عواقب تکلف و ظاهرسازی برای سبک زندگی

حجت الاسلام ناصر رفیعی، کارشناس مذهبی و منبری سرشناس با اشاره به رواج تکلف در بین افراد، گفت: یکی از بیماری هایی که امام سجاد(ع) از آن به خدا پناه می برد، تکلف است، چنان که عرضه می دارد: «خدایا به تو پناه می برم از تکلف»؛ تکلف یعنی خود را به مشقت و زحمت بیهوده انداختن، یعنی تصنع و خودنمایی و ظاهرسازی که در قرآن نیز به آن اشاره و نکوهش شده است.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر، اگر بی سوادی بخواهد خود را باسواد نشان دهد، فقیری بخواهد آداب و رسوم اغنیاء را در زندگی اش پیاده کند و یا کسی بخواهد خود را به رنگ گروهی درآورد که از آنها نیست، خود را به زحمت انداخته است و امروز بسیار در جامعه با این زحمت ها مواجه هستیم؛ یعنی افرادی که با ظاهرسازی تلاش می کنند خود را چیزی که نیستند، نشان دهند. لذا تکلف نوعی تصنع و خودنمایی و قبولادن آداب و رسومی به خود با زحمت و مشقت است.

حجت الاسلام رفیعی تصریح کرد: برای مثال وقتی دختر باحجابی در دانشگاهی وارد می شود اگر  بخواهد خود را به رنگ دیگر دانشجویان درآورد، کسی که فقیر است، بخواهد مهمانی های آنچنانیِ ثروتمندان را برگزار  کند در حالی که توان اش را ندارد؛ همه این ادا درآوردن ها، خودنمایی ها و چشم و همچشمی ها تکلف است.

این خطیب سرشناس با اشاره به آیه 86 سوره مبارکه «ص» بیان کرد: «قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ؛ بگو: من از شما اجری نمی خواهم و من از افرادی نیستم که چیزی را که ندارند به خود نسبت می دهند» این آیه تاکید دارد که پیامبر(ص) ظاهر و باطن اش یکی است چنان که خود حضرت(ص) فرمودند: «ما همه پیامبران و آنهایی که از امت ما اهل تقوا هستند، اهل تکلف نیستیم».

وی با بیان اینکه بنابر احادیث اهل تکلف، در ظاهر ریاکار و در باطن اهل نفاق اند، تاکید کرد: انسان متکلف، اهل تملق و غیبت است، با بزرگ تر از خویش نزاع و دعوا می کند، آرزوهایی را برای خویش می تراشد که صحیح نیست. اساساً خود را بی خود به زحمت انداختن از اخلاق منافقان است.

حجت الاسلام رفیعی با بیان اینکه بحث من بیشتر ناظر بر روابط اجتماعی است، ابراز کرد: یعنی ظاهرسازی ها و به زحمت انداختن های اجتماعی؛ یکی از جاهایی که سفارش شده تکلف به خرج ندهید در مسئله مهمانی دادن است، امیرالمومنین امام علی(ع) در این باره فرمودند: «بدترین مهمان آنی است که انسان برای او به زحمت بیفتد.» همچنین فرمودند: «سه چیز را دوست دارم: اطعام مهمان، جنگیدن با شمشیر و روزه در تابستان.»

وی ادامه داد: امروز چقدر از میزان مهمانی ها به دلیل تکلف ها و مخارج بالا، کم شده است در حالی که در گذشته اقوام و آشنایان گعده داشتند و خانواده ها با غذاهای ساده شب نشینی می کردند اما امروز گاه برادر با برادر شش ماه رفت و آمد نمی کند. نقل است که زمانی برای حضرت یونس(ع) مهمان آمد و ایشان با باقلا(از باغ خودشان بود) و نان خشک از مهمان پذیرایی کرد و گفت: اگر دستور نیافته بودیم که تکلف به خرج ندهیم، برایت غذای دیگری را تدارک می دیدم.

استاد حوزه با بیان اینکه امروز مهمانی های بدون تکلف و اصطلاحاً تک خورشی کم شده است، گفت: تنوع غذاها و حاشیه های پذیرایی به قدری است که مهمانی ها را سخت می کند. امروز مهمانی ها به سالی یکی دو بار تقلیل یافته که یکی از علت هایش به مشقت افتادن ها در اثر تکلف است.

وی اضافه کرد: نقل است روزی امام حسن(ع) کودکان را در کوچه مشغول بازی دیدند، آنها حضرت(ع) را به بازی خود دعوت کردند، امام(ع) فرمودند: می پذیرم به شرطی که شما هم به منزل من بیایید و بعد نشستند و آنها را همراهی کردند. یا آنکه امیرالمومنین(ع) در پاسخ دعوت حارث بن عبدالله فرمودند: به شرطی می آیم که هر چه در خانه داری بیاوری و عیال و اهل خانه را به زحمت نیندازی.

این خطیب و کارشناس مذهبی به ماجرای ولیمه ازدواج امیرالمومنین و حضرت زهرا علیهمالسلام اشاره کرد و گفت: پیامبر(ص) فرمودند: «علی جان نان و گوشت با من و روغن و خرما با شما»، این یک درس است، چه ایرادی دارد که پدر عروس در دادن ولیمه عروسی به داماد کمک کرد، این سنت های دست و پاگیر را ما برای جوانان درست کرده ایم.

حجت الاسلام رفیعی در پایان خاطرنشان کرد: از عوامل فاصله سازی ها، تکلف است که افسردگی و غیبت پشت یکدیگر و دور شدن خانواده ها از مشکلات هم را در پی دارد، چنان که بعضاً در محافل خانوادگی اعضای قبلی، عروس و دامادهای وارد شده به خانواده را حتی پس از سال ها نمی شناسند!