لیستی از کتاب‌های منتشر شده درباره عقاید سلفیان

عقیق: پایگاه اینترنتی کتابستان بسته‌ای مشتمل بر معرفی سلفیان بدعت‌گذار را معرفی کرده است.

1.  ماضی استمراری/ سعید زاهدی/ نشر عابد

کتاب حاضر درباره‌ تاریخ و عقاید سلفی‌ها در جهان اسلام از وهابیت تا القاعده نوشته شده است. در این راستا ابتدا نحوه شکل‌گیری ایده اولیه سلفی‌گری در میان اهل سنت توضیح داده شده و سپس از آغاز سلفی‌گری در عربستان و بنیان‌ها و بنیان‌گذاران وهابیت سخن به میان آمده است. آن گاه نحوه‌ی رشد گرایش‌های سلفی در شبه قاره هند و نیز در پاکستان و مصر به طور ویژه «اخوان المسلمین» شرح داده شده و در ادامه اوضاع سلفی‌ها در دوران اخیر بررسی گردیده است. در پایان نحوه هم گرایی سلفی‌های سه گوشه جهان اسلام تشریح و درباره مهم‌ترین گروه‌های سلفی دوران معاصر یعنی «طالبان » و «القاعده» اطلاعاتی ارائه شده است.

در جهان امروز، دین دارائی که خواستار بازگشت به دوران طلایی گذشته شان باشند هم میان مسلمانان بسیارند هم میان یهودی ها و مسیحی ها. آن ها گروه تشکیل می دهند، هم راهی با عقل امروزی و دنیای جدید را بی دینی می نامند و سعی می کنند دین داران را به دین راستین (به تعبیر خودشان) باز گردانند. میان مسلمانان، این گروه‌ها به سلفی (سلف = گذشته) مشهورند. تحلیل گروه های اجتماعی پیچیده است، به پیچیدگی تمام اعضایشان. اگر مبنای گروه مذهب باشد و سیاست و قدرت هم در کار باشند، تحلیل گروه پیچیده تر و سخت تر می شود. این کتاب کتاب تحلیل نیست، از صدر اسلام آغاز کرده ایم و تلاش کرده ایم نشان دهیم چگونه سلفی گری در اسلام از ابن تیمیه به ابن عبدالوهاب رسیده است.

2. جستارهایی در نقد و بررسی جریان سلفی گری و وهابیت/ معاونت فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی/ نشر تا ظهور

پژوهشی در نقد و ارزیابی افکار انحرافی وهابیت و آسیب‌شناسی عقاید آنان است. در این پژوهش ابتدا تاریخچه‌ای از سلفی‌گری و ریشه این تفکر انحرافی ارایه شده و پایه‌ریزی این تفکر توسط افرادی مانند ابن تیمیه مورد تجزیه و تحلیل تاریخی قرار گرفته است. آنگاه به نقد سلفی‌گری جدید پرداخته شده و پیشرفت تفکرات سلفی عامل مهمی در تقابل با وحدت اسلامی و تقریب بین مذاهب عنوان گردیده و زمینه‌های شکل‌گیری وهابیت جهادی با افکار افراطی بررسی شده است.

در ادامه نگارنده به نقد مبانی اعتقادی وهابیان پرداخته و برداشت‌های نادرست آنان از برخی مفاهیم قرآنی مانند الله، توحید، شرک، عبادت، شفاعت، دعا و بدعت خواندن برخی از امور مانند توسل و زیارت و شرک خواندن آنها از جانب آنان را مورد نقادی قرار داده و معیارهای کفر و شرک را از دیدگاه قرآن کریم بررسی نموده است. در همین راستا وی به نقد جسمانیت خدا و اعتقاد به رویت حسی خداوند از جانب عالمان وهابی پرداخته و نظریه عدالت همگی صحابه را نقد کرده و حدیث عشره مبشره را از لحاظ دلالت، متن و سند مورد نقد و ارزیابی قرار داده است.

3. بنیادگرایی سلفیه: بازشناسی طیفی از جریان‌های دینی/ حسین هوشنگی/ دانشگاه امام صادق

نویسندگان در این کتاب به بررسی ویژگی‌های شاخص جریان‌های بنیادگرا و مبانی نظری آن‌ها پرداخته‌اند تا از این طریق نسبت جریان‌های بنیادگرا را با دیگر جریان‌های اسلامی همچون روحانیت سنّتی و متفکران دینی متجدد و... تعیین کرده و وجوه همسانی و ناهمسانی این جریان را با ایدئولوژی جمهوری اسلامی مقایسه کنند و نیز موضع آن‌ها را نسب به معقولات راهبردی همچون: عدالت، توسعه، مدرنیته، و فرهنگ مورد ارزیابی قرار دهند. در این مسیر تمایز مفهوم‌ بنیادگرایی با مفاهیم مشابه (اسلام‌گرایی، اسلام سیاسی، اصلاحگری و...) مشخص و شناخت اضلاع گوناگون و پیچیدة سیاسی، فرهنگی، امنیتی و نظامی آن شرح داده شده است. همچنین در کتاب ریشه‌ها و خاستگاه‌های تاریخی و سیر تکوین و تطور بنیادگرایی نیز مورد واکاوی قرار گرفته است.

4.سلفیان: باورها و کارکردها/ نجم الدین طبسی/ دلیل ما

نگارنده در کتاب حاضر، ضمن مروری بر تاریخ شکل‌گیری «سلفیان»، باورها و اعتقادات آنان را بررسی و نقد کرده است. سلفیه، به اتباع «ابن تیمیه» و پیروان مذاهب امامان «حنابله» (ی) اهل «تجسیم» اطلاق می‌شود که در شهرهای مختلف خارج از جزیره‌العرب هستند. افکار این گروه، معاند با اسلام بوده و موجب جدایی و اختلاف بین مسلمانان شده است. یکی از احکامی که سلفی‌ها بیان می‌دارند آن است که توسل و زیارت حرم معصومین (ع) حرام است. برای نخستین‌بار «مروان حکم اموی» در عراق، این حکم را اجرا کرده است.

5. سلفی‌گری در بوته نقد/ علی اصغر رضوانی/ نشر مشعر

کتاب حاضر، نقد و بررسی آرا و اندیشه‌های سلفیه و عقاید این فرقه است. نگارنده بعد از تعریف مفهوم «سلف» از جنبه لغت‌شناسی و اصطلاحی، مبتکر خط سلفی‌گری و انگیزه پیدایش این فرقه را شرح می‌دهد. سپس حدیث «خیرالقرون» را نقد و بررسی می‌کند و برداشت‌های گوناگون از سلفیت را توضیح می‌دهد. در کتاب همچنین دیگر وقایع تاریخی مهم اسلامی مرتبط با عقاید سلفیه تحلیل و بررسی شده‌اند. این مجموعه با هدف آشنایی با عقاید فرقه سلفیه و ارائه ردیه‌هایی بر این فرقه تدوین شده است.

6. سلفی‌گری و پاسخ به شبهات/ علی اصغر رضوانی/ مسجد مقدس جمکران

نوشتار حاضر در خصوص عقاید سلفیه و رد این عقاید به نگارش درآمده است. گفتنی است سلفیه، پدیده‌ای ناخواسته و نسبتا نوخواسته است که انحصارطلبانه، مدعی مسلمانی است و همه را جز خود، کافر می‌داند. این گروه ـ که بستر وهابیت است ـ مدعی هستند که هیچ مذهبی وجود ندارد و باید به عصر سلف یعنی دوران صحابه، تابعین و تابعین تابعین بازگشت و اسلام بدون مذهب را انتخاب نمود. از جمله پیشروان این فرقه می‌توان از "ابن تیمیه" و "محمد بن عبدالوهاب" نام برد. مباحث کتاب، عبارت‌ است از:

این کتاب تحقیقی جامع پیرامون فرقه وهابیت می باشد که در آن مباحث ذیل مطرح شده است: تاریخ سلفی‏ 1-گری سلفی‏ گری 2-شرح حال ابن تیمیه دشمنی ابن تیمیه با اهل بیت(ع) 3-دفاع ابن تیمیه از مخالفان اهل بیت(ع) 4-شناخت وهابیان صفات الهی از دیدگاه وهابیت 5-کیفیت صفات6- رویت 7-تجسیم 8-مبانی اعتقادی وهابیت 9-میزان در توحید و شرک10- ایمان و کفر11- حیات برزخی12- سنّت و بدعت13- غلوّ14-فتاوی و آرای وهابیان15- توسل16 تبرّک17- شفاعت استغاثه به ارواح اولیا 18-قسم، نذر و ذبح برای غیر خدا 19-زیارت قبور 20-حکم طواف بر قبور اولیا 21-بنای بر قبور 22-بنای مسجد و روشن کردن چراغ بر قبور اولیا 23-نماز و دعا در کنار قبور اولیای الهی24-برپایی مراسم جشن

7. بنیادهای فکری القاعده/ محمد محمودیان/ دانشگاه امام صادق

نویسنده در این کتاب، ضمن تاکید بر عوامل و ریشه‌های داخلی شکل‌گیری القاعده با نگاهی مقایسه‌ای به زمینه‌های خارجی شکل‌گیری این پدیده می‌پردازد. بدین ترتیب ابتدا، زمینه‌های ظهور جریان‌های اسلامی در دهه‌های آخر قرن بیستم به عنوان پیش‌درآمد شناخت کلی جریان‌های اسلام‌گرایی منطقه بررسی می‌شود و سپس چگونگی شکل‌گیری القاعده در چهارچوب مباحثی چون ساختار القاعده؛ رهبران آن؛ بسترهای رشد القاعده در افغانستان و ارتباطات القاعده با دولت طالبان شرح داده می‌شود. در پایان آرا و مبانی فکری وهابیت مذهبی ـ سیاسی بیان و نوع ارتباط فکری آن با القاعده بازگو می‌شود. همچنین برای تکمیل مباحث کتاب، میزان تاثیرگذاری القاعده به صورت جداگانه با سایر گروه‌های «سلف‌گرای‌» اهل تسنن نیز مورد بحث قرار گرفته است.

8. سلفیّه بدعت یا مذهب/ بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی/ محمد سعید رمضان البوطی

کتاب حاضر تحلیلی است نقد گونه که در سه بخش پیرامون آراء و افکار وهابیت و یا پدیده سلفیه که ابن تیمیه موسس آن بود . تهیه و تدوین شده است . مولف در راستای تبیین آراء و اندیشه های سلفیه عقیده دارد، سلفیه پدیده و اندیشه ای است جدید و مدعی آن است که با پیروی از سلف صالح پیامبر ( صحابه ، تابعین و تابعین تابعین ) و عمل نمودن به سیره عملی و گفتاری آنان همه مذاهب را به وحدت و یکدل فرا خواند.

این گروه (سلفیه یا وهابیت) با جمع آوری تنها دسته‌ای از اجتهادات و آرای معین سلف صالح یک مذهب ساخته و پرداخته و انحصار طلبانه بر آن نام سلفیه گذارده است در حالیکه سلف صالح هیچ آشنایی و ارتباطی با آن ندارند. ادعای این گروه آن است که هر کس آنچه را که از سوی این گروه و یا مذهب اعلام شده بپذیرد مسلمانان واقعی و از جمله نجات یافتگان است و هر کس از آن روی گرداند و به اجتهاد و .. تمسک کند گمراه و در بسیاری مواقع کافر است.

مولف معتقد است اینکه پس از قرنها در قلب امت اسلامی و از متن جماعت اهل سنت یک گروه سر در آورد ، ثمره قرنها تلاش و اجتهاد مسلمانان را رد نماید، مقتضیات زمان ومکان را که در پی فتوحات پی در پی و با پیوستن جماعتهای زیادی به جمع مسلمانان که در پاسخگویی به نیازها و احتیاجات روز جامعه ضروری بود ، نادیده بگیرد و خلاصه تنها خود را حق و بقیه مذاهب چهارگانه را باطل اعلام نماید مسلما خود یک بدعت جدید است چه بدعتی از این بدتر که امروزه کسی بخواهد آشفتگی و شکاف در صفوف مسلمانان ایجاد و تنها خود را نجات یافته و بقیه را گمراه بداند.

در حالیکه بسیاری از چیزهایی را که پیروان ابن تیمیه به سلف صالح نسبت میدهند از نظر ما کذب می باشد .در برخی از مباحث کتاب آراء وعقایدسلفیه به نقد کشیده شده و مولف معتقد است که سلفیه در چیزهایی را مطرح نموده و انکار آن را کفر میدانند در حالیکه از نظر مذاهب چهارگانه کفر نیستند مثلا در بحث ولایت ، شیعه اعتقاد به ولایت ابوبکر و عمر ندارند و این کفر نیست اگر چه به نظر ما در اینجا شیعیان بر خلاف اجماع است رفته اند.

نویسنده آن دسته از اصول حتمی و یقینی را که اختلاف در آن موجب بدعت و حرام است بر شمرده و عقیده دارد قاطبه مسلمانان اینها را قبول دارند ( یقین به ذات حق ، وحدانیت ، صفات حق تعالی، یقین به قیامت ، یقین به سئوال ، یقین به حرمت بدعت و ...) اما یک دسته از احکام وسایل اسلامی هستند که در آنها اختلاف شده و اختلاف در آنها موجب فسق گمراهی نمی‌گردد مثل اختلاف در مراتب فضل خلفای راشدین و یا اختلاف در عدالت صحابه و ...

211001