سه راهبرد قرآنی مراجع تقلید در دیدار با عراقچی درباره مذاکره

عقیق: سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه در سفر اخیر خود به قم ضمن زیارت حرم حضرت معصومه سلام‌الله علیها با چندتن از مراجع تقلید دیدار و گفتگو کرد. در این دیدار هر یک از مراجع عظام به نکاتی راهبردی در حوزه دیپلماسی مقاومت و مسائل مربوط به مذاکره اشاره کردند. 

نوری همدانی: آمریکا بدعهد است و نباید دوباره فریب او را بخوریم

‌‌آیت‌الله نوری‌همدانی رژیم منحوس اسرائیل را رژیمی نامشروع خواند که از هیچ جنایتی در راستای اهداف نامشروع خود دریغ نمی‌کند و تأکید کرد امروز تقویت محور مقاومت لازم و ضروری است و با توجه به وحشیگری اسرائیل نباید به آتش بس اسرائیل دلخوش باشیم. اسرائیل یک رژیم نامشروع است و از هیچ جنایتی دریغ نمی‌کند، امروز تقویت سوریه در مقابل تکفیری‌ها بسیار مورد توجه باشد.

آیت الله نوری همدانی در ادامه‌ی سخنان خویش از بدعهدی آمریکا و کشورهای اروپایی در قضایایی مثل مذاکره سخن گفتند و اشاره داشتند که آمریکا و چند کشور اروپائی همیشه بدعهدی کرده اند، خصوصاً آمریکا در طی این چند سال همیشه به ما ضربه زده و همیشه هم به فکر نقشه جدید علیه ایران است و همه دنیا هم می دانند آمریکا به هیچ قرارداد و عهدی پایبند نیست، لذا این را بدانید که نباید یکبار دیگر فریب آمریکا را بخوریم، بلکه باید وحدت با کشورهای دوست و کشورهای اسلامی خود را بیشتر تقویت کنیم.

جوادی آملی: نقض عهد دشمن یعنی پایان مذاکره

آیت‌الله جوادی آملی بر اساس سخنان نورانی حضرت سیدالشهداء بیان کردند که کسی با گناه به مقصد نمی‌رسد و اگر با کفار هم عهد بستید باید بر پیمان خود بمانید، تا زمانی که آن‌ها چنین‌اند. این منطق که هدف وسیله را توجیه می‌کند، منطقی باطل است و توصیه کردند که طبق تعالیم جهانی اسلام عمل کنیم.

وی افزود: در تاریخ بدتر از اعراب جاهلیت ما نداشتیم، اما همین پیامبر گرامی اسلام وقتی با این بت پرست‌ها و مشرکین پیمانی را بستند، نقض عهد نکردند؛ ﴿فَمَا استَقاموا لَکُم فَاستَقیموا لَهُم﴾، تا وقتی بر پیمان و عهد خود مانده‌اند، شما نیز بر پیمان وعهد خود بمانید.

مکارم شیرازی: با سوءظن و عدم اعتماد با دشمن برخورد کنیم

آیت‌الله مکارم شیرازی بر اهمیت حضور محکم و قوی در مذاکرات بین‌المللی تأکید کرد و اشاره داشت در مذاکرات به خصوص مذاکرات بین المللی طرفی پیروز است که محکم و قوی ظاهر شود و هر چه استحکام بیشتر باشد، امید پیروزی نیز بیشتر است. ایشان تأکید کردند باید توجه داشت که اینها افرادی مرموز هستند و گاهی با کم و زیاد کردن یک «واو»، ماهیت قرارداد را دگرگون می کنند، لذا نباید خوش بینی و حسن ظن به آنها داشته باشیم، بلکه باید با سوء ظن و عدم اعتماد با آنها برخورد کرد.

این بیانات نشان‌دهنده لزوم هوشیاری و تقویت مواضع راهبردی در عرصه دیپلماسی مقاومت است و مستند به آیات قرآن و سیره پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می‌باشد. در بسیاری از آیات قرآن، به تصویر منفی از مذاکره با دشمنان به‌ویژه کسانی که عهدشکنی کرده‌اند، پرداخته شده و بر لزوم هوشمندی و احتیاط در قبال نیرنگ‌ و اقدامات آن‌ها تأکید می‌شود. این آموزه‌ها تأکید دارند که مسلمانان باید با عقلانیت و بصیرت به مسائل نزدیک شوند، پیمان‌ها را تا زمانی که طرف مقابل پایبند است محترم شمارند، و در صورت لزوم برای تقویت همبستگی اسلامی و ایجاد جبهه‌ای متحد و مقاوم، استراتژی‌های مناسبی اتخاذ کنند.

خداوند در آیات 55 تا 58 از سوره انفال به وضوح نوع برخورد مسلمانان با دشمنان در مذاکرات را بیان می‌کند. در این آیات، خداوند به مسلمانان هشدار می‌دهد که ماهیت دشمنان عهدشکنی است و می‌توانند خطرناک‌تر از دیگران باشند. بنابراین تأکید می‌شود که مسلمانان باید با دقت و هوشیاری نقض عهدهای احتمالی را مدنظر قرار دهند و در صورت مشاهده خیانت، آماده تحکیم مواضع خود باشند. در آیه 55 بحث را اینگونه آغاز می‌کند که «بدترین جنبندگان در نزد خدا آنهایند که کافر شده‌اند و ایمان نمی‌آورند.» و بعد می‌فرماید این عده همان‌ها هستند که «تو از آنان پیمان گرفتی، سپس هر بار پیمان خویش را می شکنند و هیچ پروا نمی‌کنند»؛ سپس دستور می‌دهد «اگر آنها را در جنگ بیابی پراکنده‌شان کن تا پیروانشان نیز پراکنده شوند، باشد که عبرت گیرند».

در ادامه و در آیه‌ی 58 تأکید می‌کند حتی اگر «بیم داشتی آنان خیانت می‌کنند، به آنان اعلام کن که همانند خودشان عمل خواهی کرد، زیرا خدا خائنان را دوست ندارد»‌؛ «وَ إِمَّا تَخَافَنَّ مِن قَوْمٍ خِیَانَةً فَانبِذْ إِلَیْهِمْ عَلَى سَوَاء إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبُّ الخَائِنِینَ».

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله این آموزه‌های قرآنی را در حکومت خویش پیاده کردند؛ به این ترتیب که دسته‌ای از دشمنان حکومت اسلامی در صدر اسلام اهل کتابی بودند که بارها معاهدات خویش در قبال پیامبر صلی الله علیه و آله را شکستند؛ لذا ایشان ضمن آنکه آنان را به حاشیه شهر راندند، جزیه و مالیات‌هایی نیز بر دشمن تحمیل کردند. برخورد رسول خدا در قبال عهدشکنی اهل کتاب تا حدی بود که در پیمان‌نامه‌شان با یهود قید شده بود در صورت پیمان شکنی، مسلمانان مجاز به کشتن مردان، به اسارت بردن زنان و فرزندان و به غنیمت بردن اموال آنان است.(اعلام الوری طبرسی، ج1، ص157) هر چند راهبرد اولیه‌ی پیامبر اسلام با این گروه بر اساس اصل رحمت و مدارا بود، اما همان طور که اشاره شد، علت اصلی درگیری‌های خاتم‌الأنبیاء با آنان، شکستن پیمان‌نامه‌ها و معاهدات از سوی اهل کتاب به خصوص یهودیان بود.

نتیجه آنکه این آموزه‌ها به مسلمانان در زمینه دیپلماسی و روابط بین‌الملل گوشزد می‌کند که باید به خط قرمزها و باورهای دینی خود پایبند بمانند و به محض بیم از خیانت آنان، از ادامه مذاکره دست بردارند؛ لذا مسئولیت مسلمانان در برابر هرگونه تعامل با دشمنان، حفظ اصول و ارزش‌های اسلامی و اعمال هوشمندی در تصمیم‌گیری‌هاست. عملکرد دشمن در مذاکرات به تعبیر قرآن «عهدشکنی‌های پیاپی» است و خداوند درباره‌ی آن از عبارت «یَنقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِی کُلِّ مَرَّةٍ» استفاده می‌کند که به معنای نقض عهد آن‌ها در هر بار است و این عهدشکنی‌ها را عملاً طی یک دهه‌ی اخیر بارها مشاهده کرده‌ایم، اما به تعبیر امیرالمؤمنین علیه‌السلام «عبرتها بسیار است و عبرت گرفتن اندک.»

منبع:تسنیم