عقیق:به مناسبت ۲۳ ربیع الاول سالروز ورود حضرت فاطمه معصومه(س) به شهر قم، گفت و گویی با حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر مهدی پور، محقق و نویسنده برجسته حوزه علمیه در باب موضوع «نقش وجود حرم حضرت معصومه(س) در راه‌اندازی حوزه‌های علمیه در شهر قم» داشتیم که مشروح آن در ادامه تقدیم علاقه مندان می شود.
۹ حدیث درباره حضرت معصومه (س) از معصومان به ما رسیده است؛ قدیمی‌ترین آنها از امام صادق (ع) است؛ امام صادق (ع) در سال ۱۴۸ به شهادت رسیده است و حضرت معصومه(س) در سال ۱۷۳ متولد شده است؛ یعنی ۲۵ سال بعد از شهادت امام صادق (ع)، بنابراین حضرت امام صادق (ع) حداقل ۲۵ سال قبل از اینکه حضرت معصومه(س) متولد شود، راجع به ایشان بشارت داده است.
بشارت امام صادق(ع) به حضور حضرت معصومه(س) در شهر قم «نیم قرن» قبل از ولادت ایشان
راوی این حدیث می‌گوید که من این حدیث را از امام صادق (ع) وقتی شنیدم که هنوز حضرت موسی بن جعفر (ع) متولد نشده بود؛ یعنی بیش از نیم قرن قبل از تولد حضرت معصومه(س)، آقا امام صادق(ع) درباره حضرت معصومه(س) خبر داده است.
مشهورترین حدیثی که از امام صادق(ع) است، درباره آن بحث می‌کند و می‌فرماید «وستدفن فیها امرأة من أولادی تسمّی: فاطمة، فمن زارها وجبت له الجنة؛ در این شهر بانو و خانمی از نسل من دفن می‌شود که نامش فاطمه است، هر که او را زیارت کند بهشت بر او واجب است».
این در صفحه ۲۱۴ کتاب تاریخ قم که خیلی مقدم بر شیخ صدوق است، آمده است؛ البته در کتاب بحار و کتاب های دیگری نیز این مطلب ذکر شده است.
حدیث دیگر از امام صادق(ع) به همین مضمون، «تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا؛ در این شهر قم یک بانو از تبار من قبض روح می‌شود، نامش فاطمه و دختر حضرت موسی بن جعفر است؛ که با شفاعت ایشان همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند»، این در کتاب النقد صفحه ۱۹۶ و در کتاب‌های دیگر وجود دارد.
دلیل بشارت ائمه به وجود مدفن حضرت فاطمه معصومه(س) در قم
حال این که ائمه معصوم از ولادت حضرت معصومه(س) و از خاکسپاری ایشان در این شهر مقدس خبر داده اند دارای دلایلی است.
قرن‌ها در مورد رسول الله(ص) در کتب انبیاء بشارت آمده است؛ صدها بشارت از حضرت آدم ابوالبشر، حضرت نوح(ع)، حضرت ابراهیم(ع)، حضرت موسی(ع) و دیگر انبیاء آمده است، چون پیامبر است، قرار است که بیاید و زمام تمام امور جهان را به دست بگیرد، شریعتش ناطق همه شریعت‌های سابق شود و شرعش تا روز قیامت ادامه پیدا کند؛ این به جا و لازم بوده است که این بشارت‌ها وجود داشته باشد.
یا راجع به بقیه الله الاعظم(عج)، صدها اشارت در تورات، انجیل، زبور و کتب دیگر انبیاء آمده است و صدها حدیث از شخص رسول الله(ص) و ائمه هدی رسیده است، چون بنا است که حضرت بقیه الله بیاید و بر کل دنیا حکمران شود و بر کل دنیا سیطره پیدا کند، اما حضرت معصومه(س) قرار نبود که پیامبر شود؛ بنا نبود امام شود، بنا نبود حجت خدا شود؛ پس این چه حکمتی دارد؟ آیا غیر از این است که بنا بود او رسالت عظیمی را بر عهده بگیرد و تمام حوزه‌های علمیه بر محور وجود ایشان بچرخد؟ آیا دلیل دیگری دارد؟
در احادیثی اشاره شده است، مثلاً راجع به قم فرموده‌اند، «فَیَفیضُ العِلمُ مِنهُ إلی سائرِ البلادِ؛ از این شهر قم به تمام دنیا علم پخش می‌شود»، آن روزی که معصوم این حدیث را فرموده است، رادیو، تلویزیون، مطبوعات، رسانه و ماهواره نبود؛ اصلاً برای کسی قابل تصور نبود که از یک نقطه‌ای در دنیا به تمام نقاط عالم، علم سرازیر شود.
بنابراین این حدیث خیلی برای ما راهگشا است و به ما خبر می‌دهد که احادیث مربوط به حضرت معصومه(س) خبر می‌دهد که به برکت این ذات مقدس اینجا شهر علم می‌شود و این علم به تمام دنیا منتشر می‌شود.
وجود بیش از ۴۰ حدیث در بحارالانوار درباره مردم قم
در کتاب مقدس بحارالانوار، در جلد ۶۰ از صفحه ۲۰۷ تا ۲۳۱، بیش از چهل حدیث راجع به مردم قم با تعبیرات عجیبی آمده است؛ اهل قم انصارنا(یاران ما) هستند، یا آمده است «بها رجال مؤمن؛ در این شهر افراد با ایمان هستند» که خدا را آن گونه که باید شناخته‌اند و آنان یاران حضرت مهدی(عج) در آخرالزمان هستند.
پس بنابراین اگر آن روز امام معصوم خبر داده است که علم به دنیا منتشر می‌شود و به تمام دنیا می‌رسد و امروز هم ما می‌بینیم، یعنی معجزه غیبی امام صادق(ع) است که ایشان از غیب خبر می‌دهد و امروز واقع شده است؛ یعنی امروز در زیر آسمان یک شهر پیدا نمی‌کنید که در آنجا قال الصادق و قال الباقر علیهم السلام از قم منتشر نشود، زیرا در تمام دنیا الان این ماهواره‌ها تأثیرگذار هستند؛ امکان ندارد که روز ولادت یا وفات حضرت معصومه(س) شیعیانی که در هر کجای عالم هستند ارتباط پیدا نکنند و ماهواره‌ها را نبینند و قال الصادق و قال الباقر را از قم نشنوند.
بنابراین وقتی ایشان می‌فرمود قم، نام قم به گوش اهالی مدینه نرسیده بود؛ قم کجاست؟ می‌فرمود شهری در نزدیکی ری است؛ ری معروف بود اما شهری به نام قم را نشنیده بودند؛ در چنین فضایی فرمودند «منها یفیذ العلم الا سائر البلاد».
زمان حرکت حضرت فاطمه معصومه(س) از مدینه و رسیدن به قم
حضرت معصومه(س) هنگامی از مدینه حرکت کردند که حضرت امام رضا(ع) از مشهد مقدس امروز و مرو یا خراسان آن روز نامه نوشتند و فرمودند تا نامه‌ام به شما رسید حرکت کنید و به سمت طوس بیایید که حضرت بعد از دریافت نامه حرکت کردند و در بین راه با مشکلاتی رو به رو شده و وقتی به ساوه رسیدند بسیاری از همراهان حضرت معصومه(س) شامل برادران، برادرزاده‌ها و کنیزانشان به دست فرماندار ساوه به امر مأمون، به شهادت رسیدند و حضرت مریض شدند که نقل است به ایشان زهر خوراندند و نقلی هم وارد است که حضرت به دلیل مصیبت شهادت همراهان مریض شدند.
(مأمون به همه استانداران و فرمانداران خود دستور داده بود که هر وقت دیدید که گروهی به صورت دسته جمعی به قصد زیارت امام رضا(ع) می‌آیند، آنها را بکشید و نابود کنید.
در همین راستا حتی حضرت احمد بن موسی(شاهچراغ) با حدود ۳ هزار نفر راه افتادند که به طوس بیایند، وقتی به شیراز رسیدند، استاندار شیراز همه این‌ها را تار و مار کرد، یک عده خیلی کمی از آنها توانستند فرار کنند؛ اما حضرت احمد بن موسی برادر امام رضا(ع)، حضرت علاءالدین حسین برادر امام، سید میرمحمد و علی بن حمزه برادران حضرت موسی بن جعفر(ع) و عموهای امام رضا(ع) که در شیراز دفن هستند، این چهار بزرگوار با صدها نفر دیگر به شهادت رسیدند).
حضرت معصومه(س) بعد با همان حال مریضی فرمودند «مرا به شهر قم ببرید، زیرا از پدرم شنیدم که فرمود، شهر قم، مرکز شیعیان ما میباشد»، لذا به سمت قم حرکت کردند و در روز ۲۳ ربیع الاول به قم رسیدند و مورد استقبال بزرگان و مردم قم قرار گرفتند، حضرت را با کجاوه ای حرکت دادند و ایشان ۱۷ روز در منزل موسی بن خزرج از بزرگان قم که به «بیت النور» شهرت یافت، ساکن شده و به عبادت مشغول شدند و به احترام حضرت در این مدت، هیچ مردی در آن منطقه تردد نداشت و حضرت در دهم ربیع الثانی سال ۲۰۱ هجری دیده از جهان فرو بسته و در محل فعلی(آستان مقدس قم)، دفن گردید.
این مکان، مرکز نشر علوم و معارف الهی به تمام دنیا شد و محدثین و شخصیت‌هایی مانند ابن بابویه‌ها، ابراهیم‌ها، شیخ صدوق‌ها، ابن قولویه‌ها، کلینی‌ها و بسیاری محدثین دیگر که تعداد آنها را صد هزار نوشته‌اند، در این مکان جمع شده و ضمن یادگیری حدیث، مبلغ حدیث نیز بودند.
تأسیس حوزه علمیه قم بر محوریت ملجأ منور و مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه(س)
بنابراین حدود صد هزار نفر محدث دور حرم مطهر و مرکز منور، حضرت معصومه(س) گرد آمدند؛ بعدها مرحوم آیت‌الله العظمی آشیخ عبدالکریم حائری یزدی حوزه علمیه قم را با محوریت حضرت معصومه(س) تأسیس کردند و آیت‌الله العظمی بروجردی از بروجرد به قم آمدند و حوزه را شکوفا ساختند و از قم هم نماینده‌های زیادی به آلمان، آمریکا و جاهای دیگر فرستادند؛ بعدها دارالتبلیغ تأسیس شد و از ۲۳ کشور اینجا طلبه بود و الان بیش از صد کشور در قم طلبه دارند، اینجا درس می‌خوانند و می‌روند؛ یک نفر از این افراد که از دوستان ما بودند که وقتی ایشان به آفریقا کشور کنیا رفتند، بعد از چهار ماه اطلاع پیدا کردیم که در این چهار ماه، ۴ هزار مسیحی به دست ایشان شیعه شده است.
بنابراین ما الان با چشم خود می‌بینیم که آن چه را که حضرت امام صادق(ع) و دیگر معصومین راجع به قم گفتند، امروز ظهور یافته است و هزاران مکتب، مدرسه، حسینیه و مساجد مختلف در تمام قاره‌ها تأسیس شده است و قال الصادق و قال الباقر علیهم السلام، توسط شاگردان و طلاب حوزه علمیه قم آنجا پخش و منتشر می‌شود.
این هم نمونه کوچکی بود که حضرت معصومه(س) چه نقشی داشتند و این بر محوریت ملجأ منور و مرقد مطهر حضرت معصومه(س) است که حوزه‌ها تأسیس شده است و در سطح دنیا پخش است؛ الان هم که الحمدلله با همین ماهواره‌ها این قال الصادق و قال الباقر به تمام نقاط دنیا منتشر شده است، مطابق کلام معصوم که «فَیَفیضُ العِلمُ مِنهُ إلی سائرِ البلادِ».
