روز مباهله همچون غدیر خم عیدی بزرگ است/ سابقه مباهله پیش از اسلام

عقیق: زینب حسینی روش: امروز ۲۴ ذی الحجة و روز مباهله است. یکی از مهمترین وقایعی که در دوران حیات طیبه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) اتفاق افتاده، واقعه مباهله حضرت با مسیحیان نجران است. بر همین اساس برای واکاوی این واقعه مهم با حجت الاسلام سید علی احمدی مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت به گفتگو پرداختیم که حاصل آن تقدیم مخاطبان می‌شود:

حجت الاسلام سید علی احمدی مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت در گفتگویی، با اشاره به ماه ذی الحجة اظهار داشت: ماه ذی الحجة یکی از ماه‌های باعظمت و باشکوه در میان سال است. ماه ذی‌الحجه به جهت داشتن مناسبت‌های مهم در موضوع امامت و ولایت اهل بیت علیهم السلام به ماه ولایت شناخته می‌شود. یکی از این مناسبت‌ها روز عید غدیر خم است که بزرگترین عید اسلام و مهم‌ترین دلیل بر ولایت و امامت اهل بیت علیهم السلام است.

وی افزود: عظمت این روز باعث شده که بسیاری از مناسبت‌های قبل و بعد آن کمرنگ دیده شود و یا حتی دیده نشود. یکی از این مناسبت‌ها روز مباهله است. مباهله یعنی نفرین کردن دو نفر یا دو گروه و خدا را در این میان خواندن که اگر حق با یک طرف است طرف دیگر مورد عذاب و نفرین پروردگار قرار گیرد.

احمدی با بیان اینکه مباهله در عصر پیامبر و با حضور نصارای نجران صورت گرفته و بین پیامبر و ایشان رخ داده است عنوان کرد: مباهله پیش از اسلام نیز سابقه دیرینی داشته به گونه‌ای که مسیحیان نجران از این برنامه کاملاً مطلع بودند به همین جهت با نزول آیه ۶۱ سوره آل عمران و دعوت خدا به مباهله در ابتدای کار کاملاً پذیرفتند. در روایات اهل بیت علیهم السلام به مباهله بسیار اهتمام ورزیده شده و مباهله را یکی از بزرگترین دلایل بر حقانیت اهل بیت علیهم السلام معرفی کرده‌اند.

مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت در پاسخ به این پرسش که ماجرای مباهله از چه ابعادی بر حقانیت اهل بیت دلالت دارد گفت: از سوی اول خدای متعال به پیامبر دستور می‌دهد که فرزندانش، زنان و نفسش را با خود بیاورد. رسول خدا با عمل خود این آیه را تفسیر فرموده است. ایشان در میان امت گسترده خود و از میان زنان و مردان جامعه، تنها اهل بیت علیهم السلام یعنی امام حسن و امام حسین، حضرت زهرا و امیر مؤمنان سلام الله علیهم اجمعین را با خود به وعده گاه مباهله می‌برد و نشان می‌دهد که مصداق فرزندان پیامبر کسی جز امام حسن و امام حسین نیست و مصداق زنان کسی جز فاطمه زهرا سلام الله علیها نیست و مصداق نفس پیامبر کسی جز امیر مؤمنان سلام الله علیه نیست.

وی افزود: از سوی دوم پیامبر خدا در مواجهه با نصارای نجران با انکار رسالت الهی خویش مواجه شده است و در برابر این انکار خدای متعال او را به مباهله خوانده است. ورطه‌ای که بناست حقانیت رسول خدا اثبات شود. در چنین موقعیتی حساس که رسول خدا آبروی خویش را به آوردگاه مباهله می‌برد به کسانی نیازمند است که در کنار او دارای مقام استجابت دعا باشند. در روایات فریقین وارد شده که آن زمانی که پیامبر اهل بیت خود را با خود همراه کرد وقتی به میعاد مباهله رسیدند به آنان فرمود «اذا دعوتُ فأمِّنوا» وقتی من نفرین کردم شما آمین بگویید. از آنجا که رسول خدا در اجابت دعا نیازی به دیگری ندارد وجهی برای گفتن این جمله نیست مگر آنکه آنان نیز در مقام استجابت دعا با پیغمبر همانند و مشابه باشد.

احمدی اضافه کرد: بنابراین بر اساس این استنباط از این جمله می‌توان دریافت که اهل بیت پیامبر در محضر پروردگار همانند خود پیامبر دارای مقام استجابت دعا هستند. از سوی سوم وقتی رسول خدا با انکار نصارای نجران مواجه می‌شود و برای اثبات رسالت خود به مباهله می‌رود. از آنجا که مباهله ورطه مهم برای اثبات حقانیت پیامبر است بهترین و والاترین و رفیع‌ترین افراد را با خود می‌برد. به عبارت دیگر اگر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم برتر از اهل بیت خود در پیشگاه خداوند سراغ داشت حتماً آنان را به مباهله می‌آورد چراکه رسول خدا در حالتی قرار گرفته که به همراه خود بهترین افراد امت را می‌برد. از این رو اگر برتر از اهل بیت در امت وجود داشته و پیامبر آنان را با خود به مباهله نبرده است یعنی کار قبیحی مرتکب شده و افراد برتر را فروگذاشته و غیر برتر را با خود برده است.

مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت ادامه داد: از آنجا که رسول خدا دارای رفتار معصومانه است به یقین در میان امت خود برتر از این افراد ندیده است و این واقعه نشان از افضلیت و برتری اهل بیت علیهم السلام بر سایر مردمان عصر خویش است. به یقین برترین مردم در جامعه باید پیشوای جامعه شوند چرا که لازمه پیشوا شدن فرد غیر برتر، رجوع عالم به جاهل است و عقل چنین مراجعه‌ای را نامعقول و قبیح می‌داند.

وی در ادامه با بیان اینکه واژگانی که خداوند برای خاندان پیامبر به کار برده شگفت‌آمیز است گفت: خداوند امام حسن و امام حسین علیهما السلام را که فرزندان علی بن ابی طالب هستند و به واسطه مادر به پیامبر منسوب شده اند را پسران پیامبر معرفی کرده است. به یقین این افتخاری بزرگ است که امام حسن و امام حسین و به تبع ایشان فرزندانشان فرزندان رسول خدا شمرده شوند. بارها و بارها اهل بیت نسبت به فرزندی ایشان با پیامبر مورد تخطئه قرار گرفتند اما یکی از آیاتی که امامان علیهم السلام به آن استدلال کرده‌اند بر اینکه فرزندی پیامبر استحقاقشان هست و عنوان درست و شایسته‌ای است این آیه است.

احمدی ادامه داد: عنوان دوم تعبیر نساء برای حضرت زهرا سلام الله علیها که شگفت‌آمیز است. خداوند در آیه ۶۱ سوره آل عمران تعبیر نساء را بیان کرده اما رسول خدا به جای آوردن یکی از همسران، دختر خود را با خود همراه ساخته است. گفتنی است که به کار رفتن واژه نساء برای دختران در قرآن رایج بوده و کاربرد آن برای صدیقه طاهره اشکالی ایجاد نمی‌کند اما می‌توانست یکی از زنان پیامبر مصداق واژه نساء باشد اما رسول خدا با آوردن دخترشان نشان داد که هیچ یک از زنان خود سزاوار ورود به این عرصه نیستند.

مدیر گروه پاسخ به شبهات پژوهشکده امامت اضافه کرد: مهم‌ترین واژه آیه ۶۱ سوره آل عمران تعبیر انفسنا است قرن‌هاست که شیعه برای اثبات امامت و ولایت و حقانیت امیر مؤمنان به این آیه و به واژه انفسنا استدلال کرده است. استدلال شیعه هم در پی استدلال‌های فراوان امامان معصوم علیهم السلام است که به این آیه در موقعیت‌های مختلف استدلال کرده‌اند. از آنجا که ممکن نیست یک فردی خودش را به منطقه‌ای ببرد و چنین دستوری از سوی حکیم شایسته و پذیرفته شده نیست نمی‌تواند مصداق واژه انفس، شخص رسول خدا باشد چون لازمه اش این است که رسول خدا خود را به همآوردگاه مباهله ببرد.

وی افزود: بنابراین گفتگو بر این است که مصداق انفسنا چه کسی است. از آنجا که بر طبق روایات فراوان شیعه و اهل تسنن آمده است پیامبر فقط چهار نفر را با خود به وعده‌گاه مباهله آورد کسی جز امیر مؤمنان صلوات الله علیه نمی‌تواند مصداق انفسنا باشد. انفس هر چند که جمع نفس هست اما به قرینه فعل رسول خدا تنها یک مصداق دارد و آن امیر مؤمنان است. نفس در واژگان عرب به معانی مختلفی می‌آید که در اینجا معنای مورد اتفاق شیعه و برخی از اهل تسنن ذات شخص و خود شخص است که در این آیه نفس به معنای شبیه و نظیر و مثل و مانند هستند به این واژه، شیعیان به تبع امامانشان معتقدند.

احمدی با بیان اینکه امیرمؤمنان در مقامات، شئون، کمالات و مناصب الهی همانند پیامبر است به جز آنچه که قرآن و سنت تخصیص زده است همانند نبوت و رسالت گفت: از این رو می‌توان امیرمؤمنان را تالی تلو پیامبر معرفی کرد و او را شریک در مقامات و مناصب پیامبر دانست. با این توضیح می‌توان به این نتیجه رسید که بزرگترین دلیل بر اثبات مناصب و مقامات و کمالات امیرمؤمنان سلام الله علیه آیه مباهله است. مباهله بزرگترین حادثه‌ای است که معاصر رخداد غدیر خم ولایت امیر مؤمنان سلام الله علیه و همانندی با پیامبر در کمالات و منصب الهی را اثبات می‌کند. بنابراین می‌توان مباهله را همانند غدیر، عیدی بزرگ شمرد و بر پیروان امامت و ولایت لازم است با اهتمام به این امر مهم و بزرگداشت چنین روز تاریخی، به تشویق و ترغیب جامعه به شناخت و بزرگداشت این واقعه مهم بپردازند.