سه تکلیف اجتماعی در دعای امام سجاد

عقیق:صحیفه سجادیه یکی از آثار مکتوب ائمه (علیه‌السّلام) است که در میان علما و بزرگان به «اخت القرآن»، «انجیل اهل بیت (علیهم‌السلام)» و «زبور آل محمد (صلّی‌الله‌علیه‌وآله)» مشهور است. صحیفه سجادیه را می‌توان اولین کتاب از قرن اول و دوم هجری به شمار آورد.

مجموع دعاهای صحیفه سجادیه، ۷۵ دعا بوده که ۵۴ دعای آن به دست ما رسیده است؛ البته برخی علما و محققان، دیگر دعاهای معتبر امام سجاد (علیه‌السّلام) را در قالب مستدرکات جمع‌آوری کرده‌اند. یکی از آنها صحیفه ثانیه سجادیه است که شیخ حر عاملی آن را جمع‌آوری نموده است.

در دعای سی و هشتم صحیفه سجادیه، امام سجاد (ع) خطاب به خداوند متعال عرضه می‌دارند:

اَللّهُمَّ اِنّی اَعْتَذِرُ اِلَیْکَ مِنْ مَظْلُوم ظُلِمَ بِحَضْرَتی فَلَمْ اَنْصُرْهُ، وَ مِنْ مَعْرُوف اُسْدِیَ اِلَیَّ فَلَمْ اَشْکُرْهُ، وَ مَنْ مُسِیء اِعْتَذَرَ اِلَیَّ فَلَمْ اَعْذِرْهُ.

پروردگارا! در پیشگاه تو از سه چیز عذرخواهی نموده، و پوزش می‌طلبم: از مظلومی که در حضور من مورد ظلم و ستم قرار گرفته، و یاریش نکردم. از کسی که خدمتی به من کرده، و من از او قدردانی و تشکر ننمودم و از شخص خطاکاری که در حق من بدی کرده و عذرخواهی نمود، ولی عذر او را نپذیرفتم.

شرح حدیث

۱. امام سجاد (علیه السلام) کمک نکردن به مظلوم، قدردانی نکردن از مُنعم، و نپذیرفتن عذر خطاکار را گناه می‌شمرد، و لذا به درگاه خداوند عذر تقصیر می‌آورد.

۲. با توجّه به این که او، امام معصوم است و گناه و خطا نمی‌کند، این مطالب را برای ما بیان می‌کند، که اگر مرتکب این خطاها شده‌ایم توبه کنیم.

۳. همان گونه که دوست داریم اگر مظلوم واقع شدیم دیگران به فریاد ما برسند، و اگر به دیگران خدمت کردیم قدردان زحمات ما باشند، و اگر خطایی کردیم عذرمان را بپذیرند، باید نسبت به دیگران نیز چنین باشیم. به مظلوم کمک کنیم، قدردان زحمات دیگران بوده، و عذر تقصیرشان را پذیرا باشیم.

عجیب است که در مظان اجابت دعا انتظار داریم خداوند متعال تمام گناهان و خطاهای ما را بخشیده، و قلم عفو بر جرایم اعمالمان بکشد، امّا نسبت به خطای دیگران، گاه سال‌ها کینه آن را در سینه نگه می‌داریم، و به هیچ وجه حاضر به بخشیدن او نیستیم. اگر مردم اهل عفو و گذشت بودند، و در این زمینه سختگیری نمی‌کردند، بسیاری از پرونده‌های دادگستری مختومه می‌شد.

منبع:مهر