آیا ائمه (ع) می‌دانستند شهید می‌شوند؟

عقیق: سلفی‌گری تکفیری به گرایش گروهی از سلفیون گفته می‌شود که مخالفان خود را کافر می‌شمارند و مطرح‌ترین آنان «وهابیت تکفیری» با محوریت عربستان سعودی است. وهابیت تکفیری یکی از مشکلات دنیای کنونی مسلمانان (شیعه و سنی) است. آنها با اتهام‌های ناشایستی که به شیعیان می‌زنند باعث گمراهی مسلمانان و عده زیادی از مردم دنیا می‌شوند. گروه آیین و اندیشه خبرگزاری فارس بر آن است تا در سلسله مطالبی، به عمده‌ترین شبهاتی که وهابیت درباره شیعیان مطرح می‌کند پاسخ گوید.

یکی از اشکالات و شبهاتی که وهابیت درباره علم غیب امام معصوم (ع) مطرح می‌کند این است که از نظر شیعه، امامان، علم غیب مى‏‌دانند و از مرگ خود آگاه‏‌اند و با اختیار خود مى‏‌میرند، در این صورت آیا امامى که به میدان جنگ رفته و کشته شده یا جام زهر نوشیده، نوعى خود‌کشى کرده است؟

پاسخش این است که؛

اوّلا گاهى شهادت در راه خدا و گزینش اختیارى مرگِ سرخ، براى امام(ع) یک تکلیف، بلکه عین تسلیم نسبت به خواست خدا است.

مثلا حسین ‏بن على(ع) با کمال آگاهى و اختیار، راه کربلا را در پیش گرفت و مى‏‌دانست که کشته مى‏شود. امّا شهادت براى او یک تکلیف بود تا مسلمانان را با ماهیت واقعى امویان آگاه سازد، و حالت بى تعهّدى را از میان ببرد و روح جهاد بر ضدّ حاکمان وقت را زنده کند؛ حاکمانى مانند یزید بن معاویه که وحى را انکار مى‌‏کرد و نبوت پیامبر را زیر سؤال مى‌‏برد و در پى انتقام جویى از کشتگان خاندان خود در جنگ‌‏هاى بدر و احد بود؛ چنان که در شعر خود می‌‏گوید:

لعِبَتْ هاشِمُ بِالْمُلْکِ فَلا / خَبَرٌ جاءَ وَلا وَحْیٌ نَزَلْ‏

لَسْتُ مِنْ خُنَدفٍ إِنْ لَمْ أَنْتَقِمْ / مِنْ بَنی أَحْمَدَ ما کانَ فَعَلْ‏

لَیْتَ أَشْیاخی بِبَدْرٍ شَهِدُوا / جَزَعَ الْخَزْرَجِ مِنْ وَقْعِ الْأَسَلْ‏

لَأَهَلُّوا وَاسْتَهَلُّوا فَرَحاً / ثُمَّ قالُوا: یا یَزیدُ لاتُشَلْ‏

من از فرزندان خندف نیستم، اگر از فرزندان محمد انتقام کارهاى او را نگیرم.

اى کاش پدران من در جنگ بدر شاهد بودند که خزرجیان (مردم مدینه) چگونه از زخم شمشیرها و نیزه‏‌ها

ناله مى‌‏کردند.

اگر آن‌‏ها این صحنه‏‌ها را مى‌‏دیدند، شادمان مى‌‏شدند و از شادى فریاد بر مى‌‏آوردند که اى یزید دستت درد نکند!»

امام حسین(ع) با قیام خود، تا قیامت خط مبارزه با ظلم و ستم را تبیین کرد و با شهادت خود، اسلام ناب را زنده نگه داشت.

اگر درباره درس‌ها و پیام‌های نهضت امام حسین(ع)، هزاران کتاب و مقاله نوشته شود باز هم تمام شدنی نیست.

درباره دیگر پیشوایان نیز باید گفت مسمومیت آنان، ناشى از جهادهاى لسانى و قلمى آنان بر ضدّ ستمگران و خلفاى جور بوده است.

واکنش این نوع جهادها جز این نبود که دشمنان بر ضدّ آنان به ‏پا خیزند و آنان را به هر وسیله‌‏اى نابود کنند.

پس اگر مى‏‌گوید: شهادت و مرگ آنان به اختیار خودشان بود، مقصود همین است که آنان با اختیار کامل به نبرد با ستمگران برخاستند و نتیجه قطعى آن، همان شهادت و مسمومیت آنان بوده است و اگر ایشان دست روى دست مى‏‌گذاشتند و یا ستایشگر ستمگران و خلفاى اموى و عباسى مى‌‏شدند، هرگز به استقبال شهادت نمى‌‏رفتند.

زندگى پیشوایان، زندگى انزوایى و گوشه‏‌گیرى نبود. آنان در متن اجتماع به تبلیغ احکام، بیان عقاید و دیگر وظایف مى‏‌پرداختند و نتیجه قطعى این نوع رفتارها شهادت و مسمومیتشان بود و آن‌‏ها با اختیار کامل‏ پذیراى این مسمومیت بودند و این کار به خاطر پیشبرد مقاصد اسلام بود.

امام اگر بخواهد می‌فهمد و گاهی وقت‌ها به عللی نمی‌خواهد که بداند

ولى در مواردى که در خانه خود مسموم شدند، به خاطر این است که آگاهى آنان از غیب در گرو خواست و اراده آن‌‏ها بوده است. اگر وضعیت ایجاب مى‌‏کرد، از این علم و آگاهى بهره مى‌‏گرفتند. در روایات هم آمده است که: «إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ یَعْلَمَ عُلِّمَ» (1)

بنابراین، ممکن است در این موارد، از این علم غیب بهره نگرفته‏‌اند، شاید هم مصلحت نبوده است. (تشخیص این مصلحت مهم، به عهده خود امام است و شاید انسان‌های عادی توان تشخیص این چیزها را نداشته باشند.)

بنابراین، آگاهى پیامبر و امام از غیب، مانند کسى است که نامه‏‌اى همراه دارد و هر گاه بخواهد از محتواى آن آگاه گردد، مى‏‌تواند بگشاید و از مضمونش آگاه گردد.

اگر پیامبر و امام در مواردى هدف تیر حوادث ناگوار و مصایب قرار مى‏‌گرفتند، به خاطر آن بود که روى مصالحى نمى‏‌خواستند به علمى که در کانون وجود آنان هست توجه کنند و مصلحت الهى اقتضا مى‏‌کرد که در این موارد از اختیار خود بهره‌‏مند نشوند. اگر هم به آن علم توجه مى‏‌کردند، چون تسلیم محض خواست خدا بودند، به استقبال شهادت مى‌‏رفتند.

پاسخ این پرسش، با مراجعه به روایاتى که در باره علم شخصیت‏‌هاى الهى وارد شده، به سادگى به دست مى‏‌آید. در این مورد به کتاب‌‏هاى گوناگون که درباره علم امام، علم غیب، تفسیر قرآن ذیل آیات علم غیب خداوند و از جمله به کتاب مفاهیم القرآن، ص 337 و آگاهى سوم، صص 235- 212 نیز می‌توان مراجعه کرد.

پی نوشت:

1_(کافی، ج 1، ص 258)

منبع: شبستان

211008