شخصیت عبدالعظیم (ع) برای بسیاری از مردم ناشناخته است

عقیق: از برکات ایران و ایرانیان، مدفون شدن یکی از نوادگان سبط اکبر پیغمبر، یار دو امام معصوم، معلم معارف شیعه و از همه مهمتر مدافع حرم حسینی، یعنی حضرت عبدالعظیم حسنی در ری است. در ادامه سخنان حکیمِ انقلاب، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را درباره این شخصیت می‌خوانید.

آبروی ری

ری مرکز بسیار مهمّی از لحاظ علمی و فرهنگی در تاریخ ماست و سرسلسله‌ بزرگان هم جناب عبدالعظیم با این‌که اهل ری نیست، اما حقّاً و انصافاً به ری و تاریخ ری آبرو داد و حقّ عظیمی به گردن همه‌ی تهرانی‌ها و اهل ری دارد.
(بیانات در دیدار اعضای برگزارکننده‌ی کنگره‌ حضرت عبدالعظیم الحسنی ۱۳۸۲/۳/۵)

شخصیّت جناب عبدالعظیم برای اغلب مردم ناشناخته است

جناب عبدالعظیم مرد بسیار بزرگی است. مردم مقامات علمی این بزرگوار را نمی‌دانند. به نظرم می‌آید یک وقت جناب آقای «ری‌شهری» احادیث این بزرگوار را استخراج کرده بودند. این خیلی کمک می‌کند به این‌که مردم از مقام محدّثىِ ایشان آگاه باشند. تجلیل از جناب عبدالعظیم، تجلیل از علم و جهاد و زهد و تقواست. ایشان صائم النّهار و قائم الّلیل بوده است. در حالات ایشان نوشته‌اند: در مدتی که ایشان در ری زندگی می‌کرد، همه‌ روزها را روزه می‌گرفت و همه‌ شب‌ها را مشغول عبادت بود. اینها حقّاً و انصافاً چیزهای خیلی مهمّی است. در فضیلت ایشان روایات معروفی وارد شده است. حضرت هادی علیه‌السّلام به یکی از اهالی ری که از زیارت امام حسین علیه‌الصّلاةوالسّلام می‌آمد، فرمود: «اگر می‌رفتی عبدالعظیم را زیارت می‌کردی، ثوابی را که از زیارت امام حسین نصیبت شده است به تو می‌دادند.» ما در جوار جناب عبدالعظیم زندگی می‌کنیم، شوق کربلا هم داریم؛ امّا کمتر توفیق پیدا می‌کنیم به زیارت این بزرگوار برویم.

این یک روایت، که مقام معنوی حضرت عبدالعظیم را نشان می‌دهد. آن روز، امام هادی علیه‌السّلام می‌خواستند این مشعل در این نقطه از ایران بدرخشد. بیخود تعریف نمی‌کردند. می‌خواستند دل‌های آحاد ملّتِ مسلمان را در این نقطه‌ عالم به وسیله‌ نور این مشعل که از انوار اهل بیت علیهم‌السّلام است و آن روز از دنیا هم رفته بود و دیگر خطری او را تهدید نمی‌کرد، روشن کنند.
(بیانات در دیدار اعضای برگزارکننده‌ کنگره‌ حضرت عبدالعظیم الحسنی ۱۳۸۲/۳/۵)

ابعاد شخصیتی حضرت عبدالعظیم حسنی

شخصیّت جناب عبدالعظیم هم شخصیت علمی بوده، هم شخصیت جهادی بوده و هم ابتکاراتی داشته است. مرحوم «شیخ نجاشی» می‌گوید: «ایشان خطب امیرالمؤمنین را جمع‌آوری کرد.» با این حساب، ایشان در حدود صد و هفتاد سال قبل از تألیف نهج‌البلاغه، خطب امیرالمؤمنین را جمع‌آوری کرده است؛ این کارِ خیلی مهمّی است. هیچ بعید نیست که سیّدرضی رضوان‌اللَّه‌علیه از نوشته‌ ایشان استفاده کرده باشد.

از سوی دیگر ایشان به دلیل شخصیت جهادی خود، با حال اختفاء و فرار به ری آمده است. شیخ نجاشی می‌گوید: «حارباً من السّلطان»؛ ایشان از دست خلیفه‌ عبّاسی از عراق و حجاز گریخت و به ری آمد؛ چون ری مرکز و محل تجمّع شیعیان بود. هم در مدینه و هم در عراق، همه‌ این‌ها مجبور نبودند از دست خلیفه بگریزند. این، مبارز بودن ایشان را نشان می‌دهد. مشخّص می‌شود ایشان اهل نشر معارف امامت بوده؛ بخصوص در دوران حضرت جواد و حضرت هادی علیهماالسّلام که ایشان حداقل راوی این دو امام است.

دوران عجیبی بوده است؛ دوران اختناق شدید نسبت به ائمّه و در عین‌ حال دوران نشاط عجیب شیعه در سراسر دنیای اسلام. این چیز مهمّی است که در هیچ زمانی از دوران زندگی ائمّه، شیعیان این همه فعّالیت و نشاط و تحرّک و سازماندهی و گسترش در دنیای اسلام نداشته‌اند که در دوران این سه امام یعنی حضرت جواد و حضرت هادی و حضرت عسکری علیهم‌السّلام داشته‌اند؛ این در حالی است که این سه امام خودشان در مدینه و بغداد و در سامرا زیر نظر و تحت فشارهای خیلی شدیدی قرار داشتند. معلوم می‌شود در آن دوران، این بزرگوار شخصیت مهم و فعّالی بوده که مورد توجّه خلیفه قرار گرفته و تحت تعقیب بوده و به ری گریخته است. بنابراین هم شخصیت جهادی است، هم شخصیت علمی است و هم محدّث است و حداقل از امام جواد و امام هادی علیهماالسّلام روایت نقل کرده است.

بیانات در دیدار اعضای برگزارکننده‌ کنگره‌ حضرت عبدالعظیم الحسنی ۱۳۸۲/۳/۵

مرجع علم دین در زمان امام هادی علیه‌السلام

یک روایت از حضرت هادی علیه‌الصّلاةوالسّلام است که هم جنبه‌ علمی حضرت عبدالعظیم و هم جنبه‌ معنوی آن بزرگوار را نشان می‌دهد.کسی خدمت امام هادی علیه‌السّلام رسید. حضرت به او فرمودند: تو در کجا هستی؟ گفت: در ری. فرمودند: هر مشکلی در امر دین داشته باشی، می‌توانی از عبدالعظیم‌بن‌عبداللَّه الحسنی بپرسی. یعنی امام هادی علیه السّلام، عبدالعظیم الحسنی را به عنوان یک مرجع علم دین به شیعیان خودشان معرفی کردند. بعد در همین روایت هست که حضرت فرمودند: سلام مرا به او برسان. این هم جنبه‌ معنوی. (حضور رهبر انقلاب در مرقد مطهر حضرت عبد‌العظیم حسنی (ع) و سخنرانی در جمع مردم شهر ری ۱۳۷۳/۸/۵)