امام سجاد (ع) ؛ الگوی یک کار دقیق تشکیلاتی

عقیق: ششمین شب از دوازدهمین سوگواره هنر و حماسه در هیئت محبین اهل بیت (علیهم‌السلام) برگزار شد.

به گزارش عقیق حجت الاسلام والمسلمین پناهیان به عنوان سخنران این جلسه با اشاره به موضوع تشکیلات و کار تشکیلاتی کردن گفت: از امام صادق (ع) نقل شده روزی به شومی روز عاشورا معرفی شده و آن روز، روزی بود که شش نفر -بعضی‌ها تعدادشان را بیش از 10 نفر هم نقل کرده‌اند- آن‌ها با هم در کنار خانه کعبه پیمان بستند که اجازه ندهند بعد از پیامبر گرامی اسلام وضعیت اداره جامعه آنچنان که پیامبر فرموده‌اند، باشد. آن‌ها در واقع هم پیمان شدند در واقع کار تشکیلاتی کردند. این کار تشکیلاتی بعدها اثرش را در روز عید غدیر نشان داد.

وی در ادامه با اشاره به وجود کار تشکیلاتی دشمنان در برابر پیامبر (ص) گفت: آن‌ها کاملاً هماهنگ عمل کردند و کاری که باید انجام می‌گرفت را انجام دادند، بنده سؤالم این است که در مقابله و مواجهه تشکیلات دشمنان با رسول خدا (ص) تشکیلاتی شکل گرفت؟ و مهم‌تر اینکه آیا می‌شود در مقابل این تشکیلات، تشکیلاتی نداشت؟ بعد پیروز هم شد؟ پاسخ به این سؤال مشخص است. می‌توان گفت که رسول خدا (ص) در آن دوره از تشکیلات قوی ای برخوردار نبودند. چون برای یک تشکیلات یک عده افراد هم‌پیمان نیاز است که این افراد ضمن برخورداری از معرفت به آن هدف، از قوت لازم برای اجرای برنامه‌ها و جایگاه اجتماعی لازم هم برخوردارند. ولی در آن دوره واقعاً رسول خدا (ص) و امیرالمؤمنین (ع) غریب بودند. ما از این غربت خیلی حرف می‌زنیم ولی گاهی صریحاً غربت را موشکافی نمی‌کنیم.

سخنران دوازدهمین سوگواره هنر و حماسه در ادامه به مثال‌هایی از وجود و عدم وجود تشکیلات در تاریخ اسلام پرداخت و گفت: در جریان عاشورا امام حسین (ع) از تشکیلات و نیروهای تشکیلاتی استفاده کرد. اما در مورد فاطمیه این تشکیلات نبود. در روایات داریم که حضرت علی (ع) می‌فرمایند: اگر حمزه و جعفر بودند کار به اینجا نمی‌کشید، اما چه کنم که عقیل و عباس آن قدرت را ندارند.

ما معمولاً از غربت اهل بیت (ع) یاد می‌کنیم، اما از منشأ آن حرفی نمی‌زنیم. از قدرت امام زمان ارواحنا له الفدا، یاد می‌کنیم ولی تصریح نمی‌کنیم که این قدرت ناشی از تشکیلات مؤمنین است. در روایت‌ها صراحتاً داریم که یاران حضرت طبقه‌بندی می‌شوند و بعد 313 نفر نیروی برجسته برای حلقه اول هستند.

مسلم است که نمی‌توانند این افراد با هم یک ارتباط تشکیلاتی یک ارتباط سازماندهی شده نداشته باشند. وقتی که شما ویژگی‌های اصحاب حضرت ولی عصر ارواحنا له الفدا را می‌شنوید، می‌بینید که این‌ها اینگونه نیستند که فقط نسبت به حضرت ارادت و اطاعت داشته باشند، این‌ها نسبت به یکدیگر هم موضع دارند و یک جمع منسجم هستند.

استاد پناهیان در ادامه به عصر حاضر و وظیفه امروز اشاره کرد و گفت: ما اگر تماشاگر باشیم کنار زمین و از یک تیم طرفداری می‌کنیم، اگر دیدیم کسی یک کار هنرمندانه، یک کار جوانمردانه انجام داد باید برای او کف بزنیم و الا ناجوانمردانه انجام دادیم. من خواهش می‌کنم از زاویۀ تشکیلات به تاریخ نگاه کنید. به غربت دین و به قدرت دین نگاه کنید. ما الان در ایران اسلامی در جامعه خودمان بسیاری از ضعف‌ها را داریم ناشی از عدم وجود تشکیلات قوی مومنان است. حالا نظر خودم را میگم. بنده تعجب می‌کنم از بعضی از نیروهای مذهبی یا نیروهای مردمی به هر تعبیری که شما بکار بگیرید که این‌ها خیلی از نهادهای دولتی انتظار دارند. یک نهاد دولتی یک اداره است. تشکیلات به شدت می‌تواند قوی‌تر از اداره می‌تواند عمل کند.

وی در ادامه به یکی از اثرات دشمنی دشمنان با یکدیگر اشاره کرد و گفت: خدا در قرآن می‌فرماید اگر ظالمین با هم دعوا نمی‌کردند مساجد در جهان نابود شده بود، اما این که با هم درگیر می‌شوند این وسط یک اجازه تنفسی به حق داده می‌شود. امام صادق (ع) بر اثر درگیری حکومت بنی‌امیه و بنی‌عباس یک فرصتی پیدا کرد اینقدر دین را رونق دادند.

استاد پناهیان در ادامه به نماز جماعت به عنوان یک موضوع تشکیلاتی اشاره کرد و گفت: باید امام جماعت صف‌های نماز را مرتب کند و حتی خود پیامبر بر می‌گشتند و این کار را انجام می‌دادند. اما ائمه جماعت ما این کار را نمی‌کنند. ولی برادران اهل سنت این موارد را رعایت می‌کنند و به آن تاکید دارند. من می‌خواهم یک مثالی در این مورد بزنم، البته عذرخواهی می‌کنم قبلش این طور مثال می‌زنم. فرض کنید یک نفر از روستاهای آفریقا که خیلی محروم باشد و از روستاهای پرت مثلاً کشورهای آسیای دور و از بین اسکیموها کسی که دستش به هیچ چیزی نرسیده باشد و یک نفر از آمریکای لاتین؛ چهار نفر بیایند. این‌ها را در مسجد بیاورید احکام نماز جماعت را به آن‌ها معرفی کنید، ببینید آن‌ها چه برداشت می‌کنند؟ قطعاً آن‌ها می‌گوید: ببخشید شما می‌خواهید ارتباط با خدا بگیرید یا می‌خواهید یک انسجام تشکیلاتی آموزش دهید؟ اسکیمو این را می‌گوید! آن وقت ما داریم برخی از امام جماعت‌هایی که یک عمر با مردمشان دارند با هم نماز جماعت می‌خوانند یاد ولایت و ولایت‌مداری و تشکیلات و صف و ترتیب و نظم و این‌ها نمی‌افتند.

وی در بخش انتهایی صحبت‌هایش به وظیفه و تشکیلات ساخته شده به دست امام سجاد (ع) اشاره کرد و گفت: بعد از عاشورا امام زین‌العابدین (ع) از صفر شروع به نیروسازی و تشکیلات کردند. امام سجاد (ع) فوق العاده‌اند، ایشان داغ‌های زیادی تحمل کردند، آثاری قرار دادند که انسان به اعجاب می‌افتد. ایشان غلام می‌خریدند، بعد آزاد می‌کرد با این غلام‌ها ارتباط می‌گرفت، نیرو جذب می‌کرد؛ نیرو شناسایی می‌کردند، با هرکسی یک مقدار کار می‌کرد یک عنصر تشکیلاتی می‌ساخت و بعد آزاد می‌کرد. وقتی که امام سجاد (ع) به شهادت رسید؛ بعد از سی سال، حدود پنجاه هزار غلام آزاد شدند و به وطن برگشتند.

بعد از مدتی همه افراد مدینه افراد آزاد شده امام سجاد (ع) بودند همه‌شان همان غلام‌هایی بودند که حالا برای خودشان کار و کاسبی داشتند، آزاد بودند شغل داشتند. البته نه این که همه آن‌ها حد نهایت شیعه برسانند، نه. ولی به یک جاهایی رسیده بودند. امام با هر کس یک مقدار کار می‌کرد، با هر کس به یک زبانی کار می‌کرد؛ جاسوس‌ها در خانه امام فراوان بودند و حضرت هیچ چیز نمی‌توانستند بگویند. در این شهر امام سجاد (ع) این کار را کرد، البته بعدها نگذاشتند امام‌های دیگر این کار را بکنند. امام سجاد (ع) این کارها را شروع کرد، یکی‌یکی غلام می‌خرید، ارتباط می‌گرفت ،یک تأثیر کوچک روی او می‌گذاشت و آزاد می‌کرد. از امام سجاد مسئله می‌پرسیدند؛ آقا می‌فرمودند فرزند پنج ساله باقرالعلوم (ع) به شما بگوید، آن وقت این غلام‌ها آزاد می‌شدند؛ از مدینه خارج می‌شدند و برای جهانیان معرفی می‌کردند یک نابغه پنج ساله در مدینه هست. این روند ساخت نیرو و تشکیلات ادامه پیدا می‌کند تا وقتی که امام صادق (ع) به شهادت رسیدند، فقط چهار هزار فقیه در کوفه شاگرد ایشان بودند. چهار هزار فقیه الان شما در حوزۀ علمیه دارید؟!

 گفتنی است ششمین شب از سوگواره هنر و حماسه همزمان با شب سیزدهم محرم الحرام، در هیئت محبین اهل بیت (ع) در دانشگاه هنر تهران با دمام‌زنی و زیارت عاشورا آغاز شد. در ادامه این برنامه شعرخوانی زهیر توکلی از شاعران آیینی به شعرخوانی پرداخت. این مراسم در پردیس هنرهای کاربردی دانشگاه هنر تهران واقع در: بالاتر از چهارراه ولی‌عصر (عج)، روبروی خیابان بزرگمهر برپا شده است.