هیچوقت ازمسابقات قرآن دلِ خوشی نداشتم

عقیق:مریم سادات آجودانی: «محمدرضا دستور » حافظ ممتاز قرآن کریم و یکی از حافظان راه‌یافته به مرحله نهایی نهمین دوره طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن کریم است که سال 1357 در شهرستان نکاء استان مازندران متولد شد.

وی در نوجوانی با تشویق‌های والدین به ویژه پدرش به سمت حفظ قرآن پیش می‌رود اما به دلیل مشغله و تحصیل به صورت مستمر اقدام به حفظ نمی‌کند. البته عدم وجود استاد نیز در پراکندگی و طولانی شدن حفظ وی نقش مؤثری داشت.

دستور پس از قبولی در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه مالک‌اشتر شاهین شهر اصفهان همچنان به برنامه‌های قرآنی به ویژه حفظ اهتمام داشت؛ حتی در خوابگاه نیز جلسات قرآن برگزار می‌کرد. پس از فارغ‌التحصیلی در وزارت دفاع مشغول کار و از آن پس در شاهین‌شهر اصفهان ساکن شد.

این حافظ ممتاز قرآن کریم در اوایل دهه 1380 حدود 20 جزء از قرآن را حفظ کرد. در سال 1383 پس از ازدواج و آغاز زندگی مشترک همچنان به حفظ قرآن می‌پرداخت حتی زمانی که نخستین فرزندش به دنیا آمد دست از ادامه حفظ برنداشت تا اینکه سال 1385 موفق به حفظ کل قرآن کریم شد.

دستور وقتی حفظ کل را به اتمام رساند روزی هفت جزء از قرآن را مرور می‌کرد بعد به دلیل مشغله کاری مرور محفوظاتش به 5 جزء و هم اکنون به 2 جزء رسیده است.

این حافظ قرآن کریم آزمون‌های اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن کریم را یکی از بهترین آزمون‌ها عنوان کرد و می‌گوید: من از مسابقات دلِ خوشی نداشتم اما آزمون‌های اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن برایم جذابیت خاصی داشت چرا که فکر می‌کنم این آزمون‌ها مرا به هدفم که انس با قرآن کریم و ارتقای دانش قرآنی‌ام است، نزدیک‌تر می‌کند.

در ادامه مشروح گفت‌وگوی فارس با «محمدرضا دستور» یکی از حافظان راه‌یافته به مرحله نهایی نهمین دوره طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان را می‌خوانیم؛

لزوم حرکت به سوی حفظ قرآن را در وجودم حس کردم

آقای دستور چگونه وارد عرصه حفظ قرآن شدید؟

خانواده به ویژه پدرم علاقه بسیاری به امور قرآنی داشتند به همین جهت همواره ما را تشویق به حفظ آیات الهی می‌کرند؛ البته زمان کودکی ما بیشتر به بازیگوشی گذشت اما اواخر دوران راهنمایی حس کردم باید به سمت حفظ قرآن بروم و این حس نیاز موجب شد که از اول دبیرستان به صورت تخصصی آیات الهی را حفظ کنم.

برای حفظ قرآن از کدام جزء شروع کردید؟

در دروان دبیرستان سوره مبارکه «بقره» را حفظ کردم و پس از آن با ورود به دانشگاه با وجود اینکه رشته تحصیلی‌ام قرآنی نبود فعالیت‌های قرآنی خود را ادامه دادم تا جایی که در طول تحصیل در دانشگاه تا انتهای جزء 10 قرآن کریم پیش رفتم.

هیچ چیزی مانع ادامه حفظم نشد

حفظ کل قرآن چند سال طول کشید؟

من به صورت پیوسته آیات قرآن را حفظ نکردم به همین جهت شاید زمان حفظ کل قرآن زیاد شد یعنی از سال 1373 تا 1385 مشغول حفظ قرآن بودم اما به طور کلی باید گفت در مدتی حدود 3 سال به صورت پیوسته قرآن کریم را حفظ کردم.

از فراز و نشیب‌های حفظ قرآن برایمان بگویید.

دوران حفظ قرآن برایم بسیار شیرین بود البته من در تمامی مراحل زندگی چه مجردی و تحصیل و چه متأهلی و با وجود بچه به حفظ قرآن اهتمام داشتم. زمانی که مجرد بودم 20 جزء از قرآن را حفظ کردم و بعد از ازدواج در 1383 و زندگی متأهلی به حفظ قرآن ادامه دادم حتی سال 1384 که پسرمان به دنیا آمد من 25 جزء از قرآن را حفظ بودم ولی همچنان از حفظ قرآن بازنماندم بلکه همچنان به حفظ می‌پرداختم و هیچ چیز مانعی برای ادامه حفظم نبود. به نظر من افراد نباید به بهانه نداشتن وقت یا تحصیل و تأهل از حفظ قرآن شانه خالی کنند.

گاهی روزانه 15 جزء قرآن می‌خواندم

حفظ قرآن در چنین شرایطی به ویژه زمان طولانی سخت نبود؟

طولانی بودن که سختی‌های خود را داشت اما به طور کلی حفظ قرآن آن‌قدر شیرین است که من هیچ‌گاه سختی را حس نکردم و اگر سختی‌هایی هم وجود داشت اطرافیانم متحمل آن شدند چرا که من به دلیل علاقه زیاد به حفظ قرآن کریم زمان زیادی برای گذراندن وقت با خانواده نداشتم و این امر شاید برای خانواده مشکلاتی را به همراه داشت.

من آنقدر به حفظ قرآن علاقه‌مند بودم که هیچ‌گاه از خواندن و مرور محفوظاتم خسته نمی‌شدم به طوری که حتی گاهی به یاد دارم در روز 15 جزء از قرآن مرور می‌کردم یعنی بیش از 10 ساعت با قرآن مأنوس بودم.

اصلی‌ترین مشوق شما برای حفظ قرآن چه کسی بود؟

ما هفت بچه هستیم که تقریبا همه به نوعی حافظ اجزای مختلف قرآن کریم شد‌ایم.

پس از خانواده به ویژه پدرم، همسرم نقش مهمی در حفظ من داشت چرا که من حدود یک‌سوم قرآن را در زندگی مشترک حفظ کردم و اگر همکاری همسرم نبود به طور حتم به این توفیق نمی‌رسیدم. همسرم همیشه مرا همراهی می‌کرد و حتی با وجود اینکه حافظ قرآن نبود اما محفوظات مرا تحویل می‌گرفت تا بتوانم آیات الهی را به درستی حفظ کنم.

بدون حضور در کلاس قرآن اقدام به حفظ کردم

برای حفظ تخصصی قرآن زمانی که در شمال زندگی می‌کردید، کلاس قرآن هم رفتید؟

نه من اصلا در آن زمان به کلاس قرآن نرفتم و خودم در منزل با استفاده از کتاب‌های راهنما برای حفظ قرآن اقدام به این کار کردم البته پس از اینکه به مرحله‌ای از حفظ رسیدم با کلاس‌های قرآن آشنا شدم و به صورت گذرا در جلسات شرکت می‌کردم اما باید بگویم حفظ تخصصی قرآن را همراه با مسابقات قرآنی آغاز کردم به طوری که در مسابقات با شناختن نقاط ضعف و قوت خود، به حفظ کل تشویق شدم.

در کنار مسابقات به کتاب‌های تخصصی حفظ به ویژه نظرات اساتید حفظ درباره نحوه حفظ قرآن کریم توجه بسیاری می‌کردم و پس از مطالعه سعی داشتم راهکارهای ارائه شده را در حفظ خود به کار بگیرم؛ چرا که در آن دوران کلاس حفظ مثل حالا وجود نداشت و ما باید از راه‌های مختلف اقدام به حفظ کل می‌کردیم.

حفظ تخصصی نیاز به استاد دارد/ مربی اصلی‌ من پدرم بود/ با صدای تلاوت پدرم از خواب بیدار می‌شدم

نظر شما درباره نداشتن استاد و عدم حضور در کلاس‌ها برای حفظ تخصصی قرآن چیست؟

به عقیده من حضور در کلاس و استفاده از نظرات اساتید برای تسریع و حفظ تخصصی در جایگاه ویژه‌ای قرار دارد به همین جهت من همیشه به افراد توصیه می‌کنم حضور مستمر در کلاس‌های قرآن را رها نکنند تا بتوانند در مدت زمان مناسبی کل قرآن را حفظ کنند.

البته من هم بدون مربی قرآن را حفظ نکردم؛ مربی اصلی من پدرم بود چراکه من از همان دوران کودکی به یاد دارم که با صدای تلاوت قرآن پدرم از خواب بیدار می‌شدم و هنوز هم صدای تلاوت ایشان در گوشم است.

علاوه بر این برای حفظ قرآن آمادگی لازم را داشتم به طوری که روخوانی و روان‌خوانی خوبی داشتم و در تجوید هم به توانمندی هایی رسیده بودم و در منزل ما بسیاری اوقات تلاوت های استاد «منشاوی» پخش می‌شد و پدرم علاقه داشت من هم مثل این قاری برجسته مصری بخوانم و من هم تلاش کردم با حفظ قرآن همچون استاد «منشاوی» قرآن بخوانم.

یکی دیگر از اموری که موجب پیشرفتم در حفظ شد، برگزاری جلسات حفظ از همان اوایل بود به طوری که من وقتی حفظ سوره مبارکه «بقره» را به اتمام رساندم و به دانشگاه رفتم، در خوابگاه اقدام به برگزاری جلسه حفظ قرآن کریم کردم و همین امر مشوقم برای ادامه حفظ و ارتقای توانمندی‌هایم شد.

دوست نداشتم حفظ قرآن را به اتمام برسانم

پس از حفظ کل قرآن چه تغییری در زندگی خود حس کردید؟

هر چه دارم از قرآن و لطف خداوند دارم به همین جهت خدا را شاکرم که توفیق حفظ کل قرآن کریم را به من عطا کرده است. بعد از اینکه قرآن کریم را حفظ کردم همواره در تلاش بودم که به آن‌ها عمل کنم البته نمی‌دانم چقدر در عملیاتی کردن مضامین الهی موفق بوده‌ام اما همیشه سعی می‌کردم دستورات الهی را در زندگی به کار بگیرم تا شامل آیات رحمت خداوند شوم و از عذاب الهی در امان باشم.

وقتی آخرین سوره قرآن را حفظ می کردید، چه حسی داشتید؟

دوست نداشتم حفظ قرآن به اتمام برسد چون برای حفظ همیشه با آیات الهی انس داشتم. البته وقتی آخرین سوره را حفظ می‌کردم حس غیرقابل وصفی داشتم چرا که توانسته بودم به آرزویم برسم.

از کلاس‌‌داری و نحوه تدریس خود بگویید؛ اولین کلاس قرآنی که برگزار کردید، به یاد دارید؟

برگزاری جلسات قرآن در خوابگاه از اولین کلاس‌هایم بود. من با وجود اینکه در رشته فنی تحصیل می‌کردم اما به امور قرآنی اهتمام زیادی داشتم و سایر دانشجویان نیز به حفظ قرآن علاقه‌مند بودند و همین امر موجب ارتقای انگیزه‌ام می‌شد.

به یاد دارم روزهایی که در خوابگاه کلاس قرآن داشتیم چند نفر از قرآن‌آموزان صبحانه سایر افراد را می‌گرفتند و سفره می‌انداختیم و همه با هم بعد از تدریس صبحانه می‌خوردیم که این روزها نیز برای همه ما به یاد ماندنی شد.

برای تدریس هم من بیشتر از کتاب‌های اساتید بهره بردم و راهکارهای ارائه شده را در کلاس پیاده می‌کردم. پس از آن نیز در وزارت دفاع و محل کارم اقدام به برگزاری کلاس قرآن کردم.

حفظ قرآن نیاز به استعداد فوق‌العاده ندارد/ آنچه در حفظ تخصصی لازم است

شما هم اکنون نیز جلسات حفظ قرآن دارید، از چه روش‌هایی برای آموزش حفظ قرآن استفاده می‌کنید؟

بیشتر کلاس‌های حفظ به رفع اشکال می‌گذرد. البته من هیچ‌گاه یک برنامه را برای حفظ به قرآن‌آموزان نمی‌دهم چرا که استعداد، ظرفیت و زمان افراد با هم متفاوت است به همین جهت پس از سنجش مقدماتی به آن‌ها می‌گویم برنامه خود را تنظیم کنند و من به اصلاح آن‌ها می‌پردازم و متذکر می‌شوم برای حفظ تخصصی بهتر است از کدام سوره و اجزای قرآن کریم شروع کنند.

به نظر شما بهترین راه برای حفظ قرآن کریم چیست؟

به نظر من حفظ قرآن نیاز به استعداد فوق‌العاده‌ای ندارد بلکه باید در کنار انگیزه الهی و قوی به نظم، اراده و مرور محفوظات نیز توجه داشت چرا که این‌ها لازمه حفظ تخصصی قرآن کریم هستند.

پس از مطالبه رهبری برای توسعه حفظ بسیاری از افراد وارد این عرصه شدند

از خاطرات دوران حفظ یا کلاس‌های قرآنی خود برایمان بگویید.

دوران حفظ قرآن بسیار شیرین و زیبا است به طوری که تمامی لحظات آن برایم خاطره‌انگیز بود چرا که هر لحظه با قرآن مأنوس بودم. برخی اوقات به یاد دارم حتی روزانه 15 جزء قرآن می‌خواندم که این یکی از بهترین خاطراتم است.

یکی دیگر از خاطراتم حضور فعال افراد میانسال در کلاس‌های حفظ بود؛ افرادی که حتی به روخوانی قرآن هم تسلط نداشتند اما بعد از حضور مستمر در کلاس‌ها هم اکنون حافظ چند جزء از قرآن هستند. یکی از این افراد در حال حاضر هفت جزء از قرآن را حفظ است و هنوز هم مصمم در کلاس‌ها شرکت می‌کند تا بتواند حافظ کل قرآن شود. البته حضور این افراد در کلاس‌های حفظ نشانه علاقه مردم به رهبر معظم انقلاب اسلامی است چرا که پس از مطالبه معظم‌له مبنی بر داشتن 10 میلیون حافظ قرآن بسیاری از مردم به ویژه اهالی شاهین‌شهر به سمت حفظ قرآن کریم روی آوردند.

هیچ‌وقت از مسابقات قرآن دلِ خوشی نداشتم

از مسابقات قرآنی که در آن شرکت می‌کردید، بگویید. از چه سالی به صورت حرفه‌ای وارد عرصه مسابقات قرآن شدید؟

همانطور که قبلا هم گفتم مسابقات نقش مهمی در حفظ من داشت اما موفقیت در مسابقات هدفم نبود. اوایل که در مسابقات شرکت می‌کردم اصلا رتبه‌ای نمی‌آوردم به همین جهت هیچ‌وقت از مسابقات دلِ خوشی نداشتم. البته این شکست‌ها مرا از ادامه راه ناامید نمی‌کرد بلکه مشوقی برای پیشرفت و رفع نقاط ضعفم بود.

پس از اتمام حفظ کل، سال 1386 در مسابقات قرآن نیروهای مسلح در رشته حفظ 20 جزء مقام نخست را کسب کردم و بعد کم‌کم با آزمون‌های اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن آشنا شدم و به سمت شرکت در این آزمون‌ها رفتم.

اولین بار چه زمانی در آزمون‌های اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن شرکت کردید؟

فکر کنم سال 1391 بود که در همان سال موفق به کسب مدرک درجه 3 حفظ شدم. سال بعد نیز در این آرزمون‌ها شرکت کردم و مدرک درجه 2 گرفتم و سال گذشته نیز در نهمین دوره آزمون‌های اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن کریم به مرحله نهایی این آزمون‌ها راه یافتم تا توانمندی‌های خود را برای کسب عنوان «استاد» حفظ قرآن ارزیابی کنم.

آزمون‌های اعطای مدرک به حافظان مرا به هدفم نزدیک‌تر می‌کرد

با چه هدفی در آزمون‌های اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن شرکت کردید؟

مهم‌ترین هدفم از حفظ قرآن فهم و درک آیات الهی و پس از آن عمل به مضامین و دستورات قرآن کریم بود. آزمون‌های ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن کریم نیز مرا به هدفم نزدیک می‌کرد چرا که در این آزمون‌ها همچون مسابقات تنها یک یا سه نفر به عنوان برترین‌ها انتخاب نمی‌شوند بلکه هر کسی که دانش قرآنی خوبی داشته باشد به مرحله بالاتر راه می‌یابد و این امر یکی از بزرگ‌ترین محاسن این آزمون‌ها است و رقابت را سازنده و هدفمند می‌کند.

علاوه بر این من در مسابقات رتبه نمی‌آوردم چرا که تا حدودی تجوید و صوت‌ولحن خوبی نداشتم اما با شرکت در این آزمون‌ها و مطالعه منابع آزمون در این عرصه نیز به توانمندی‌هایی رسیدم.

به نظر من این آزمون‌ها برای ارزیابی حافظان از مسابقات بهتر است چرا که مسابقات هنر ارائه دادن می‌خواهد اما در این آزمون‌ها تمامی توانایی افراد سنجیده می‌شود.

روزانه 4 تا 6 ساعت به مرور محفوظات و مطالعه کتاب‌های قرآنی می‌پردازم/ آمادگی 70 درصدی برای موفقیت در آزمون

اواخر مردادماه آزمون مرحله چهارم و نهایی طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن برگزار می‌شود؛ چقدر برای موفقیت در این آزمون آمادگی دارید؟

کسب رتبه زیاد مهم نیست چرا که با کسب یا عدم کسب آن نه چیزی از دست می‌دهیم و نه چیزی به دست می‌آوریم. با وجود همه این‌ها من برای کسب دانش قرآنی تلاش زیادی می‌کنم البته برای موفقیت در آخرین مرحله این آزمون‌ها همت مضاعفی لازم است چرا که باید علاوه بر تسلط به تفسیر بیش از 15 جزء از قرآن با مفردات و ریشه کلمات نیز آشنا بود.

من تلاش خود را می‌کنم به طوری که شاید روزانه 4 ساعت و در روزهای تعطیل 6 ساعت از وقتم را به مرور محفوظات و مطالعه کتاب‌های قرآنی بپردازم. به طور کلی می‌توانم بگویم در حال حاضر 70 درصد آمادگی شرکت در آزمون نهایی را دارم و اگر با برنامه‌ریزی پیش بروم فکر می‌کنم تا روز آزمون با آمادگی 100 درصد حاضر شوم.

از چه روشی برای آمادگی در این آزمون استفاده می کنید؟

روش خاصی ندارم. پس از مطالعه منابع آزمون یک بار خلاصه برداری کردم که در ماه رمضان خلاصه‌ها را خواندم و اکنون دوباره در حال مرور آن‌ها هستم.

در پایان اگر صحبتی دارد، بفرمایید.

از همه افرادی که مرا برای حفظ قرآن یاری کردند سپاسگزارم و امیدوارم بتوانم زحمات آن‌ها را جبران کنم.

در پایان هم باید بگوید آزمون‌های اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن یکی از بهترین آزمون‌ها است اما جای تعجب دارد که چرا سایر نهادها چنین آزمون هایی را طراحی نمی کنند و تنها به برگزاری مسابقات می‌پردازند در حالی که باید در کنار برپایی مسابقات از این چنین آزمون‌هایی نیز حمایت کرد.

منبع:فارس