سه مؤلفه‌ای که نور عقل را از بین می‌برد

عقیق: حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید حسین مؤمنی، شب گذشته در محفل معارفی حرم مطهر بانوی کرامت در شبستان امام خمینی(ره)، با تأکید بر این‌که نعمت‌های ذات اقدس الهی قابل‌شمارش نیست، تصریح کرد: قرآن کریم می‌فرمایند؛ «وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا»[۱]؛ اگر می‌خواهید نعمت‌های الهی را احصا و شماره کنید، بدانید اصلاً نخواهید توانست.

وی با اشاره به این‌که در میان نعمت‌های الهی یک نعمت که وجه ممیزه انسان از حیوان است از امتیاز بالایی برخوردار است، اظهار داشت: اگر این نعمت در انسان تقویت گردد، به‌جایی رسد که به‌جز خدا نبیند و اگر به این نعمت توجه نشود، همین انسان که اشرف مخلوقات هستی است، به‌قدری تنزل پیدا می‌کند که قران کریم می‌فرمایند؛ «أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ»[۲] از حیوان پست‌تر خواهد شد.

سخنران محفل معارفی حرم مطهر ملک را عقل محض و حیوان را شهوت محض توصیف نمود و بابیان این‌که انسان مرکب از عقل و شهوت است، اظهار داشت: اگر عقل بتواند قوای دیگر را مدیرت کند، این انسان به مقام قرب الهی، عنداللهی و لقاء اللهی خواهد رسید و اگر عقل نتواند قوای دیگر را مدیریت نماید و مغلوب آن‌ها شود، همین انسان به درجات پست از حیوان تنزل پیدا خواهد کرد.

وی با تأکید بر این‌که عقل بالاترین نعمت، سرمایه و حجت درونی است، اظهار داشت: اگر انسان مرتب و مدام لشکر عقل را تقویت نکند، در مقابل تقویت لشکر جهل توسط شیطان زمین‌گیر خواهد شد. اذکار « یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ»؛ «اللّهُمَّ لا تَکلنی إلی نَفسی طَرفَةَ عَینٍ أبَدا» و «رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ»[۳]؛  استعانت از خداوند متعال برای تقویت لشکر عقل و غلبه بر قوای جهل است.

مؤمنی اتصال به نور ولایت و تجلی آن در قلب و معرفت به اهل‌بیت علیهم‌السلام را مهم‌ترین محرک تقویت عقل توصیف نمود و یادآور شد: هرکسی امام رضا علیه‌السلام را بامعرفت به این‌که ایشان امام واجب الاطاعة، غریب و شهید است زیارت کند و امرشان را امتثال و نهی‌شان را اجتناب  نماید، تقویت عقل و ضعیف شدن جهل را در پی خواهد داشت.

وی در ادامه ضمن اشاره به روایتی از امام رضا علیه‌السلام با تأکید بر این‌که دوست هرکسی عقل و دشمن انسان جهل اوست، اظهار داشت: عقل نیرویی است که انسان را به سمت خدا رهنمون می‌سازد و جهل نیرویی است که آدمی را از بندگی ذات اقدس الهی بازمی‌دارد.

سخنران حرم مطهر بانوی کرامت بر اهمیت صیانت از عقل و توجه به جهل تأکید نمود و یادآور شد: بر اساس روایات اسلامی؛ سه مؤلفه مهم «آمال و آرزوی طولانی»، «زیاد حرف زدن و کمتر اندیشیدن» و «توجه به شهوت و زیاده‌طلبی» نور عقل را از بین می‌برد.

وی به روایت «لاَ يَتِمُّ عَقْلُ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ حَتَّى تَكُونَ فِيهِ عَشْرُ خِصَالٍ …» از امام رضا علیه‌السلام اشاره نمود و بابیان این‌که عقل انسان کامل نمی‌شود مگر این‌که در او ۱۰ ویژگی محرز باشد، خاطرنشان ساخت: امید داشتن دیگران نسبت به‌خوبی فرد و ایمن بودن از شر و بدی او از نشانه کامل شدن عقل در آدمی است.

مؤمنی با اشاره به این‌که دیدوبازدید مؤمنان عامل قرب به اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌گردد، اظهار داشت: انسانی که عقلش کامل باشد، زبان قدردانی داشته، کار کوچک دیگران در چشم او بزرگ و کار بزرگ خود نسبت به دیگران را ناچیز می‌پندارد.

سخنران محفل معارفی حرم مطهر بابیان این‌که انسان عاقل در مواجهه با نیازمندان، هیچ‌گاه از حاجتشان خسته و دل‌تنگ نمی‌شود، اظهار داشت: بر مسئولین لازم است تا موانع بین خود و مردم را جمع و درد مردم را از نزدیک درک و فهم نمایند.

وی عدم خستگی از دانستن و طلب علم را از دیگر تجلی‌های کمال عقل در انسان دانست و یادآور شد: انسان عاقل، فقر درراه خدا را بر توانگری و نیز خوارى درراه خدايش را از عزّت با دشمنش محبوب‌تر می‌داند. مشهورهای بی‌مصرفی که سر در آخور دشمنان اسلام، قرآن و اهل‌بیت علیهم‌السلام فروکرده، مقدسات را به سخره می‌گیرند، بدانند که نه‌تنها دربه‌در، بلکه خوار و ذلیل در دنیا و آخرت خواهند شد.

سخنران حرم مطهر بانوی کرامت گمنامی نزد انسان عاقل را به‌مراتب ارزشمندتر از شهرت دانست و تصریح کرد: فردی که به کمال عقل رسیده باشد، به هرکسی که می‌رسد، او را بهتر و باتقواتر از خود می‌بیند.

مؤمنی در بخش پایانی سخنان خود به فرازهایی از زیارت جوادیه امام جواد علیه‌السلام اشاره نمود و یادآور شد: سلام به امام رضا علیه‌السلام نشاط، آرامش و شادکامی دل را تقویت می‌سازد.

[۱] – آیه ۱۸ سوره نحل

[۲] – آیه ۱۷۹ سوره اعراف

[۳] – آیه ۸ سوره آل عمران