کدام میوه‌های بهشتی در سفره شب یلدای ایرانی جای دارد؟

در‌اینکه نعمت‌های بی‌شمار خداوند هر‌کدام بهشتی هستند و شکرگزاری آن واجب، شکی نیست،‌اما با نگاهی به سفره شب یلدا، سه میوه انار (رمان)، انجیر (تین) و کدو با نام يقطين در قرآن کریم، جدای از دیگر میوه های بهشتی ذکر شده است.

این میوه در سفره شب یلدا نماد شادی و زایش است. انار میوه ای است که از قدیم از آن به عنوان میوه ای خون ساز یاد می‌شد. به افرادی که رنگ مهتابی و از نظر جثه رنجور بودند، توصیه می‌شد که آب انار بنوشند. امروزه اثبات شده انار سرشار از ویتامین ث است که سبب تقویت سیستم ایمنی بدن و تصفیه کننده خون و سرشار از آهن است، در نتیجه موجب افزایش انرژی و خون سازی در بدن فرد می‌شود و تصفیه خون مانند زندگی یا زایش دوباره انسان است، به همین علت انار را نماد زایش و شادی می دانند.  

با نگاهی به قرآن‌کریم و احادیث ویژه ای از پیامبر اکرم(ص) و امام صادق(ع) در خصوص این میوه بهشتی نقل شده است.

پیامبر خدا (ص):  «انار مهتر همه میوه هاست و هر کس یک انار بخورد ،چهل پگاه شیطان خویش را به خشم می‌آورد.»

امام علی (ع): «درهر دانه انار چون درمعده جای می‌گیرد ،حیاتی برای قلب و فروغی برای نفس است و شیطانی را که وسواس نام دارد چهل شب بیمار می‌کند.»

امام صادق (ع): «چهار چیز ،طبع را اعتدال می بخشد انارسورانی ،خرمای نارس پخته شده ،بنفشه و کاسنی.»

امام صادق (ع):« هرکس در هنگام خفتن یک انار بخورد ،تا صبح جانش در امان است.» 

امام صادق (ع): «برشما باد انار ؛چرا که هیچ گرسنه ای آن را نمی خورد ،مگر اینکه وی را بسنده است و هیچ سیری آن را نمی‌خورد ،مگر اینکه غذا را بر او گوارا می سازد.»

همچنین انار سه بار در قرآن مطرح شده است؛ یک بار به عنوان نشانه خداوند (انعام/99)، دیگر بار از انسان‌ها خواسته شده از انار استفاده کنند (انعام/141) و سومین بار انار به عنوان میوه‌ای بهشتی معرفی شده است (الرحمن/68).

انجیر ازجمله میوه‌ای است که در قرآن کریم از آن به نیکی یاد شده و این کلام آسمانی، ارزش انجیر را نشان می‌دهد. دانش پزشکی، این واقعیت را از نظر علمی تأیید می‌کند که انجیر میوه با ارزشی است و از لحاظ تأمین سلامتی برای همه ضروریست، چرا که وجود مقدار زیادی فسفر، این حقیقت را نشان می‌دهد که انجیر در پرورش هوش و حافظه، بسیار مفید است.

امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرماید: "یشّد الفم و العظم" انجیر، دهان و استخوان را محکم می‌کند.  در بخش دیگری  علی ابن موسی الرضا(ع) می‌فرمایند: وَلایُحتاجُ مَعَهُ إِلی دَواءٍ؛ با وجود انجیر، دیگر شما احتیاجی به دارو ندارید.

امام رضا (ع) هم درباره اهمیت و جایگاه با ارزش این میوه، علاوه بر آنکه فرمودند با آن احتیاجی به دارو نیست، می‌فرمایند: درخت انجیر، شبیه‌ترین گیاه به گیاهان بهشتی است. 

انجير يک بار در قرآن کريم مطرح و به آن سوگند ياد شده است و به همين دليل آن سوره به نام سوره انجير(تین) نام‌ گذاري شده است.

کدو حلوایی غنی از ویتامین A، C و E می‌باشد. منبع خوبی از ترکیبات فلاوونوئید پلی‌فنولیک مثل بتاکاروتن و آلفا کاروتن، کرپتوگزانتین، لوتئین، زئاگزانتین است. (کاروتن در بدن تبدیل به ویتامین A می‌شود). ســرشار از ویــتامین‌های B کمپلکس، مثل فولیت‌ها، نیاسین، ویتامــین‌های B6، تــیامین و اسیدپانتوتنیک است. حاوی املاح معدنی مثل مس، کلسیم، پتاسیم و فسفر می‌باشد. دانه‌های کدو حلوایی، بهترین منبع تأمین فیبر و اسیدهای چرب اشباع‌نشده و مفید برای قلب هستند. کدو تنبل را برای شب یلدا به راحتی می‌توانید از سبزی فروشی‌ها تهیه کنید.

امام حسین(ع) از نبی مکرم اسلام(ص) نقل کرده که فرمود: «کدو بخورید، که اگر خدا درختى بهتر و سبک تر (غذایى سبک‌تر) از آن سراغ داشت براى برادرم یونس می‌رویانید. در آبگوشت زیاد کدو بریزید که به عقل می‌افزاید.»

رسوا خاتم(ص) فرمود: «هر که کدو با عدس بخورد چون یاد خدا کند قلبش به رقت آید و بر نیروى جماعش افزوده شود». در صحیفة الرضا(ع) از پیغمبر اکرم(ص) روایت شده که فرمود: «کدو در غذا زیاد بریزید که دل غمگین را خوشحال می‌گرداند.»

انس نقل کرده است: خیاطى پیغمبر(ص) را به مهمانى خواند و غذایى براى حضرت آورد که کدو با روغن در آن بود، من مشاهده کردم که پیغمبر(ص) از اطراف ظرف کدوها را میل می‌کند، من پس از آن‌که دیدم  پیغمبر(ص) کدو را خیلى دوست می‌دارد به کدو علاقه‏‌مند شده‏‌ام.

و نیز گوید: پیغمبر(ص) کدو را خیلى دوست می‌داشت و آن‌را از اطراف ظرف غذا جمع می‌کرد و نیز در یک مهمانى براى حضرتش کدو آوردند، حضرت در ظرف غذا می‌گشت و کدوها را پیدا می‌کرد و تناول می‌فرمود. (کتاب مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقرى ج‏۱ ۳۳۷)

یکی از سرگذشت‌های جذاب و اسرارآمیزی که در قرآن‌کریم بیان شده است، سرگذشت حضرت یونس(ع) است؛ همان‌طور که همه می‌دانیم حضرت یونس(ع) مدت‌ها در میان قومش به ارشاد مردم پرداخت ولی در مدت سی و سه سال فقط دو نفر به او ایمان آوردند او هم قوم خود را نفرین کرد و خداوند به او وعده داد که در فلان تاریخ عذاب خود را بر آنان خواهد فرستاد یونس از شهر خارج شد اما یکی از دوستانش در شهر ماند و مردم را از عذاب خدا ترساند و از آن‌ها خواست توبه کنند و آن‌ها که نشانه‌های عذاب وعده داده شده را دیدند از ترس عذاب توبه و ناله کردند تا خدا عذابش را از آنان برگرداند.

یونس به امید این‌که مردم نابود شده‌اند به شهر بازگشت و وقتی دید همه چیز عادی است و مردم به کارشان مشغول‌اند عصبانی شد و شهر را بدون اجازه خداوند ترک کرد و با یک کشتی راهی دریا شد.(کتاب قصص الانبیاء)

در بین راه ماهی غول‌پیکری به کشتی حمله کرد و به خواست خداوند متعال حضرت یونس را بدون این‌که به او آسیب برساند بلعید حضرت یونس وقتی به هوش آمد متوجه اشتباه خود شد و با ناله و تضرع به درگاه خداوند توبه کرد که توبه او در قرآن آمده است .(کتاب قصص الانبیاء)

خداوند به ماهی امر کرد که یونس را به خشکی رسانده رها کند، بعد از این‌که ماهی حضرت یونس را به خشکی رساند ایشان را در جایی خشک و بی‌آب و علف رها کرد.

قرآن می‌فرماید: «فَنَبَذْناهُ بِالْعَراءِ؛ پس افکندیمش در هامون» یعنى او را به مکانى انداختیم که نه گیاهى بود، نه درختى و گفته‏‌اند منظور از (عراء) ساحل می‌باشد که خداوند به ماهى وحى کرد که یونس را از شکم خود به سوى زمین خشک بیفکند.

حضرت یونس بعد از بیرون آمدن از شکم ماهی بدن بیمار و آزرده، و اندامش خسته و ناتوان بود، آفتاب ساحل او را آزار می‌‏داد، پوششى لطیف لازم بود تا بدنش در زیر آن بیارامد، سپس به فرمان الهی درختی سایه افکن بر بالای سر او روییده تا وی از آن تناول کند و هستی تحلیل‌رفته‌اش را بازیابد: «فَنَبَذْنَاهُ بِالْعَرَاء وَهُوَ سَقِیمٌ وَأَنبَتْنَا عَلَیْهِ شَجَرَةً مِّن یَقْطِینٍ؛ پس او را درحالی‌که ناخوش بود به زمین خشکى افکندیم و بر بالاى [سر] او درختى از [نوع] کدوبن رویانیدیم».(۱۴۴ و۱۴۵ الصافات)

کدو در قرآن کريم يکبار و در سوره «صافات آيه 146» آمده و در آن اينگونه بيان شده که خداوند پس از نجات دادن حضرت يونس از شکم ماهي بر سرش بوته کدويي رويانيد تا او از اشعه سوزان آفتاب در امان باشد. بنا بر اين گزارش در بحار‌الانوار جلد 66 صفحه 119 آمده است که وقتي رسول مکرم اسلام ميوه‌ اي نو مي‌ ديد آن را مي ‌بوسيد و روي چشمان و دهانش مي‌ گذاشت، سپس مي‌ گفت: خداوندا چنان که آغاز اين ميوه را در عافيت به ما نشان دادي پايان آن را نيز در عافيت ما بنمايان.