آئین چهل منبر در کدام شهر برگزار می شود؟
بروجردی ها توجه خاصی به مراسم سوگواری در ماه محرم دارند و بویژه در دهه اول این ماه شهر بروجرد میهمانان زیادی را به خود جلب می کند که مشتاق دیدن کارهای گروهی و مراسم محلی تاسوعا و عاشورا هستند.
عقیق: برپایی سقاخانه، تکیه و روضه از کارهای رایج این ایام در بروجرد است هرچند فعالیت های
کوچک و بزرگ فراوانی در این ایام انجام می شود. به هرحال مراسم محرم شامل
بخش های مختلفی است:
- چهل منبر
در
غروب و شامگاه تاسوعا، بسیاری از مردم و بویژه کسانی که در شب های قبل
سقاخانه داشته اند درهای خانه خود را به روی مردم باز می کنند و سینی بزرگی
در ورودی خانه یا حیاط می گذارند و در آن به یادبود شهدای کربلا شمع روشن
می کنند و با نوشیدنی و دیگر نذورات از میهمانان پذیرایی می کنند.
بسیاری
از زنان و مردان با تهیه چهل شمع، با پای برهنه و بدون این که با کسی صحبت
کنند از این خانه به آن خانه رفته و شمع های خود را در چهل سقاخانه می
گذارند. با این کار ضمن عزاداری، حاجات و خواسته های خود را نیز یادآوری می
کنند و از امام حسین و یارانش شفاعت می طلبند. این آئین به چهل منبر مشهور
است.
- سینه زنی و زنجیرزنی
هیات های سینه زن و زنجیر زن بروجرد، فعالترین و پرطرفدارترین دسته های عزاداری این شهر و روستاها و مناطق اطراف هستند.
هیات
های زنجیرزن به صورت قطاری در دو صف موازی حرکت می کنند و باز هم به ترتیب
از افراد سالخورده تا نوجوانان مرتب می شوند. چندین طبل و سنج زن مسوول
ریتم بخشیدن و هماهنگ کردن زنجیرزنان هستند. لباس زنجیرزنی یک پیراهن سیاه
ضخیم و بلند است که تا سر زانو ادامه می یابد و پشت آن دو دریچه همیشه باز
دارد که محل برخورد زنجیر به بدن است. با رسیدن به هیات های دیگر، عزاداران
به نشانه احترام زنجیرهای خود را بالا گرفته و تکان می دهند و همزمان یا
حسین می گویند.
موسیقی محرم بطور خاص بازتاب موسیقی محلی است.
آوازهای معروف به دشتی یا دشتی لری بسیار گسترده اند و عمدتا با نی یا سرنا
همراه می شوند که حزن زیادی دارند. در ایام تاسوعا و عاشورا نیز همین
سازها به همراه دهل مورد استفاده هیات ها قرار می گیرند و عبور دسته جات
عزادار از خیابان ها با پخش نوحه ها و آوازهای دشتی و همراهی ساز انجام می
گیرد.
- تکیه بندی
عبارت
است از ترتیب دادن چادر بزرگی در صحن یا حیاط یک خانه یا در پیاده روی
خیابان. تکیه محلی برای اجتماع عزاداران است و عمدتا با نقاشی ها و شعرهایی
در مدح امامان و نیز با پارچه های سبز و مشکی تزئین می شود.
تکیه
های قدیمی تر با برپا ردن خیمه های سایبانی بسیار بزرگ و دایره مانند در
حیاط مساجد، حسینیه ها و خانه های مهم برپا می شدند. برخی از این چادرها به
نحو بسیار زیبایی نقاشی و خطاطی شده بودند. اوج این هنر مربوط به دوره
قاجار و اوائل پهلوی است.
- نذر چراغ
یکی
از آداب تاسوعا و عاشورا نذر کردن چراغ برای سقاخانه هاست. به این نحو که
معمولا از سقاخانه های مشخصی که ویژه این کار است چراغی با اجازه صاحبخانه
بر می دارند و نذر می کنند که با برآورده شدن حاجاتشان مثلا ده چراغ
جایگزین آن کنند. در برخی مواقع به جای چراغ از کالاهای دیگر بویژه لیوان و
استکان که مورد استفاده هیات ها و سقاخانه هاست استفاده می شود.
- پرده خوانی
نوعی
حماسه سرایی و نقالی است که طی آن راوی، در یک محل عمومی نظیر صحن یک
امامزاده یا گورستان، بساط می گسترد و پرده بزرگی را به درختان یا دیوار می
آویزد. این پرده تصویرهای مختلفی از قیام عاشورا و حوادث بعد از آن بویژه
قیام مختار و انتقام از قاتلان حسین(ع) دارد. اسامی شخصیت ها در کنار آنان
نوشته شده و نقال از صحنه ای به صحنه دیگر رفته و با آب و تاب و یا با
صدایی غمناک قصه ها را روایت می کند و بییندگان متاثر نیز به گریه می
افتند. خاتمه کار ذکر دعا و صلوات و جمع کردن پول برای نقال است.
منبع:باشگاه خبرنگاران
