۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۳۵ : ۱۸
چهار ویژگی مسؤول در جامعه اسلامی از منظر قرآن
خداوند در سوره حج به چهار خصوصیت کسی که از سوی خدا در زمین به قدرت رسیده است، اشاره می‌کند.
عقیق:آیه ۴۱ سوره حج اشاره خدا به کسانی است که خداوند آنها را در دنیا به قدرت می‌رساند.
با نگاهی به تفسیر این آیه در‌می‌یابیم که کسی که در کشور اسلامی به مسئولیت می‌رسد باید چهار ویژگی داشته باشد و با این چهار ویژگی می‌تواند جامعه را از مشکلات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نجاد دهد.
رابطه با خدا و دستگیرى از محرومان و آگاهى دادن به جامعه و جلوگیرى از مفاسد، موضوعاتی است که از هم جدا نیست و خداوند به عنوان ویژگی یک مسئول به آن اشاره می‌کند.
به این آیه توجه کنید
أَلَّذِینَ إن مَّکَّنَّهُمْ فِى الْأَرْضِ أَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَءَاتَوُاْ الزَّکَوةَ وَ أَمَرُواْبِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْاْ عَنِالْمُنْکَرِ وَلِلَّهِ عَقِبَةُ الْأُمُورِ
ترجمه
کسانى که اگر آنان را در زمین به قدرت رسانیم، نماز بر پا مىدارند و زکات مى‌دهند و (دیگران را) به خوبىها دعوت مى‌کنند و از بدىها باز مىدارند؛ و پایان همه امور براى خداست.
در تفسیر نمونه درباره این آیه آمده است؛
آنها(مسئولان جامعه اسلامی) هرگز پس از پیروزى، همچون خودکامگان و جباران، به عیش و نوش، و لهو و لعب نمى‌پردازند، و در غرور و مستى فرو نمى‌روند، بلکه پیروزى‌ها و موفقیت‌ها را نردبانى براى ساختن خویش و جامعه قرار مى‌دهند، آنها پس از قدرت یافتن، تبدیل به یک طاغوت جدید نمى‌شوند، ارتباط‌شان با خدا محکم و با خلق خدا نیز مستحکم است; چرا که «صلوة» (نماز) سمبل پیوند با خالق است، و «زکات» رمزى براى پیوند با خلق، و «امر به معروف و نهى از منکر» پایه هاى اساسى ساختن یک جامعه سالم محسوب مى شود، و همین چهار صفت براى معرفى این افراد کافى است و در سایه آن سایر عبادات و اعمال صالح و ویژگى‌هاى یک جامعه با ایمان و پیشرفته فراهم است.
حضرت علی(ع) در این مورد در نامه ۵۳ به مالک اشتر فرموده‌اند: «پس برای مشاغل کلیدی از سپاهیان و لشکریان خود کسی را انتخاب کن که در برابر دشواری‌ها و پیش آمد‌های سخت و تلخ، استوار باشد و مصیبت‌های بزرگ وی را از پا ننشاند. فردی باشد که هنگام ناتوانی و ضعف دیگران، بر او ضعف و ناتوانی غالب نشود و بر اثر بی خیالی دیگران، بی‌تفاوت نشود.»
در تفسیر نور درباره مسئول در جامعه اسلامی این‌گونه بیان شده
اگر قدرت و امکانات، در دست افراد صالح باشد، بهرهبردارى صحیح مى‌کنند و اگر در اختیار نااهلان قرار گیرد سوء استفاده مى‌کنند. بنابراین دنیا و قدرت، براى گروهى نعمت و براى گروهى وسیله بدبختى است و قرآن از هر دو نمونه یاد کرده است: اگر مؤمنان به قدرت برسند، به سراغ نماز و زکات و امر به معروف مىروند ولى انسانهاى منحرف و نااهل، اگر قدرتمند شوند کارشان طغیان است، «اِنّ الانسان لَیَطغى» (علق، ۶) و در راه نابودى منابع اقتصادى و نسل بشر گام بر مىدارند، «و اذا تَولّى سَعى فى الارض لیفسد فیها و یُهلک الحَرث و النَّسل» (بقره، ۲۰۵) و عاقبت، مردم را به دوزخ مىکشانند. «ائمّة یدعون الى النّار» (قصص، ۴۱)
پیام‌ها
یارى خداوند از طریق احیاى دین اوست. «و لینصرنّ اللّه من ینصره»، «الّذین اِن مَکّنّاهم...»
امر به معروف و نهى از منکر، به قدرت نیاز دارد. «مکّنّاهم»
پیروزى مؤمنان، زمینه بندگى و تعاون مالى و فرهنگى را فراهم مىکند و غفلت و غرور را از بین مىبرد. «اِن مَکّنّاهم ...»
براى مؤمنان، تمام زمین یکسان است، آنان هر کجا که توان دارند هدف مقدّس خود را پیاده مى‌کنند. «فى الارض»
همه قدرتها را از خدا بدانیم. «مَکّنّا»
اوّلین ثمره حکومت صالحان، نماز و زکات و امر به معروف و نهى از منکر است. «اِن مکّناهم فى الارض اَقاموا الصلوة ...»
رابطه با خدا و دستگیرى از محرومان و آگاهى دادن به جامعه و جلوگیرى از مفاسد، از هم جدا نیست. «اَقاموا الصلوة و آتوا الزّکوة و امروا بالمعروف...»
اقامه نماز و اداى زکات و امر به معروف و نهى از منکر از وظایف و کارهاى قطعى مسئولان حکومت اسلامى است. «اَقاموا» نه «یقیمون»
حاکمان مؤمن، هم در فکر ارتقاى روحى و رشد امور معنوى هستند و هم به دنبال رفاه و حل مشکلات اقتصادى و فقرزدایى و اصلاح جامعه. «اَقاموا الصلوة و آتوا الزّکوة ...»
جامعهاى تحت حمایت خداوند است که این چهار ارزش محورى را داشته باشد: نماز، زکات، امر به معروف و نهى از منکر. «و لینصرن اللّه من ینصره»، «الّذین اِن مکنّاهم اَقاموا الصلوة»
امر و نهى شما، زمانى در جامعه موثّر است که اوّل به وظایف فردى خود عمل کنید. «اقاموا الصلوة... اَمَروا بالمعروف»
اقامه نماز، به قدرت و امکانات نیاز دارد. «اِن مکنّاهم ... اقاموا الصلوة»
زکات، همتاى ناگسستنى نماز است. «اَقاموا الصلوة و آتوا الزکوة» (در ۲۸ آیه قرآن، زکات در کنار نماز آمده است).
با انجام همه وظایف، باز هم به حسن عاقبت خود و نتیجه نهایى کارتان مطمئن نشوید و بر خداوند امید و توکل داشته باشید. «وللّه عاقبة الامور»
امکانات، بیش از چند روزى در دست شما نیست. «وللّه عاقبة الامور»
منبع:فارس
گزارش خطا
