو ادامه می یابد و پشت آن دو دریچه همیشه باز دارد که محل برخورد زنجیر به بدن است. با رسیدن به هیات های دیگر، عزاداران به نشانه احترام زنجیرهای خود را بالا گرفته و تکان می دهند و همزمان یا حسین می گویند.
موسیقی محرم بطور خاص بازتاب موسیقی محلی است. آوازهای معروف به دشتی یا دشتی لری بسیار گسترده اند و عمدتا با نی یا سرنا همراه می شوند که حزن زیادی دارند. در ایام تاسوعا و عاشورا نیز همین سازها به همراه دهل مورد استفاده هیات ها قرار می گیرند و عبور دسته جات عزادار از خیابان ها با پخش نوحه ها و آوازهای دشتی و همراهی ساز انجام می گیرد.
- تکیه بندی
عبارت است از ترتیب دادن چادر بزرگی در صحن یا حیاط یک خانه یا در پیاده روی خیابان. تکیه محلی برای اجتماع عزاداران است و عمدتا با نقاشی ها و شعرهایی در مدح امامان و نیز با پارچه های سبز و مشکی تزئین می شود.
تکیه های قدیمی تر با برپا ردن خیمه های سایبانی بسیار بزرگ و دایره مانند در حیاط مساجد، حسینیه ها و خانه های مهم برپا می شدند. برخی از این چادرها به نحو بسیار زیبایی نقاشی و خطاطی شده بودند. اوج این هنر مربوط به دوره قاجار و اوائل پهلوی است.
- نذر چراغ
یکی از آداب تاسوعا و عاشورا نذر کردن چراغ برای سقاخانه هاست. به این نحو که معمولا از سقاخانه های مشخصی که ویژه این کار است چراغی با اجازه صاحبخانه بر می دارند و نذر می کنند که با برآورده شدن حاجاتشان مثلا ده چراغ جایگزین آن کنند. در برخی مواقع به جای چراغ از کالاهای دیگر بویژه لیوان و استکان که مورد استفاده هیات ها و سقاخانه هاست استفاده می شود.
- پرده خوانی
نوعی حماسه سرایی و نقالی است که طی آن راوی، در یک محل عمومی نظیر صحن یک امامزاده یا گورستان، بساط می گسترد و پرده بزرگی را به درختان یا دیوار می آویزد. این پرده تصویرهای مختلفی از قیام عاشورا و حوادث بعد از آن بویژه قیام مختار و انتقام از قاتلان حسین(ع) دارد. اسامی شخصیت ها در کنار آنان نوشته شده و نقال از صحنه ای به صحنه دیگر رفته و با آب و تاب و یا با صدایی غمناک قصه ها را روایت می کند و بییندگان متاثر نیز به گریه می افتند. خاتمه کار ذکر دعا و صلوات و جمع کردن پول برای نقال است.
منبع:باشگاه خبرنگاران
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
ضمن آرزوی قبولی عزاداری های تان برای آقای دو عالم و یاران با وفایش
مطلب شما در مورد آیین های عزاداری از جمله چهل منبر را خواندم.
با کمال شگفتی متوجه شدم که این امر را فقط از بروجرد گزارش کرده اید.
از سایت وزینی از شما انتظار می رود در این زمینه کارشناسی شده تر اقدام کنید.
نمونه این مراسم بیش از هشتاد سال است که در لاهیجان نیز بر گزار می گردد. لطفا با مراجعه به تارنماهای مربوطه و جستجویی اندک در اینترنت، اطلاعات تکمیلی را دریافت فرمایید.
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.302236493132604.72359.254987424524178&type=3
http://www.irna.ir/fa/Photo/80903770/%D8%B9%DA%A9%D8%B3/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85_%D8%A2%D8%A6%DB%8C%D9%86%DB%8C_%DA%86%D9%87%D9%84_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%84%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86
http://www.irna.ir/fa/News/80903922/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85_%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%DB%8C_%DA%86%D9%87%D9%84_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D8%B4%D9%81%D9%82_%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%B9%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D9%84%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%B4%D8%AF
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2405776