راه‌کار رفع تنگناهای اقتصادی در قرآن

عقیق: همان‌گونه که جسم انسان نیازمند به غذاست، روح نیز نیازمند غذای مناسب است. کتاب‌خوانی تغذیه مناسب برای روح انسان می‌باشد. ازاین‌رو این نیاز نباید بی‌پاسخ رها شود. گام دوم پس از درک این نیاز، انتخاب کتاب مناسب است؛ چراکه کتاب‌های زیادی در جهان به قلم نویسندگان مختلف و در زمینه‌های گوناگون وجود دارد. چه کتابی انتخاب شود؟ با توجه به عمر کوتاه انسان و عدم امکان تجربه دوباره زندگی دنیایی با فرا رسیدن مرگ، روشن است که نمی‌توان هر کتابی را انتخاب کرد.

چندین مؤلفه برای انتخاب کتاب خوب و مناسب وجود دارد که به دو مؤلفه بسیار مهم آن اشاره می‌شود:

۱. نویسنده، علم و هدفش: بسیار مهم است که کتاب به قلم چه کسی و از سوی چه کسی باشد. نکته مهم‌تر دیگر اینکه به چه هدفی کتاب را نگاشته است. سطح علمی نویسنده نیز در اتقان و استحکام مطالب نقش برجسته‌ای دارد. تبحّر نویسنده در آسان و ساده‌نویسی نیز اهمیت زیادی در فهم مطالب دارد. به تعبیری، برخی کتاب‌ها را با دیدن نام نویسنده چشم‌بسته می‌توان خرید و شروع به مطالعه کرد؛ مانند کتاب‌های شهید مطهری رحمه‌الله‌علیه که علمی، روان با هدف متعالی و… نوشته است.

۲. موضوع کتاب: هر کتابی موضوعی دارد. برخی کتاب‌ها در مورد مسائل علمی فیزیک، شیمی، ریاضی و… است، برخی دیگر در مورد مباحث تاریخی می‌باشد. همچنین در زمینه‌های مرتبط با زندگی انسان نیز کتاب‌های زیادی نوشته شده است. نکته دیگر در مورد کهنه یا نو بودن موضوع مورد بررسی است. روشن است که موضوعی که تاریخ‌مصرف مشخصی داشته، قابلیت این ندارد که در زمان‌های بعدی مورد استفاده قرار گیرد.

حال با توجه به این دو شاخصی که برای انتخاب کتاب مناسب بیان شد، بررسی کنیم که روشن شود شایسته‌ترین کتابی که باید مطالعه شود، کدام کتاب است؟

قرآن؛ کتابی از سوی خدا

در میان انبوه نویسندگان و کتاب‌ها، قرآن کتابی است که قابل قیاس با هیچ کتاب دیگری با توجه به این دو شاخصه نیست. قرآن کتابی از سوی خداست. خدایی که علم بی‌نهایت دارد، خالق انسان است و او را بهتر از هرکسی می‌شناسد. از طرفی در انتقال مطلب، امکان خطا در مورد او نیست. ازاین‌رو کتابی که از سوی او باشد، بهترین کتابی می‌شود که می‌توان تصور کرد.

قرآن؛ هدایتگر انسان

با توجه به اینکه هدف از خلقت انسان، تقرب به‌سوی خدا و رسیدن به سعادت است، قرآن از لحاظ موضوع، شریف‌ترین موضوع را دارد. رساندن بشر به اوج قله‌های اخلاق، انسانیت و درنهایت خوشبختی در دنیا و آخرت، رسالت این کتاب آسمانی است.

اگرچه قرآن کریم کلام خدای حکیم است و حقیقت این کلام برای ما ناشناخته است، امّا با توجه به هدف از نزول آن‌که هدایت انسان‌هاست، این حقیقت نورانی آن‌قدر تنزل پیداکرده که به‌صورت آیاتی از جنس کلمات قابل‌خواندن و شنیدن برای بشر درآمده است. البته باید توجه داشت که تمام محتوای همه آیات قرآن برای همه انسان‌ها قابل‌فهم و دسترسی نیست و در بهره‌گیری کامل از آن باید در محضر مفسران اصلی قرآن یعنی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و ائمه معصوم علیهم‌السلام حاضر شد و بهره برد.

قرآن مسیر اصلی رشد و سعادت انسان را روشن ساخته و باید هر شخص برای رسیدن به سعادت و ساخت جامعه اسلامی و همچنین در جهت رفع کاستی‌ها و پیشرفت، سمت‌وسوی قرآنی بگیرد. امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «اُخْبِرُکُمْ عَنْه: اَلا اِنَّ فیهِ عِلْمَ ما یَأتی وَ الْحَدیثَ عَنِ الْماضی وَ دَواءَ دائِکُمْ وَ نَظْمَ بَیْنِکُم »؛[۱] «من شما را از قرآن آگاه می‌کنم. بدانید علم گذشته و آینده و درمان درد شما و راه نظم و سامان امورتان در قرآن است».

سرنخ قرآنی؛ سعادت و نزول برکات

به‌عنوان نمونه به یکی از راهکارهای قرآنی در زمینه سعادت فردی و اجتماعی به ویژه در عرصه اقتصادی اشاره می‌کنیم. قرآن کریم می‌فرماید: «وَ لَوْ اَنّ اَهْلَ القُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیهِمْ بَرَکات مِنَ السَّماءِ والاْرضِ …»؛[۲] «و اگر اهل شهرها و آبادی‌ها ایمان می‌آوردند و پرهیزکاری پیشه می‌کردند، یقیناً [درهایِ] برکاتی از آسمان و زمین را بر آنان می‌گشودیم».

خداوند در این آیه به وضوح نزول برکات از آسمان و زمین که سبب گشایش در زندگی مؤمنان و رفع تنگناهای اقتصادی و نزول نعمت می‌شود را در گرو ایمان و تقوا می‌داند. اگر مردم به خداوند ایمان بیاورند و این ایمان در جامعه نمود پیدا کند، خداوند وعده داده که برکات از آسمان و زمین نازل می‌شود. برکات شامل باران رحمت، رفع بلا، نزول نعمت و حل مشکلات می‌شود.

قرآن بهترین کتاب ممکن در عالم است که خداوند متعال برای سعادت بشر فرستاده و بایسته و شایسته است که بشریت خواندن و تدبر در آن را سرلوحه کار خود قرار دهند.

پی‌نوشت:
[۱]. نهج‌البلاغه، خطبه ۱۵۸.
[۲]. سوره اعراف، آیه ۹۶.