عقیق: محمدحسين رجبی دوانی، عضو هيئت علمی و معاون پژوهش دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسين(ع)، با اشاره به اين مطلب كه درباره شهادت حضرت امام مجتبی(ع) دو نقل وجود دارد، اظهار كرد: يكی از اين اقوال كه بيشتر علما آن را اختيار كرده‌اند دو روز مانده از ماه صفر است، كه قائدتاً، بايد ماه 30 روزه می‌بوده كه 28 ماه صفر را پذيرفته‌اند، اما نقل ديگر، هفت صفر است؛ كه تعداد كمتری از محققان به آن اشاره كرده‌اند.

رجبی دوانی افزود: اعاظم علمای شيعه مانند كلينی، شيخ صدوق، شيخ طوسی و حتی از مشاهير اهل تسنن كه نقل آنان برای ما، مقبول است، به سبب اين كه دور در دست آنان بوده و دسترسی آنان به اخبار و اطلاعات بيشتر بوده است، مانند ابن عبد ربه اندلسی در كتاب «العقد الفريد» و همين طور «صاحب مقاتل الطالبيين» يعنی ابوالفرج اصفهانی، اين افراد همگی 28 صفر را مطرح كرده‌اند. بنابراين، تصور خود من اين است كه وقتی بزرگانی اينگونه گفته‌اند و ظاهراً فقط يك منبع نقل هفت صفر را ذكر كرده است، پس 28 صفر بايد پذيرفته شود و اصل قرار گيرد.

وی در مورد پذيرفته شدن نقل هفت صفر از سوی برخی از بزرگان، گفت: اگر بزرگانی نقل هفت صفر را اصل گرفته‌اند بايد مدعای آنان و استناداتشان ديده شود كه به چه منظور و به چه دليل هفت صفر را ترجيح می‌دهند، اما همان طور كه عرض كردم اعاظم علمای شيعه 28 صفر را پذيرفته‌اند و هفت صفر يك قول شاذ است. لذا از ديد بنده، كه مطالعاتی در تاريخ داشته‌ام، وقتی بين اين دو نقل قرار می‌گيريم، 28 صفر به نظر قطعی‌تر می‌آيد و بايد آن را اصل قرار داد.

رجبی دوانی در بخش ديگری از اين گفت‌وگو در مورد شكل گيری اين موارد اختلافی، بيان كرد: ولادت يا شهادت معصومين(ع) برای ما اهميت دارد و می‌خواهيم در شادی آنان شاد و در مصيبتشان محزون باشيم، اما متأسفانه، در گذشته، بسياری از شيعيان و مدعيان پيروی از اهل بيت(ع)، به اين موارد حساس نبودند و به همين دليل چنين تاريخ‌هايی دقيقاً ثبت و ضبط نشده است.

عضو هيئت علمی دانشگاه امام حسين(ع) ادامه داد: آنانی كه معاصر با خود ائمه(ع) بودند، اين مسئله برايشان اهميت نداشته و مصطلح نيز نبوده است كه وقتی امامی در دسترس مردم و زنده است، بر تاريخ تولد او حساس شوند؛ چرا كه مانند امروز نبوده است كه بخواهند در تولد آنان جشنی بگيرند و يا وقتی به شهادت می‌رسيدند، به دليل اين كه دسترسی به امام بعدی وجود داشته است، عموماً مرسوم نبوده است كه سالگرد گرفته شود.

رجبی دوانی با بيان اين مطلب كه در اقليت بودن شيعه يكی از عوامل ضبط نشدن دقيق جزئيات تاريخ اهل بيت(ع) بوده است، اظهار كرد: شيعه به سبب اين كه هميشه در اقليت بوده و در فشار و تهديد قرار داشته است، به راحتی نمی‌توانسته آن چه را كه لازم دارد و به آن اعتقاد دارد و يا برای او ارزشمند بوده است به راحتی ثبت و ضبط كند.

وی افزود: اگر شيعه فرصتی نيز به دست می‌آورد به تشريح مبانی اعتقادی خود می‌پرداخت، تا بتواند به مخالفان خود، كه شيعه را خارج از اسلام تلقی می‌كردند، ثابت كند كه ما هم مسلمان هستيم و مبانی اعتقادی ما اين است. در واقع شيعيان در قرن‌های اوليه تاريخ اسلام اگر دست به قلم می‌بردند، به منظور نماياندن اصول اعتقادات خود را به مخلفان بود و مواردی همچون تاريخ ولادت يا شهادت امامان(ع) كمتر مورد توجه قرار می‌گرفت.

اين محقق و پژوهشگر تاريخ اسلام عنوان كرد: در حقيقت از عصر صفويه به بعد است كه شيعيان بر بزرگداشت ولادت و شهادت ائمه(ع) و ديگر زوايای زندگی اهل بيت(ع) حساس شدند.

رجبی دوانی در پايان گفت: در گذشته اين حساسيت‌ها وجود نداشته و برخی موارد درست ضبط نشده و يا امكان ثبت و ضبط آن وجود نداشته است و بنابراين ما امروز كه با اين عشق و علاقه به تاريخ مراجعه می‌كنيم و می‌خواهيم چنين مواردی را بزرگ بداريم با مشكل مواجه شده‌ايم. اما از اين روی كه به هر صورت، محققان علما و بزرگان بين نقل‌هايی كه وجود دارد معمولاً قولی را می‌پذيرند كه هم به زمان وقوع حادثه نزديك‌تر باشد و هم راوی آن كسی باشد كه مورد اعتماد و اطمينان باشد، لذا ما همين 28 صفر را كه بزرگانی مانند كلينی و صدوق و شيخ طوسی پذيرفته‌اند، اصل قرار می‌دهيم.

منبع: خبرگزاری ایکنا

کد خبرنگار 211007