«مباهله»؛ راهنمای زیست سیاسی مومنان و فصل وحدت مذاهب

عقیق: دکتر «سید محسن میرباقری»، مدرس و مفسر قرآن و نهج البلاغه با اشاره به چرایی رویداد مباهله گفت: بزرگان یهود و مسیحیان دوره پیامبر(ص) گمان می کردند از اولیاء الله و محبوب درگاه خدا هستند. زمانی که نام رسول خاتم در عربستان و مناطق دیگر پیچید و محبت او در دلها جا گرفت، به مدینه آمدند و نزد رسول خدا رفتند و به مناظره پرداختند. گرچه این مناظره با پاسخ های متقن پیامبر(ص) همراه بود اما بزرگان مسیحی نپذیرفتند و پیامبر را به مباهله دعوت کردند.

نویسنده کتاب «جبر و اختیار یا سیمای مختار انسان در قرآن کریم» افزود: قرار شد فردای آن روز در مکانی حضور یابند و مباهله کنند. هنگامیکه نزد رؤسای خود بازگشتند و مطلب را بازگو کردند، سرانشان گفتند اگر او قوم خود را آورد پیامبر نیست و اگر تنها خانواده اش را آورد حتما پیامبر(ص) خداست. روز موعود پیامبر اکرم(ص) همراه با علی(ع)، فاطمه(س)، حسن و حسین(ع) به جایگاه مباهله رفتند. اسقف مسیحیان به همراهان خود گفت: من چهره هایی را می بینم که اگر از خدا بخواهند کوه ها را از جا برکند چنین خواهد کرد. هرگز با آنان مباهله نکنید که هلاک خواهید شد و یک مسیحی تا روز قیامت روی زمین باقی نخواهد ماند. مسیحیان از رسول خدا (ص) درخواست کردند که از مباهله صرف نظر کند و اجازه دهد آنان در دین خود بمانند و جزیه به حکومت اسلامی بپردازند.  

وی با اشاره به عظمت روز مباهله، اظهار کرد: ماجرای مباهله نشان داد اهل بیت پیامبر(ص) چه افرادی هستند همچنین بزرگان شیعه نتیجه گرفتند امیرالمومنین(ع) نفس رسول الله(ص) است. زیرا پیامبر(ص) می فرمایند: ما نفسمان را می آوریم بعد امیرالمومنین(ع) را با خودشان می آورند. این جایگاه با عظمت امیرالمؤمنین(ع) را نشان می دهد.

میرباقری افزود: کسانی که اهل بیت و خاندان عصمت را منزوی کردند خلاف راه خدا رفتند و بر خلاف رضای خدا عمل کردند زیرا طبق حدیث ثقلین که مورد وثوق شیعه و سنی است، اهل بیت پناه مومنان هستند.  پیغمبر اکرم(ص) فرمودند: من از میان شما می روم و دو چیز نفیس میان شما باقی می گذارم. کتاب خدا و عترتم. مادامی که شما به هر دوی اینها تمسک کنید هرگز گمراه نخواهید شد. اینها از هم جدا نمی شوند تا این که در کنار حوض کوثر در روز قیامت بر من وارد شوند. این پیام هایی است که از آیه مباهله برداشت می شود.

پژوهشگر علوم قرآنی، علت انتخاب همراهان خاص برای مباهله را چنین بیان کرد: تمام مسلمان ها؛ شیعه و سنی همه معترفند که پیغمبر اکرم(ص) چهار نفر را با خود به مباهله بردند: امیرالمؤمنین، حضرت زهرا(س) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع). زیرا تنها کسانی که شایستگی حضور در مباهله داشتند این افراد بودند. رسول الله(ص) باید افراد مقدسی را با خود می بردند که دعای آنها پذیرفته شود. پیغمبر اکرم به آنها گفتند پسرانتان را بیاورید.‌ مفهومش این است که بین پسرانتان بگردید، هر کدام که فکر می کنید مقرب بارگاه قدس ربوبی هستند او را بیاورید. بعد فرمودند: بانوانتان را و ما نیز بانوانمان را، شما انفستان را و ما هم انفسمان و خودمان را.

وی افزود: پیامبر(ص) و با این کار، مسأله مهمی را روشن کردند و آن اینکه اهل بیت پیغمبر اکرم(ص) چه کسانی هستند. دلیل اهتمام پیامبر به این امر این است که قرآن کریم خاندانی را به عنوان خاندان عصمت و طهارت که ملجأ و پناهگاه مومنین هستند معرفی می کند. افرادی که گناه از آنان دور است و به فرموده آیه 33 سوره احزاب مطهر هستند. همه فرقه های اسلامی قبول دارند که در زمان نزول آیه امیرالمؤمنین(ع)، حضرت زهرا(س) و امام حسن و امام حسین(ع) بوده اند.

میرباقری ادامه داد: در مورد حضور همسران پیامبر(ص) در دایره اهل بیت پیامبر(ص) بین شیعه و سنی اختلاف وجود دارد. از نظر شیعه ۹ امام بعدی هم به اهل بیت(ع) اضافه شدند که به باور ما چهارده معصوم(ع) هستند.

نویسنده کتب قرآنی با اشاره به منابع معتبر اهل سنت گفت: بعضی از اهل سنت می گویند همسران هم جزء اهل بیت هستند. اما در  احادیثی که از اهل سنت آمده خلاف این دیده می شود. در تفسیر درالمنثور سیوطی ۱۷ حدیث ذیل آیه نقل شده که عمدتا از ام السلمه همسر پیامبر اکرم(ص) است. او می گوید: رسول خدا(ص) این چهار نفر را کنار خودشان قرار دادند، عبای یمنی را روی خودشان انداختند و از دو طرف دستانشان را بالا بردند و فرمودند: خدایا اهل بیت من اینها هستند. اینها را پاک و مطهر کن. ام السلمه می گوید: من رفتم جلو گفتم یا رسول الله(ص) من از اهل بیت شما نیستم؟ فرمودند؛ تو خوبی، ولی نپذیرفتند از اهل بیت باشم. بنابراین احادیث نشان می دهد که همسران پیامبر(ص) از اهل بیت نبودند زیرا اهل بیت مقام عصمت و شباهت به پیامبر(ص) دارند. 

نویسنده کتاب «ظاهر قرآن باطن قرآن» مباهله را حاوی پیام برای زیست سیاسی مسلمانان عنوان و تأکید کرد: ما باید نسبت به اهل کتاب مانند پیامبر اکرم(ص) نرمش داشته باشیم. پیغمبر اکرم(ص) در جنگ با یهودی ها کنار آمدند. زمانی که فتح صورت گرفت تصور کردند که پیامبر(ص) همه دار و ندار آنها را می گیرند. اما رسول الله(ص) فرمودند: شما همینجا باشید کسب و کار کنید و بخشی از آن را به مسلمان ها بدهید.

وی با اشاره به مسایل روز جهان اسلام گفت:  مساله امروز ما صهیونیست است که باید با آن مبارزه کرد.

استاد و مدرس قرآن کریم با بیان اینکه باید از مباهله به عنوان مستمسکی برای وحدت مذاهب اسلامی بهره برد، گفت: مباهله وجه اشتراک اعتقادی ماست.

منبع:شبستان