عقیق: زیارت امام رضا (ع) راهی است برای تقرب به سوی خدای متعال. از این رو، زائر نباید از زیارت ایشان هدف کوچکی داشته باشد بلکه گستره فیوضات امام رضا علیه‌السلام تمام پهنای دنیا و آخرت را در بر می‌گیرد، در واقع زیارت امام رضا علیه‌السلام به اندازه معرفت ما سود دارد. پس معرفتمان را دریایی کنیم تا با اقیانوس فیض امام مواجه شویم.

گستره فیوضات امام رضا (ع) تمام پهنای دنیا و آخرت را در بر می‌گیرد

حجت‌لاسلام مسعود عبداللهی کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با فارس زیارت امام رضا علیه‌السلام را راهی برای زیارت و تقرب به سوی خدای متعال برشمرد و گفت: زائر نباید از زیارت ایشان هدف کوچکی داشته باشد بلکه گستره فیوضات امام رضا علیه‌السلام تمام پهنای دنیا و آخرت را در بر می‌گیرد و بالاتر از هر عنایت، عنایات فراوانی وجود خواهد داشت. ارزش هر چیزی به فایده‌ای است که برای شخص به ارمغان می‌آورد. در این میان، زیارت معصومین علیهم‌السلام و از جمله زیارت امام رضا علیه‌السلام چه فواید و آثاری برای زائر به ارمغان می‌آورد؟

معنای زیارت

وی درباره اصل موضوع زیارت گفت: واژه «زیارت» به معنای میل و قصد چیزی یا کسی را کردن است. شبیه به معنای «حج» که در لغت به معنای قصد کردن چیزی به کار می‌رود. از سویی، معنای عرفی زیارت، حضور نزد کسی به قصد تکریم و تعظیم و انس گرفتن با اوست. اما سؤال اینجاست که اساساً در زیارت و حج، قصد چه کسی را می‌کنیم؟ آیا در زیارت مؤمن، والدین، شهداء، انبیاء، معصومین، امامزادگان و خانه خدا، میل و قصد اصلی، خود آنها هستند یا به هدف دیگری به سمت آنها روانه شده‌ایم؟ در ضمن اشاره به زیارت امام رضا علیه‌السلام، پاسخ این سؤال را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

زیارت امام رضا علیه السلام برای چه؟

این کارشناس مذهبی ادامه داد: قرآن کریم مؤمنان را برای نیل به سوی خدا به استفاده از «وسیله» فرمان داده است و می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَةَ وَ جاهِدُوا فی‏ سَبیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون‏؛ اى کسانى که ایمان آورده ‏اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و وسیله‏ اى براى تقرب به او بجوئید! و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید!» پس وسیله، هر کار یا چیزی است که موجب تقرب به سوی خدای متعال شود. یکی از وسائل نزدیک کننده ما به سوی خدای متعال ائمه معصومین علیهم السلام هستند که اولیای خدا و منبع فیوضات الهی هستند.

زیارت امام رضا (ع) و تقرب به درگاه خدای متعال

عبداللهی با اشاره به اینکه قصد اصلی زیارت امام رضا علیه‌السلام، زیارت و تقرب به خدای متعال است، گفت: چنان که هنگام خروج از خانه به سوی حرم رضوی می خوانیم: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ إِلَى اللَّهِ وَ إِلَى ابْنِ رَسُولِهِ حَسْبِیَ اللَّهُ تَوَکَّلْتُ عَلَى اللَّهِ اللَّهُمَّ إِلَیْکَ تَوَجَّهْتُ وَ إِلَیْکَ قَصَدْتُ وَ مَا عِنْدَکَ أَرَدْت‏؛ به نام خدا و به ذات خدا و به سوى خدا و به سوى فرزند رسول خدا. بس است مرا خدا؛ بر خدا توکل کردم. بارالها به سوى تو رو کردم و به سوى تو آهنگ نمودم و آن چه را نزد توست خواسته و اراده کردم.» هر چه منزلت و گونه‌های کمال کسی که به زیارت او می‌رویم گسترده‌تر و عمیق‌تر باشند، ابعاد و دریچه‌های توسل به او برای تقرب به خدای متعال نیز متنوع تر و گران‌بهاتر خواهند بود.

ابعاد بهره‌مندی از زیارت امام رضا علیه‌السلام

وی ادامه داد: امام رضا علیه‌السلام به عنوان یک انسان کامل و یکی از اولیاء معصوم و منصوب از سوی خدای متعال، از جهات مختلفی می‌توانند زائران خویش را بهره‌مند کرده و به فیض تقرب الهی برسانند. طبق زیارت جامعه کبیره، ایشان منبع علم الهی (وَ خُزَّانَ الْعِلْم‏) ، محبت الهی (وَ التَّامِّینَ فِی مَحَبَّةِ اللَّه‏)، اخلاص الهی(وَ الْمُخْلِصِینَ فِی تَوْحِیدِ اللّٰه) و هر منزلت والای انسانی دیگری هستند و به اندازه ظرفیت زائر از او پذیرایی می‌کنند. این پذیرایی، انتهایی ندارد و ورای هر استفاده‌ای، بهره‌ای والاتر وجود خواهد داشت و ملاک این بهره‌مندی، معرفت زائر است.

آنچه زیارت امام رضا علیه‌السلام از ما می‌زداید

این پژوهشگر اهل بیت (ع) با اشاره به موانع زیارت گفت: در راه رسیدن به تقرب (به عنوان هدف اصلی از زیارت امام رضا علیه السلام و دیگر معصومین علیهم‌السلام) موانع و گرفتاری‌هایی وجود دارد که برطرف کردن آنها نیازمند وسیله‌ای است. یکی از آثار و برکات زیارت امام رضا علیه‌السلام زدودن چنین گرفتاری‌هایی است که در روایات متعدد به آنها اشاره شده است.

گناه، مهم‌ترین مانع از تقرب به سوی خدا

عبداللهی افزود: گناه، مهم‌ترین مانع از تقرب به سوی خداست. زیارت امام رضا علیه السلام، هم غم و اندوه را می زداید و هم موجب آمرزش گناهان می شود. رسول خدا صلّی الله علیه و آله می فرمایند: «سَتُدْفَنُ بَضْعَةٌ مِنِّی بِخُرَاسَانَ مَا زَارَهَا مَکْرُوبٌ إِلَّا نَفَّسَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ کَرْبَهُ وَ لَا مُذْنِبٌ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَه‏؛ پاره تن من در خراسان دفن خواهد شد، هیچ گرفتار و گنه‌‏کاری او را زیارت نکند جز این که خداوند گرفتاری او را برطرف سازد و گناهانش را می بخشاید.»

تضمین پاک شدن گناهان آینده با زیارت با معرفت

وی زیارت با معرفت را سبب رسیدن انسان به درجات بالا دانست و گفت: زیارت امام رضا علیه‌السلام ابعاد فراوانی دارد که میزان معرفت زائر، نقش به سزایی در نوع و گستره بهره‌مندی از فیوضات حضرت علی بن موسی الرضا علیه‌السلام دارد. گرچه آمرزیده شدن گناهان گذشته، بسیار با ارزش است و موانع صعود را بر می‌دارد اما تضمین بر برداشتن گناهان آینده، زیارتی با معرفت بالاتر را می‌طلبد. بخشیده شدن گناهان آینده به معنای عاقبت به خیری و رسیدن به مقصد زیارت یعنی تقرّب به سوی خداست. امام رضا علیه‌السلام در این باره می‌فرمایند: «إِنِّی سَأُقْتَلُ بِالسَّمِّ مَظْلُوماً فَمَنْ زَارَنِی عَارِفاً بِحَقِّی غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّر؛ من به زودی مظلومانه با سم به قتل خواهم رسید. پس هر کس با شناخت‏ حق من زیارتم کند خداوند گناهان گذشته و آینده او را ببخشاید.»

زائران راه دور و دلهره قیامت

این کارشناس مذهبی ادامه داد: هر زیارتی قیمت خاص خود را دارد. کسی که از راه دور، سختی های سفر را به جان خریده و عاشقانه به زیارت حضرت ثامن الحجج علیه السلام می شتابد این چنین مورد عنایت امام خویش قرار می گیرد که فرمودند: «مَنْ زَارَنِی عَلَى بُعْدِ دَارِی وَ شُطُونِ مَزَارِی أَتَیْتُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِی ثَلَاثِ مَوَاطِنَ حَتَّى أُخَلِّصَهُ مِنْ أَهْوَالِهَا إِذَا تَطَایَرَتِ الْکُتُبُ یَمِیناً وَ شِمَالًا وَ عِنْدَ الصِّرَاطِ وَ عِنْدَ الْمِیزَان‏؛ کسی که با توجه به دوری راه مزارم را زیارت کند، روز قیامت در سه جا نزد او خواهم آمد تا او را از بیم و گرفتاری آن ایستگاه ها رهایی بخشم: هنگامی که نامه ‏ها [ی ‏اعمال] به راست و چپ پراکنده شود، نزد صراط و نزد میزان (هنگام‏ سنجش اعمال).»

بر بلندای بهشت با زیارت امام هشتم

وی در پایان گفت: بزرگترین بهره و هدیه‌‌ای که می‌توان از زیارت امام رضا علیه‌السلام به دست آورد آن است که حضرت او را در جوار خود قرار می‌دهد چنان که فرمودند: «أَلَا فَمَنْ زَارَنِی فِی غُرْبَتِی کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ أَجْرَ مِائَةِ أَلْفِ شَهِیدٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ صِدِّیقٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ حَاجٍّ وَ مُعْتَمِرٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ مُجَاهِدٍ وَ حُشِرَ فِی زُمْرَتِنَا وَ جُعِلَ فِی الدَّرَجَاتِ الْعُلَى مِنَ الْجَنَّةِ رَفِیقَنَا؛ آگاه باشید کسی که مرا در غربتم زیارت کند، خدای عزوجل ثواب یکصد هزار شهید، یکصد هزار صدیق، یکصد هزار حج گزار و عمره گزار و یکصد هزار مجاهد را برای او می‌نویسد و در زمره ما محشور می‌شود و در درجات والای بهشت رفیق و همراه ما خواهد بود.»