18 راهکار کاهش استرس و اضطراب کرونایی

عقیق:سرتیتر اخبار این روزهای ایران و جهان، بحث شیوع ویروس کرونا است، اما آن چیزی که به شدت حتی بیشتر از خطر ابتلا به ویروس کرونا در حال خودنمایی است، بحث تشدید اضطراب و نگرانی های مردم ناشی از ابتلا به این بیماری و آمار و ارقام است، نکته ای که چه بسا باعث تشدید و وخیم تر کردن اوضاع بحرانی فعلی می شود.

ترس از کرونا را خطرناک تر از آن است

حجت الاسلام ابوالقاسم شهباز، کارشناس مشاوره  معاونت تهذیب و تبلیغ مرکز مدیریت حوزه علمیه اصفهان، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» ترس از کرونا را خطرناک تر از آن دانست و گفت: منشأ اضطراب عموما ترس است؛ ترس عامل اصلی نفوذ شیاطین در دل انسانها و جای پایی برای ورود آنها به ذهن است و لذا فرد ترسو (ترس از میکروب یا نجاست یا بطلان عبادت) به شدت در معرض وسواس قرار می گیرد، برخی از ترس های مشکل ساز که عامل اضطراب هستند از این قرارند: «ترس از ضایع شدن جلو جمع و آبروریزی»، «ترس از پرت شدن از ارتفاع»، «ترس از خون»، «ترس از میکروب»، «ترس از ابتلا به بیماریهای صعب العلاج»، «ترس از مرگ»، «ترس از نجاست که منجر به وسواس عملی می شود»، «ترس از تاریکی» ترس از موجودات موهوم»، «ترس از خیانت همسر»، «ترس از فقر و کم شدن دارایی (که منجر به بخل می شود که نوعی وسواس است)»، «ترسِ از دست دادن عزیزان»، «ترس از حق الناس»، «ترس از ریاکاری و دورویی»، و ...

کارشناس مشاوره اظهار کرد: امروز با توجه به ارائه آمار مبتلایان به کرونا و مرگ و میر ناشی از آن به صورت ساعتی و توصیه دائم به شستشوی دست ها و رعایت نکات ایمنی و افزایش استرس و اضطراب درونی، وضعیت سلامت روان افراد جامعه به شدت در معرض خطر قرار گرفته است.

شایعه پراکنی عامل شعله ور شدن آتش استرس

وی ادامه داد: دشمنان خارجی و معاندین داخلی با شایعه پراکنی و انتشار اکاذیب و ایجاد عملیات روانی بر آتش استرس و اضطراب دامن زده و باعث شعله ورتر شدن آن می شوند، لذ با توجه به آسیب های گسترده ناشی از اضطراب، جلوگیری از فضاسازی و ایجاد جو روانی در شرایط فعلی از ضروریات و جزو وظایف خطیر مسئولین و ارگان های مسئول است.

کارشناس مشاوره  عنوان کرد: تاکید بر رعایت مسائل بهداشتی برای جلوگیری از انتشار ویروس نباید با ایجاد ترس و وحشت در جامعه همراه باشد، چرا که چنین مسائلی می تواند افراد سالم را مبتلا به وسواس فکری و عملی نماید و با افزایش اضطرابِ مبتلایان به وسواس، بیماری ایشان را تشدید نماید.

18 راهکار کاهش اضطراب

وی ضمن توصیه مجدد بر حفظ آرامش و کنترل روانی خانواده ها در این شرایط بحرانی، با تشریح 18 راهکار کاهش اضطراب و استرس، گفت: بدون شک اولین گام در حفظ آرامش، «افزایش توکل به خدا و توجه به مضمون آیه «و مَن یتوکّل علی اللهِ فَهُوَ حَسبُه»، هر کس به خدا توکل کند خداوند برایش کافی است.»

حجت الاسلام شهباز دومین راهکار کاهش استرس را «افزایش روحیه رضامندی و تسلیم در برابر تقدیرات الهی» ذکر کرد و ادامه داد: راهکار سوم «ذکر درمانی» است؛ بنابر آیه «اَلا بِذِکر اللهِ تَطمَئِنُّ القُلوب» بهره گیری از اذکار قرآنی و ادعیه وارد شده از اهل بیت علیهم السلام می تواند در رساندن انسان به آرامش مفید و موثر باشد، البته به این نکته توجه داشته باشیم که تمسک به ذکر نباید تداعی کننده ترس و دلهره باشد، بلکه باید منجر به آرامش انسان گردد نه افزایش اضطراب.

کارشناس مشاوره خاطرنشان کرد: امام صادق علیه السلام فرمودند« پدرم به ما سفارش کردند که صبح سه مرتبه و شب سه مرتبه این دعا را بخوان، اما مواظب باش این دعا دست نااهلان نیفتد. این دعا دعای گنجینه است: «اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِی دِرْعِکَ الْحَصِینَةِ الَّتِی تَجْعَلُ فِیهَا مَنْ تُرِیدُ» یعنی: خداوندا! مرا در آن پوششی که از هر بلا و آفتی حفظ می‏ کند و هر کسی را که بخواهی در آن قرار می ‏دهی، قرار ده».

وی در توضیح چهارمین راهکار کاهش استرس و اضطراب، بیان کرد: «تمرین شجاعت و کاهش ترس در برابر ابتلا به بیماری» راهکار چهارم است؛ اگر انسان مدتی ادای انسان های شجاع و نترس را درآورد به مرور شجاع و نترس خواهد شد.

حجت الاسلام شهبار اضافه کرد: بر اساس روایت «اذا لَم تَکُن حلیماً فتحلَّم»، پنجمین راهکار کاهش اضطراب «تلقین مثبت» مانند این که کرونا چیزی نیست یک سرماخوردگی ساده است، من بدن بسیار قوی و سالمی دارم و ...، است.

کارشناس مشاوره در ادامه «افزایش روحیه امید و امیدواری در خود و اطرافیان و انرژی دادن به دیگران» باعث تقویت روحیه خود انسان می شود را به عنوان راهکار ششم کاهش استرس و اضطراب عنوان کرد.

وی در توضیح هفتمین راهکار کاهش استرس، افزود: «رویکرد شادی درمانی و استفاده از پتانسیل های طنز و بگو و بخند مجاز» راهکار هفتم است، البته در غیر ایام کرونا توصیه به جمع گرایی و فعالیت های گروهی نیز می شود.

کارشناس مشاوره اظهار کرد: هشتمین راهکار «مشغله درمانی و کاردرمانی» مانند ایجاد مشغله در زمینه های هنری، صنایع دستی، آموزشی (مانند زبان آموزی ورزشی، مطالعاتی و ...) است؛ در روایت می خوانیم: «نفس خود را مشغول کن پیش از آن که او تو را به خود مشغول کند» این نکته حائز اهمیت است که هرگاه انسان خود را مشغول کند، ذهن او آرام خواهدگرفت، اما به محض اینکه بیکار می شود، ذهن شروع به هرزگردی می کند. بر این اساس یکی از راهکارهای موثر در درمان وسواس فکری و عملی و افزایش حس عزتمندی و در نتیجه درمان افسردگی، کار و فعالیت است. یادمان باشد همواره ذهن سالم هدیه کار به انسانهای اهل کار است.

حجت الاسلام شهباز نهمین راهکار را «تفریح درمانی» عنوان کرد و گفت: در غیر ایام کرونا، مسافرت های تفریحی و زیارتی می تواند نقش بسیار موثری در کاهش اضطراب داشته باشد، اما با وجود کرونا بهتر است زمینه تفریح و شادی در منزل فراهم گردد، بخصوص بازی های مشارکتی بین اعضای خانواده.

وی با بیان این که دهمین راه کاهش اضطراب «بی خیال درمانی» است، در توضیح آن گفت: یکی از روش های کنترل ذهن تمرین بی خیالی نسبت به ترس های حمله کننده به انسان است، لذا به عنوان یک راهکار موثر توصیه می شود،

کارشناس مشاوره افزود: یازدهمین راهکار «پرهیز از ایجاد استرس اضافی در خود و دیگران و دوری از نشر اکاذیب و خبرهای هولناک» است. به راستی دنبال کردن آمار مرگ و میر و مبتلایان کرونا به صورت لحظه ای چه مشکلی از شما را حل می کند؟ آیا جز افزایش استرس و اضطراب در شما و خانواده هنر دیگری دارد؟ بهتر است به جای این کار، به رعایت نکات بهداشتی و توصیه های ایمنی همت گماشت؟

وی در توضیح راهکار دوازدهم کاهش استرس و اضطراب، تصریح کرد: «مدیریت جو خانواده و حفظ و ایجاد آرامش حداکثری در اعضای خانواده و پرهیز از ایجاد تنش و اضطراب» دوازدهمین راهکار است.

حجت الاسلام شهباز، سیزدهمین راهکار را «استفاده از اراده کمکی» عنوان کرد و آن را در درمان عموم وسواس ها راهگشا و موثر دانست و اظهار کرد: منظور از اراده کمکی این است که فرد یا افرادی در مدت زمان معین در کنار فرد وسواسی قرار بگیرند و در تسهیل کارها و مواردی که روی آنها حساسیت دارد، به او کمک کنند این تمرین تا زمانی باید ادامه پیدا کند که انجام کارها به صورت آسان و روان برای فرد وسواس ملکه شود.

کارشناس مشاوره، «ورزش و تحرک» را راهکار چهاردهم اعلام کرد و گفت: تحرک بدنی و نرمش و ورزش در درمان اختلالات و ضعف ها معجزه می کند؛ ورزش باعث بهبود کیفیت خواب، افزایش اعتماد به نفس، افزایش ترشح سرتونین (هورمون جوانی)، افزایش ترشح انروفین که مانند یک مسکن طبیعی عمل می کند و کاهش هورمون های استرس مانند کورتیزول می شود، البته دراین شرایط  توصیه شده ورزش به صورت انفرادی و در مکان های به دور از تجمع باشد.

وی، «تغذیه درمانی» را پانزدهمین راهکار کاهش استرس و اضطراب عنوان کرد و افزود: استفاده مستمر از غذاهایی با طبع سرد می تواند باعث افزایش سودا و در نتیجه افزایش افکار وسواسی شود، در مقابل استفاده از غذاهای گرم و مقوی مانند ارده و شیره، گوشت گوسفند و ... می تواند اثر شفابخش داشته باشد. استفاده از دمنوش زعفران می تواند باعث افزایش سطح سرتونین خون گردد؛ دمنوش هایی مانند گل گاوزبان و سنبله طیب و چای سبز می تواند حس آرامش بدهد. مصرف میوه ها و کم کردن مصرف کافئین که در چای، قهوه و نوشابه های انرژی زا وجود دارد نیز توصیه می شود.

حجت الاسلام شهباز، «تنفس عمیق و صحیح» را راهکار شانزدهم ذکر کرد و گفت: «بازی درمانی» هفدهمین راهکار کاهش استرس و اضطراب به شمار می رود

کارشناس مشاوره در توضیح آخرین راهکار پیشنهادی کاهش استرس و اضطراب، گفت: «نوشتن»؛ نوشتن مسائل و مشکلات بر روی کاغذ باعث برون ریزی و کاهش استرس و اضطراب خواهد شد.

گفتگو: سید امیر حسین ابطحی

منبع:حوزه