آگاهی ازعصرنزول موجب فهم بهترقرآن است

آذرنوش تصریح کرد: ما مسئله‌های زیادی در این خصوص داریم که بخشی از آن‌ها با یکدیگر در تناقض هستند و از سوی مستشرقان مطرح شده‌اند. برخی از مستشرقان این شبهه را مطرح کرده‌اند که در زمان نزول وحی اعراب فاقد زبان نوشتاری بوده‌اند و قرآن بعد‌ها مکتوب شده است. من خواهم کوشید این شبهه را پاسخ دهم.
وی با بیان اینکه شبه جزیره عربستان را می‌توان از جنبه‌های مختلف انسانی، طبیعی و سیاسی مورد بررسی جغرافیایی قرار داد، گفت: یمن در جنوب عربستان قرار دارد و از مکه به سمت بالا و تا سوریه ما عربستان شمالی را داریم. از این رو پژوهش درباره عربستان به معنای کلی به دو طبقه کشورهای شمالی و جنوبی عربستان تقسیم می‌شوند.

نویسنده کتاب راه‌های نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی، ادامه داد: در خصوص یمن آنچه مهم است، نفوذ یکتاپرستی است. در کشورهای شمالی هم مسیحیانی حضور داشته‌اند اما در یمن یهودیان و مسیحیان نسبت به بت‌پرستان اکثریت را داشتند.
وی تصریح کرد: کشورهای شمالی با فاصله کمی از دریای سرخ قرار گرفته بودند. دولت‌ لحیانیان در شمال و در منطقه العلا و دیلیان ساکن بودند. زبان دولت لحیانی مهم است. این زبان به عربی امروز بسیار شبیه بود، هر چند در إعراب یا حرف تعریف اختلافاتی بین دو زبان لحیانی و عربی امروزی وجود دارد.
آذرنوش افزود: نکته جالب در این خصوص آن است که زبان لحیانیان با توجه به اینکه در شمال عربستان و در مرکز زبان آرامی زندگی می‌کردند، به صورت عربی مسند یا جنوبی بود. نام یکی از خدایان لحیانی نیز الله بود و آن‌ها بت‌پرست بودند.
این استاد دانشگاه، با بیان اینکه قوم دیگر که تاریخ نگاران به بررسی آن پرداخته‌اند؛ ثمود است، گفت: ۱۳ هزار کتیبه از این قوم وجود دارد که بیشتر آن‌ها دو و یا سه کلمه‌ای است و این نشان دهنده آن است که ایشان تمدن قوی نداشتند. نام این قوم در قرآن نیز آمده است. نام ثمود در اسناد یونان و ایران باستان هم ذکر گردیده است. زبان ثمود نیز به عربی نزدیک بود.
وی ادامه داد: قوم دیگر تدمری‌ها هستند. اکثر آثار معماری و فرهنگی این شهر بونانی بوده است. این شهر محور انتقال ادویه از جهان متمدن به عربستان بود و به واسطه اقتصادی که ایجاد کرده بود، اقتصاد عربستان را شکل می‌داد. بدون این بازرگانی بسیاری از قبایل عرب نابود می‌شدند. تدمری‌ها از ۱۰۰۰ پیش از میلاد مسیح حضور داشته‌اند و با تمدن ایرانی در جنگ بوده و حتی یک بار در سال ۲۶۵ میلادی نیز تیسفون را اشغال کردند. روابط این تمدن با یونان و رومیان نزدیک‌تر بود و یکی از شاهان تدمر به سنای روم راه یافت. زبان این تمدن نیز عربی بود اما به زبان آرامی نوشته می‌شد.
آذرنوش افزود: تمدن دیگر شمال نمتی‌ها در شهر بطراق در اردن امروزی بودند. این شهر از شاهکارهای جهان است، این تمدن خانه‌های خود را در میان سنگ‌ها می‌ساختند. در زمان حمله کمبوجیه به مصر راهنمایان ارتش ایران نمتی بودند.
وی تصریح کرد: از قرن دو و سه میلادی کشورهایی در قسمت شرقی عربستان پدید آمدند که نقش مهمی در ادبیات عربستان داشتند. حیره یکی از این کشور‌ها بود. این کشور توسط ساسانیان برای مقاومت در برابر حمله اعراب بادیه نشین ساخته شد. دانشمندان عرب خواستگاه زبان عربی را حیره می‌دانند، هر چند استدلال‌های قوی وجود نداشته باشد. از سوی دیگر بیشتر اهل حیره نیز مسیحی و یهودی بوده‌اند.
مدیر بخش ادبیات عرب در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و استاد دانشکدهٔ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، با بیان اینکه از تمدن جنوب عربستان انبوه زیادی کتیبه داریم که در فاصله ۱۵۰۰ سال نوشته شده است، گفت: خط در آن‌ها یکی است، اما زبان‌ها با کمی اختلاف نوشته شده است. دانشمندان به کمک این کتبیه‌ها کشفیات زیادی انجام داده‌اند. تمدن دیگر جنوب عربستان سبعی‌ها بودند که ملکه‌شان به ملکه سباء معروف بود، اما از جزئیات‌ این تمدن اطلاعات کمی وجود دارد.
وی ادامه داد: در مقایسه با متون جنوب متون شمال عربستان دشوارترند، زیرا زبان آرامی در مقایسه با زبان یمنی علاوه‌ بر اینکه نقطه ندارد، إعراب نیز ندارد.
آذرنوش ادامه داد: سؤال مستشرقان این است که قرآن به چه خطی نوشته شده است و آیا اساسا خطی در آن دوره وجود داشته است، با توجه به خطوط تمدن‌های مورد اشاره و اسناد موجود ما می‌توانیم وجود خط در شبه جزیره عربستان را ملاحظه کنیم.
نویسنده کتاب راه‌های نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی، ادامه داد: برای درک اینکه در زمان پیامبر زبان وجود داشته است، می‌توان به اشعار جاهلی ارجاع داد از سویی دیگر توصیه خود قرآن به کتابت عهود آمده است و نیز در تمام معاهدات نیز ما شاهد هستیم که به صورت مکتوب نوشته می‌شد. نامه‌های انذار پیامبر(ص) به شاهان منطقه نیز نوشته می‌شد.
آذرنوش تصریح کرد: اعراب زبان‌های محلی زیادی داشتند، اما عربی رسمی و یا فصیح مشترکی وجود داشته است و اعراب شمال و جنوب به آن زبان شعرهای خود را می‌گفتند. قرآن نیز به این زبان نازل شده که عربی رسمی است و متعلق به قوم خاصی مانند قریش و یا تمیم در حجاز نبوده است.
آذرنوش در پایان گفت: با آشنایی با زبان‌های محلی می‌توان به معانی برخی از الفاظ مانند محراب و مسجد پی برد. این دو کلمه معانی امروز را نداشته‌اند و به معنای جای مهم و خصوصی بودند و در واقع معنای بالاخانه را می‌دادند.

منبع:ایکنا