در سوگ شکافنده دانش ها

پنجاه و هفت سال بیشتراز دمیدن پنجمین ستاره تابان و پرتو درخشان آسمان اهل بیت عصمت علیه السلام نگذشته بود که نور وجود مبارکشان به دست شب پرستان وتاریکی پسندان خاموش شد و روح بلند و بهشتی امام محمد باقر علیه السلام به اجداد طاهرینش پیوست و عالم خاک را در عزای خود به سوگ نشاند. این اندوه عظیم و حرمان جانسوز، بر همه پیروان و دوستداران آن امام همام تسلیت باد.

باقر العلوم

امام محمد بن علی بن الحسین علیه السلام ، پنجمین نور درخشان آسمان امامت و هدایت، ملقب به « باقر العلوم» بود. این لقب از آن جهت بود که امام محمد باقر علیه السلام ، مجهولات و نادانسته های علم را می شکافت، تاریکی جهل را می درید، در دریای علم غوطه ور می شد، نور علم می پراکند و گهرهای فراوان از دریای جوشان علم به شیفتگان و پیروان خود می بخشید. بدین جهت او را «باقر العلوم»، یعنی شکافنده دریچه های علم می خواندند.

حدیث جابر

جابر بن عبدالله انصاری از صحابه وفادار حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله بود که خداوند تعالی او را عمری طولانی بخشیده بود. روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله به او فرمودند: « ای جابر تو زنده خواهی ماند تا فرزندی از تبار مرا دیدار کنی که از فرزندان حسین علیه السلام است. نام او محمد است و او علم دین را از هم می شکافد؛ سپس او را باقر لقب می دهند. هر گاه او را دیدی، سلام مرا به او برسان.» جابر زنده ماند.

تا امام محمد باقر علیه السلام را در کودکی ملاقات نمود. پس سلام رسول خدا صلی الله علیه و آله رابه ایشان رسانیدوگفت:«سوگندبه خدای کعبه که این شمایل وخصال رسول خدا صلی الله علیه و آله است که در تومی بینم». و به راستی امام محمد باقر علیه السلام در صورت و سیرت و در مکارمِ اخلاق بسیار به جد بزرگوارش شباهت داشت.

گستره علمی امام

در توصیف گستره دانش و مقام علمی امام محمد باقر علیه السلام ، همواره همه تاریخ نویسان و راویان اظهار عجز و ناتوانی کرده اند. در تاریخ آمده است: وقتی داناترین و دانشمندترین افراد نزد آن حضرت حاضر می شدند، همواره در کنار گستره علم امام، چونان قطره ای در کنار دریا بودند .او همانند جد بزرگوارش رسول خدا و حضرت امیر المؤمنین علی بن ابیطالب ـ که درود خدا بر آنان بادـ چشمه حکمتی بود که یکسره تشنگان علم و آگاهی را سیراب می نمود و هرگز لبی را تشنه و محروم وا نمی نهاد.

مکارم اخلاق امام

امام محمد باقر علیه السلام چونان اجداد بزرگوار خود، معدن مکارم اخلاق و صفات بسیار نیکو بود. او بسیار متواضع و فروتن بود .با این که خود برای امرار معاش خود، مشقت بسیار متحمل می شد، اما آنچه به دست می آورد ،بی حساب می بخشید و احسان می کرد. آن امام معصوم، گاهِ عبادت بسیار می گریست و به درگاه خدا بسیار خاضع و هراسان بود. لبان مبارکش یکسره به ذکر مشغول بود و خانواده خود رابسیار به خواندن قرآن و گفتن ذکرترغیب می نمود.

امام و خلفای بنی امیه

خلافت امویان درطول تاریخ همواره با ستمکاری ها و تاریکدلی های بسیار همراه بود. در دوران خلافت آنان، علویان غالبا تحت فشارهای سنگین از جانب آنان بودند. در این میان، بخششی کوتاه امّا پر بار از دورا ن هجده ساله امامت امام محمد باقر علیه السلام در زمان حکومت عمر بن عبد العزیز واقع شده بود. این خلیفه اموی در دوران کوتاه حکومت خود، بسیاری از اموال بیت المال را به جای خود بازگرداند. بدعت شوم وننگین دشنام امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام را که خلفای اموی در سخن رانیها رایج کرده بودند، از میان برداشت. فدک رابه اهل بیت عصمت بازگرداند و راه بر نقل احادیث پیامبر صلی الله علیه و آله گشود. هر چند حکومت او از سوی امام معصوم تأیید نشده بود و بدین جهت غاصبانه شمرده می شد، امّا او به اندازه توان خود از ظلم های موجود در جامعه کاست، تا آن جا که امام محمد باقر علیه السلام درباره او فرمود: «عمر بن عبد العزیز نجیب دودمان بنی امیه است.»

پیروزی افتخار آمیز

یکی از حوادث پر افتخار در دوران پربار امامت امام محمد باقر علیه السلام ، سفر آن حضرت به شام است. این سفر که در ابتدا با اجبار و تهدید از سوی هشام بن عبد الملک خلیفه اموی صورت گرفت، به یُمن عظمت امام به سفری ثمر بخش و مفید برای جهان اسلام بدل گردید؛ چرا که در طول سفر در برخوردها وملاقات های امام در محافل مختلف، هربار، عظمت مقام امام بیشتر شناخته شد و افراد بیشتری به مقام امامت و ولایت ایشان اذعان نمودند؛ آن گونه که هشام مجبور شد امام را به مدینه باز گرداند.

مسابقه تیراندازی

در طول سفری که امام محمد باقر علیه السلام به دستور هشام به شهر دمشق داشتند، روزی هشام برای آن که امام را در نظر اطرافیان سبک گرداند، مسابقه تیر اندازی ترتیب داد و از امام خواست که در آن شرکت کنند. امام فرمودند: «من دیگر پیر شده ام، هنگام تیر اندازی من نیست». امّا هشام اصرار ورزید، در حالی که تصور می کرد امام را شکست خواهد داد. پس امام کمانی بر گرفت و تیری به قلب هدف زد و سپس تیری دیگر که تیر اول را شکافت و در پی آن نُه تیر که تیر قبلی را می شکافت وبدین گونه توطئه مذبوحانه خلیفه بهانه ای شد برای شکست و خجلت خلیفه اموی و افتخار و عزت امام محمد باقر علیه السلام .

ایمان و حیا

یکی از اصولی که در اسلام بر آن بسیار تأکید شده و مورد توجه قرار گرفته است، مسأله حیا و عفت است. امام محمد باقر در این باره می فرمایند: «حیاو ایمان با ریسمانی به هم پیوسته اند. پس اگر یکی از آن ها از میان برود، به همراهش دیگری نیز از میان می رود». ین بدان معناست که کسی که حیا و عفت ندارد، از نور روشن ایمان نیز بی بهره است. خداوند همه پیروان آن امام معصوم را از چنین حرمانی در امان دارد.

عمل نیکو در دنیا و آخرت

اسلام دین محبّت، مهربانی و یاری است. دستورات درخشان این دین مبین، همواره انسان را به سوی اخلاق نیکوی انسانی فرا می خواند. امام محمد باقر علیه السلام پنجمین پیشوای مسلمین جهان، در باب مکارم اخلاق می فرمایند: سه عمل است که از اعمال نیکو در دنیا و آخرت است. یکی آن که عفو کنی کسی که بر تو ستم کرده است و بپیوندی، باآن که از تو بُریده است و بردباری کنی، با آن که با تو از سر جهل و نادانی رفتار نموده است.

خُلق نیکو

امام محمد باقر علیه السلام ، امام مهر و مهربانی، امام رحمت و لطف و چشمه سار خصایل نیکوی انسانی و مکارم اخلاق است. کلمات بسیاری از آن امام همام، در باب خلق و خوی نیکوی اسلامی، در کتب حدیث نور افشانی می کند. در یکی از این کلمات، آن امام بزرگوار چنین می فرمایند: «چهره خرم و روی باز، وسیله دوستی و تقرب به خدا و ترش رویی وسیله دشمنی و دوری از خداست.

در پرتو کلام امام

در سالروز جانسوز شهادت پنجمین پیشوای شیعیان امام محمد باقر علیه السلام ، امام راستی ها و نکویی ها، به کلام پر گهرش آتش اندوه دل را فرو می نشانیم واز پرتو نورش بهره می گیریم. این امام همام در باب مکارم اخلاق و صفات نیکوی انسانی در اسلام می فرمایند: «آن که راستگو و صادق باشد، عملش پاکیزه است .آن که نیت نیکو دارد، روزی اش زیاد می شود وآن که با خانواده اش خوش رفتار باشد، عمرش طولانی می شود.»

توصیه به صله رحم

امام محمد باقر علیه السلام چون خورشیدی درخشان، تاریکی جهل را دریده و عالم علم را به پرتو نور دانایی خود روشن می نمود. ایشان چون همه ائمه معصومین علیه السلام ، چراغ روشنی بود فرا راه زندگی بشر در راه و بیراهه های گذرگاه دنیا. کلام گهربار او نه تنها راه رسیدن به رستگاری را می نمایاند، بلکه مددی می شود در طی کردن بهتر و آسانتر این گذرگاه سخت. این امام بزرگوار در بیانی در توصیه به صله رحم و ارتباط با خویشان و آگاه بودن از احوال آنان می فرمایند: «صله رحم اعمال را پاکیزه می سازد. بر دارایی می افزاید. بلایا را دور می دارد. حساب روز قیامت را آسان می کند و عمر را طولانی می گرداند.»

رضایت به خواست خدا

آرامش روحی، دوری از ناراحتی های روانی و افسردگی ها و زیبا دیدن زندگی، در پرتو رضایت کامل از مقدرات و خواست الهی و داشتن نگاهی درست به پیشامدهای زندگی است. امام محمد باقر علیه السلام گنجینه پر بار علم و چشمه سار همیشه جوشان دانایی، در باب پیشامدهای مختلف زندگی یک فرد با ایمان، می فرمایند: «در هر قضاء الهی برای مؤمن خیری نهفته است». با یقین به این کلام، آنان که راه دین را بر می گزینند و خود را در پرتو دین راهرو می دارند، هرگز با ناگواری های روحی روبه رو نخواهند شد.

کدخبرنگار:212111