در جامعه ای که حس بشردوستی زنده است رحمت الهی برسرشان می‌بارد

عقیق: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح شنبه ۳ آبان ماه در دیدار حضوری با رئیس جمهور و اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا، توصیه‌های مهمی را بیان و بر لزوم اتخاذ تصمیم‌های قاطع و حاکمیتی، اقناع افکار عمومی و همکاری همه دستگاه‌ها و آحاد مردم برای مقابله با وضعیت تأسف‌بار ویروس عالم‌گیر کرونا تأکید کردند.

در پشت جایگاه مقام معظم رهبری در تابلویی بزرگ حدیثی از امام حسین (ع) نقش بسته بود که مسلماً معنا و منظور خاصی داشت. حجت الاسلام والمسلمین عیسی عیسی زاده عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در تبیین این حدیث و دلیل تذکر مقام معظم رهبری در آن جلسه به درخواست مهر یادداشتی نوشته است که در ادامه از نظر شما می‌گذرد:

بسم الله الرحمن الرحیم

همدلی در دستگیری از نیازمندان

امام حسین (علیه السلام) فرمودند: اِعلَموا اَنَّ حَوائِجَ النّاسِ اِلَیکُم مِن نِعَمِ اللهِ عَلَیکُم، فَلا تَمَلُّوا النِّعَمَ فَتُحَوَّلَ اِلی غَیرِکُم؛ … وَ مَنْ نَفَّسَ کُرْبَةَ مُؤْمِنٍ فَرَّجَ اَللَّهُ تَعَالَی عَنْهُ کُرَبَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَةِ (علامه مجلسی، بحا الانوار ج ۷۱ ص ۳۱۸؛ محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۱۲ ص ۲۰۹) بدانید که نیازمندی‌های مردم به شما، از نعمتهای الهی بر شماست. پس از این نعمتها خسته نشوید که هر آینه به سوی دیگران سوق یابد…و هر کسی غمی را از مؤمنی بر طرف نماید خداوند غم‌های دنیا و آخرت را از او بر طرف می‌کند.

شرح حدیث:

این که انسان، مال و موقعیت و آبرو و قدرت داشته باشد و بتواند با خرج کردن آنها در راه یاری و خدمت به مردم، قدمی نیک بردارد، یک «نعمت الهی» است و باید قدردان آن بود، چرا که از این رهگذر، ثواب بسیاری نصیب انسان می‌شود.

چند روزی ز قوی دینان باش

در پی حاجت مسکینان باش

شمع شو شمع، که خود را سوزی

تا به آن بزم کسان افروزی [۱]

وقتی خداوند، این توفیق را به کسی می‌دهد، باید شب و روز شکر کند که او را واسطه‌ی خیررسانی قرار داده و برای خدمتگزاری به همنوعان پسندیده است. برخی از مراجعات حاجتمندان خسته می‌شوند و دیگر برنامه‌ی کمک به مردم را قطع می‌کنند. این نوع ناسپاسی در حق آن نعمت الهی است. کسی که احساس خستگی کند و به ستوه آید، خداوند زمینه‌ی این خدمت و یاری را از او می‌گیرد و به بنده‌ی دیگری می‌دهد.

در احادیث ما، برای رفع نیاز مؤمنان آن قدر ثواب نقل شده که حیرت آور است. در جامعه‌ای که حسّ و عاطفه بشردوستی زنده باشد و مردم نسبت به هم، تعاون و همدردی داشته باشند، رحمت الهی بر سرشان می بارد و در آخرت هم از عنایت خاصّ پروردگار برخوردار می‌شوند.

آن که می‌تواند باری از دوش کسی بردارد، چرا باید باری بر دوش دیگران باشد؟

در حدیث دیگری از امام کاظم (علیه السلام) در باره اثر تلاش برای رفع حاجات مردم آمده است: إِنَّ لِلّهِ عِبادا فِی الْاَرْضِ یَسْعَوْنَ فِی حَوائِجِ النّاسِ هُمُ الْآمِنُونَ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ مَنْ أدْخَلَ عَلی مُؤْمِنٍ سُرورا فَرَّحَ اللّه ُ قَلْبَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ. خداوند (متعال) در زمین بندگانی دارد که در راه (برطرف کردن) نیازهای مردم گام برمی دارند. چنین افرادی در روز قیامت در پناه (خداوند) هستند (و بدانید) هرکس مؤمنی را شاد کند، خداوند، قلب او را در روز قیامت شاد می‌کند.(حر عاملی، وسایل الشیعه، ج ۱۶ ص ۳۶۶)

بنابراین با توجه شرایط خاصی که به دلیل شیوع مرض کرونا در کشور ایجاد شده عده زیادی از کار بیکار شدند و نیاز به حمایت جدی دارند بر همین اساس رهبر فرزانه انقلاب از تمام افرادی که توانایی کمک کردن دارند دعوت نموده است تا برای رفع حوائج نیازمندان اقدام نمایند از همین رو بر همه ما لازم است تا هرکس به قدر توانش اقدام نماید. با توجه به اینکه هر یک از ما شناخت دقیقی از بستگان، همکاران، همسایگان نیازمند خود داریم شایسته با همکاری فامیلان و هم محلی‌های متمکن و توانمند به یاری آنها بشتابیم و از این فرصت طلایی خدمت به محرومان بیش‌ترین استفاده را ببریم و باور داشته باشیم که اگر قدمی در این راه بر داشتیم آثار و برکات آن در درجه اول نصیب ما و خانواده می‌شود و بعد سبب خوشحالی آن فرد نیازمند و خانواده او می‌شود و دعای خالصانه او بدرقه زندگی ما می‌گردد.

در ارزش و ثمرات خشنود کردن دل‌های مؤمنان مخصوصاً مؤمن نیازمند روایت بسیار زیبای را امام صادق (ع) از امیر مؤمنان نقل نموده است که فرمودند: «إِذَا بَعَثَ اللَّهُ الْمُؤْمِنَ مِنْ قَبْرِهِ خَرَجَ مَعَهُ مِثَالٌ یقْدُمُهُ أَمَامَهُ» زمانی که انسان وارد قبر می‌شود و می‌خواهد به طرف قیامت برود مشاهده می‌کند که شخصی نورانی همراه اوست که او را در برابر هول قیامت کمک می‌کند.

«کلَّمَا رَأَی الْمُؤْمِنُ هَوْلًا مِنْ أَهْوَالِ یوْمِ الْقِیامَة» زمانی که انسان از قبر بیرون می‌آید همان شخص نورانی در برابر اهوال و منزل‌های قیامت او را کمک می‌کند.

زمانی که فرد وارد بهشت می‌شود و دلهره‌ها و وحشت‌ها از بین می‌رود بازهم مشاهده می‌کند که همان شخص نورانی جلوی او هست.

«فَیقُولُ لَهُ الْمُؤْمِنُ یرْحَمُک اللَّهُ نِعْمَ الْخَارِجُ خَرَجْتَ مَعِی مِنْ قَبْرِی»

این شخص می‌گوید: تو چه انسان خوب و بزرگواری هستی. از لحظه‌ای که من وارد قبر شدم مرا کمک کردی و وقتی از قبر بیرون آمدم مرا کمک کردی.

«وَ مَا زِلْتَ تُبَشِّرُنِی بِالسُّرُورِ وَ الْکرَامَةِ مِنَ اللَّهِ»

زمانی که من ناراحت بودم، مرا به کریم بودن خدا بشارت می‌دادی.

«فَیقُولُ أَنَا السُّرُورُ الَّذِی کنْتَ أَدْخَلْتَهُ عَلَی أَخِیک الْمُؤْمِنِ فِی الدُّنْیا»

شخص نورانی می‌گوید: من همان خوشحالی و شادمانی هستم که تو در دنیا در قلب برادر مؤمن خود ایجاد کردی.

«خَلَقَنِی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ لِأُبَشِّرَک»

خداوند عالم به سبب خوشحالی‌های تو مرا آفریده و به من امر کرده که در تمام مراحل به تو بشارت بدهم.

(بحار الأنوار، نویسنده: مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، محقق / مصحح: جمعی از محققان، ج ۷، ص ۱۹۷، ح ۷۰.)

در پایان لازم به یادآوری است که نیازهای دیگران فقط مالی نیست بلکه تمام عرصه‌ها را شامل می‌شود به عنوان مثال یکی از مصادیق نیازها که در این زمان برای بسیاری از مردم وجود دارد رفع مشکلات اداری است که با مراجعه به ادارات به دنبال حل مشکل خویش هستند، در این صورت هر کارمند و مدیری باید از این فرصت مراجعه ارباب رجوع به بهترین وجه استفاده و با حل مشکل اداری آن فرد مراجعه کننده او را خوشحال نماید.

همچنین یکی دیگر از نیازها در شرایط فعلی، وجود مشکلات فرهنگی و تربیتی برای بسیاری از جوانان کشور می‌باشد که باید در حل این نیاز سرنوشت ساز فرهنگی، اهل علم و اساتید وارد میدان شوند تا نیازهای آنان را برطرف کنند. از رسول خدا (ص) درباره ارزش رفع نیازهای فرهنگی آمده است: «سخت تر از زندگی یتیمی که پدرش را از دست داده، یتیمی است که امامش را نمی‌شناسد و بین او و امامش فاصله افتاده است، و در احکام دین سرگردان است که چه کند؟ آگاه باشید هر کس از شیعیان ما به مسائل ما آگاهی دارد، و چنین یتیمی سرگردان از احکام ما را بنگرد و او را ارشاد و هدایت نماید و شریعت ما را به او بیاموزد، (کان معنا فی الرّفیق الاعلی)؛ آن راهنما، در بهشت با گروه ما و همدم پیامبران در جایگاه رفیع و ارجمند خواهد بود.» (علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۲، ص ۲.)

در پایان امیدواریم خداوند به همه ما توفیق دهد تا هرکدام ما به اندازه توان و تخصصمان بتوانیم در خدمت به محرومان و نیازمندان قدم بر داریم.

ما توفیقی الا بالله

عیسی عیسی زاده

عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن