فرصت های اعتکاف از منظر رهبری

عقیق: اعتکاف در واقع(یعنی) خود را محبوس کردن در یک مکان محدود و ایجاد محدودیّت در خود. عُکوف یعنی بسته بودن؛ خود را به یک نقطه ای منحصر کردن، برای اینکه خلوتی در دل به وجود بیاید که انسان بتواند فرصت ارتباط صمیمی و خالص با خدای عالَم را پیدا کند؛ اعتکاف این است؛ یعنی عبادتی است که جنبه ی ریاضت دارد.

خیلی از عبادات همین جورند؛ جنبه ی ریاضت دارند. ریاضت هایی که انسان با طوع و رغبت بر خود تحمیل می کند تا درون خود را، معنویّت خود را، دل خود را ارتقا ببخشد؛ این از جمله ی این چنین عبادت هایی است. حالا معمولِ ما سه روز است - که خب، فقها هم در این باره بحث کرده اند - منتها خب، ادامه دارد یعنی تا 9 روز، 10 روز، می توانند اعتکاف کنند.

پیغمبر اکرم دهه ی آخر ماه رمضان را اعتکاف می کردند، می رفتند در مسجد و بیرون نمی آمدند و کارها را آنجا انجام می دادند. فرصت خوبی است؛ خوشبختانه اقبال مردم به این سنت خیلی بالا است؛ شوق جوان ها و عشق جوان ها حیرت انگیز است.

من یادم است آن وقتی که ما در مشهد بودیم، اصلاً ندیده بودیم اعتکاف چه جوری است، شنیده بودیم؛ قم که رفتم در همین ایّام البیض در مسجد امام اعتکاف می شد. شاید من یک وقت رفته بودم دیده بودم، طلبه ها می آمدند دو نفر، سه نفر، یک گوشه ای را انتخاب می کردند در آن شبستان مرحوم حاج ابوالفضل - آن شبستان بالایی - چادر می کشیدند؛ شاید مجموع افرادی که در آن شبستان اعتکاف می کردند به سی نفر، چهل نفر نمی رسید.

البته بعدها که مسجد آقای بروجردی ساخته شد، بعضی ها ظاهراً آنجا هم می آمدند اعتکاف می کردند که آن را من ندیده بودم، لکن مسجد امام را دیده بودیم. این، همه ی مظهر این سنّت پر مغزِ پر معنا در آن دوره بود: مخصوص قم، آن هم با این تعداد اندک.

امروز شما بروید دانشگاه های کشور را نگاه کنید - حالا غیر از مسجد گوهرشاد و مسجد جمکران و مساجد مهمّ دیگر و جاهای دیگری که هجوم جمعیّت است؛ در این مساجد دانشگاه ها، مسجد دانشگاه تهران و جاهای دیگر - دانشجوهای ما، جوانهای ما، از مدّتی پیش صف کشیده اند، نوبت می گیرند و نوبتشان نمی رسد، یعنی جا نیست، وسیله نیست برای اداره ی آنها؛ این شوق عمومی به این عبادت، این جور است؛ خب، این یکی از برکات الهی است.

بحمداللَّه خدای متعال این زمینه را فراهم کرده و این توفیق را داده و مغناطیس محبّت الهی و ذکر الهی، دلهای جوانها را به خودش جذب کرده؛ این را باید مغتنم شمرد. این یک فرصت (است).

همه ی فرصت های ما در درون خودشان تهدیدهایی هم دارند؛ اشاره کردید، یکی از موضوعاتی که در این جشنواره ی شما بنا است مورد بررسی قرار بگیرد، آسیب شناسی بود؛ این آسیب شناسی را جدّی بگیرید. اعتکاف جای عبادت است؛ البتّه عبادت فقط هم نماز خواندن نیست؛ تماسّ خوب با معتکفین، ارتباط دوستانه و برادرانه، فراگیری از آنها، تعلیم دهی به آنها، معاشرت اسلامی را تجربه کردن و آموختن؛ همه ی اینها فرصت هایی است که در اعتکاف ممکن است پیش بیاید؛ (برای) این باید برنامه ریزی بشود. مهم ترین کار، برنامه ریزی است.

اگر چنانچه برنامه ریزی نشد و کمک نشدند این جمعِ جوانِ مشتاق و شوریده ای که برای اعتکاف وارد این مسجد شده اند، این نیروها هدر خواهد رفت و احیاناً زیان آفرین خواهد شد. برنامه ریزی هم باید، هم هوشمندانه باشد، هم با توجّه به معنای اعتکاف باشد.

حالا فرض کنیم مثلاً یکی بیاید برنامه ریزی کند که برای این اعتکاف فیلم نشان بدهیم! خب، فیلم که همه جا آدم می بیند؛ فیلم که احتیاج به روز ایّام البیض و در مسجد و مانند اینها ندارد. اعتکاف برای نزدیک شدن به خدا است. شما ببینید چه کار می توانید بکنید که هم دل او به خدا نزدیک بشود، هم مغز و ذهنش به خدا نزدیک بشود که طبعاً وقتی انسان در درون، در دل، در باطن با خدای متعال انس پیدا کرد، در ظاهرِ او هم اثر می گذارد و در ظاهر هم نشان داده می شود.

وقتی حالت خشوع به انسان دست داد، خضوع هم به دنبال خشوع می آید؛ و این آن وقت در زندگی اثر می گذارد؛ این جوانی که بعد از این سه روز از اعتکاف آمد بیرون، پاکیزه می شود، شستشو می شود و می آید بیرون؛ طهارتی پیدا می کند معنای او؛ این برایش ذخیره است.

این خیلی چیز باعظمت و مهمّی است: سه روز روزه داری، و انقطاع از دنباله های متعارف زندگی، و توجّه به خدای متعال و به معنویّات و به معارف و به توحید؛ اینها خیلی باارزش است.

مراقب باشید این درست انجام بگیرد، درست هدایت بشود؛ گویندگان خوبی باشند، بروند حرف بزنند، معارف دینی را به آنها یاد بدهند. از جنجال های گوناگونی (هم) که در حاشیه سازی های معمول جامعه نقش دارند، پرهیز بشود و این سه روز را بگذاریم برای جهات معنوی.

حالا بعد آمدند بیرون، خیلی میدان های دیگر و عرصه های دیگر زندگی هست که انسان در آن عرصه ها در جامعه وارد می شود امّا در این سه روز، ارتباطگیری با خدا اصل باشد.