عقیق: حجت‌الاسلام والمسلمین حسین انصاریان، معلم قرآن و استاد اخلاق حوزه علمیه، در چهارمین روز از سخنرانی‌های خود به مناسبت ایام فاطمیه در حسینیه همدانی‌های تهران، به تبیین جایگاه انسان در قرآن، مفهوم فطرت، عقل، نبوت، و علت تفاوت سرنوشت انسان‌های معنادار و بی‌معنا پرداخت و بیان داشت: طبق دو آیه از قرآن، انسان همانند همه موجودات عالم «کلمه خدا» است.
وی افزود: همه کلمات الهی ـ جز انسان و جن ـ معنادار آفریده شده‌اند؛ یعنی از ابتدا معنا همراه آن‌ها قرار داده شده است. اما به انسان و جن راهنمایی شد که معنای معنوی و الهی را در وجود خودشان ایجاد کنند. همه پیامبران، کتاب‌های آسمانی، ائمه طاهرین و اولیای خدا به انسان راهنمایی کردند که چه کند تا معنا پیدا کند؛ یا به بیان روشن‌تر، چگونه آراسته به ارزش‌ها و حقایق شود، موجودی مثبت گردد و منبع خیر شود.
استاد اخلاق حوزه علمیه افزود: عده کمی از بندگان خدا پذیرفتند که «معنا» شوند؛ عقل به‌خرج دادند، مروت و مردانگی نشان دادند و حقایقی را پذیرفتند که انسان را معنادار می‌کند. وقتی انسان معنادار شود، طبق آیه‌ای از سوره اسرا، پروردگار می‌فرماید: «وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَیٰ کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا» که «کثیر» در اینجا به معنای «کل» است. یعنی انسانِ معنادار را از نظر قیمت، ارزش و مرتبه بر همه موجودات برتر قرار می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که مافوق او جز خدا نمی‌ماند.
حجت الاسلام والمسلمین انصاریان ادامه داد: برای اینکه انسان این مسیر را ادامه دهد و در سلوک حرکت کند، هر نیروی لازم در اختیارش گذاشته شده است. یکی از این نیروها فطرت است. قرآن می‌فرماید: «فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا لَا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ». فطرت یعنی خدا درون انسان را به سوی خود جهت داده است. حتی اگر انسانی در بیابان بزرگ شود، با نگاه به آسمان و جهان درمی‌یابد که عالم صاحب دارد. او در باطن خود خدا را می‌پذیرد، هرچند نام او را نداند؛ و انبیا نام‌های او را آموزش می‌دهند: «الله، رحمان، رحیم، بصیر، علیم…». این معنای فطرت است.
وی با اشاره به آیات قرآن درباره کافران گفت: خدا می‌فرماید آن‌ها با زبان منکرند ولی با باطن نه؛ زیرا باطنشان یقین دارد حق وجود دارد. باطن را نمی‌توان مجبور به انکار کرد.
حجت الاسلام والمسلمین انصاریان در این زمینه ابوجهل را مثال زد که با اینکه صداقت و عظمت پیامبر اسلام(ص) را قبول داشت، تعصب و کبر قبیله‌ای مانع ایمان او شد. او با زبان منکر بود، اما در باطن یقین داشت که پیامبر(ص) راستگو است.
این استاد اخلاق حوزه افزود: نیروی دیگر عقل است. امام صادق(ع) درباره عقل فرمود: «ما عُبِدَ بِهِ الرَّحْمٰنُ وَاکْتُسِبَ بِهِ الجِنَان»؛ یعنی عقل چیزی است که با آن خدا عبادت می‌شود و بهشت کسب می‌شود. شکر نعمت نیز چیزی جز اطاعت خدا نیست.
وی ادامه داد: نیروهای فطرت، عدل، نبوت، امامت و قرآن، وجود انسان را به بهترین معنا معنادار می‌کنند. آیات متعددی میان انسان‌های با معنا و بی‌معنا تفاوت قائل شده‌اند؛ مانند: «هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ» و «أَفَمَنْ کَانَ مُؤْمِنًا کَمَنْ کَانَ فَاسِقًا».
حجت‌الاسلام والمسلمین انصاریان تأکید کرد: جاهل بهشت را به دست نمی‌آورد و به دنبال شکم و شهوت است و نه فهم. در قرآن آمده کارگزاران جهنم به دوزخیان می‌گویند چرا به جهنم آمدید؟ پاسخ می‌دهند چون در دنیا جاهلانه زندگی کردیم و با انبیا و اولیای خدا مخالفت کردیم.
وی افزود: آیه ۹۰ سوره مبارکه نحل، عدل، احسان و رسیدگی به اقوام را فرمان خدا می‌داند و فحشا و منکر و ظلم را نهی می‌کند. اگر کسی بگوید این‌ها را قبول ندارم، باید دلیل بیاورد.
استاد اخلاق حوزه در ادامه، با بیان آیه ۴۵ سوره مبارکه احزاب «إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِیرًا وَدَاعِیًا إِلَی اللَّهِ وَسِرَاجًا مُنِیرًا» و آیه ۱۰۷ سوره مبارکه انبیا «وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِینَ»، اظهار داشت: پیامبر اکرم(ص) وجودی است که حقیقت را نشان می‌دهد، به بهشت بشارت می‌دهد، از بدی‌ها هشدار می‌دهد، دعوت‌کننده به خدای متعال است و چون خورشیدی نوربخش است.
منبع:حوزه
