۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۲۰ : ۱۶
حقیقت نماز؛
چرا نماز می خوانیم؟
وقتى پدر و مادر، فرزندشان را به درس خواندن امر مى‌كنند، به سود خود فرزند است و سعادت او را مى‌خواهند و اين امر از روى محبّت به فرزند است و گرنه به درس خواندن او نيازى ندارند.
عقیق:رسول گرامی اسلام(ص) در روایتی که در امالى صدوق، ص 641 آمده، فرمودند: «الصلاة عمود الدِّين ... فَان قُبِلَت قُبِلَ ما سواها و ان رُدَّت رُدَّ ما سواها/ نماز پايه دين است كه اگر مقبول درگاه الهى قرار گيرد، ساير حسنات و اعمال انسان نيز پذيرفته است و اگر مقبول واقع نشود همه حسنات و اعمال ديگر مردود است» که بر این اساس، نوشتار ذیل در بخش ها و شماره های گوناگون با عنوان «حقیقت نماز» تقدیم حضور علاقمندان خواهد شد.
* فلسفه نماز در قرآن و اسلام چيست؟
عبادت، وسيله تكامل و سعادت ماست و دستور خداوند به نماز، نوعى لطف و رحمت و راهنمايى است كه ما را به كمال مى‌رساند؛ مثلا وقتى پدر و مادر، فرزندشان را به درس خواندن امر مى‌كنند، به سود خود فرزند است و سعادت او را مى‌خواهند و اين امر از روى محبّت به فرزند است و گرنه به درس خواندن او نيازى ندارند.
آيات و روايات، فلسفه و حكمت تشريع نماز را بيان كرده‌اند:
1. ياد خدا: «وَ أَقِمِ الصَّلَوةَ لِذِكْرِى/ نماز را برپا دار تا به ياد من باشى».
2. بازداشتن از گناه و زشتى‌ها: «إِنَّ الصَّلَوةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَآءِ وَ‌الْمُنكَر/ همانا نماز (انسان را در دنيا) از زشتى‌ها و گناه باز مى‌دارد».
3. پاكيزگى روح: «...إِنَّمَا تُنذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَيْبِ وَ‌أَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَ‌مَن تَزَكَّى فَإِنَّمَا يَتَزَكَّى لِنَفْسِهِ‌ى وَ‌إِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ/ تو تنها كسانى را كه از پروردگارشان در نهان مى‌ترسند و نماز برپا مى‌دارند، هشدار مى‌دهى و كسى پاكيزگى جويد تنها براى خود پاكيزگى مى‌جويد».
4. وَ‌اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَ‌الصَّلَوةِ وَ‌إِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخَـشِعِينَ/ از شكيبايى و نماز يارى جوييد، و به راستى اين كار گران است، مگر بر فروتنان.
5. پاك شدن از كبر و غرور؛ حضرت فاطمة(عليها السلام) مى‌فرمايد: «...و الصلاة تنزيهاً من الكبر.../ خداوند نماز را واجب كرد تا مردم از كبر و غرور پاك شوند...» .
6. رستگارى: «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون * الَّذِينَ هُمْ فِى صَلاَتِهِمْ خَـشِعُونَ/ به راستى كه مؤمنان رستگار شدند؛ همانان كه در نمازشان فروتنند».
در حديثى آمده است: نقش نمازهاى پنج‌گانه براى امت من همانند نهر آب زلالى است كه از مقابل خانه آنان مى‌گذرد، اگر كسى روزانه پنج بار در اين نهر شستشو كند، آيا به گمان شما باز هم بر بدن او آلودگى و پليدى خواهد ماند؟!.
و در حديثى ديگر امام باقر(عليه السلام) مى‌فرمايد: هنگامى كه نمازگزار به سمت قبله براى نماز مى‌ايستد، خداوند رحمان و رحيم به او توجه ويژه مى‌كند.
نماز روزانه انسان، اظهار تشكر و سپاس دائمى او از اين همه نعمت و خوبى‌هايى است كه خداوند به او داده است و نيز ثناگويى و تمجيد انسان از اين همه زيبايى و عظمت است كه خداوند متعال دارد. هيچ كس براى تعريف و تمجيد از يك گل زيبا كه در طبيعت روييده است به شما اعتراض نمى‌كند، امّا اگر زيبايى آن را نبينى، نابينايت مى‌شمرند و اگر ببينى و واكنش نشان ندهى و ستايش نكنى سرزنشت مى‌كنند كه چرا ذوق و احساس ندارى و چقدر بددلى!
در مضمون بعضى احاديث آمده است كه: «انسان در حال نماز با خداى خود نجوا و گفتگو مى‌كند و اگر انسان لذت اين گفتگو را بچشد، هيچ‌گاه از حال نماز خارج نمى‌شود».
راستى چقدر لذت‌بخش است با خداى جهان آفرين به گفتگو و مناجات پرداختن! و روحى به عظمت تمام هستى يافتن و با خداى هستى هم سخن شدن!
منبع: پرسمان قرآني نماز/ مركز فرهنگ و معارف قرآن
* فلسفه نماز در قرآن و اسلام چيست؟
عبادت، وسيله تكامل و سعادت ماست و دستور خداوند به نماز، نوعى لطف و رحمت و راهنمايى است كه ما را به كمال مى‌رساند؛ مثلا وقتى پدر و مادر، فرزندشان را به درس خواندن امر مى‌كنند، به سود خود فرزند است و سعادت او را مى‌خواهند و اين امر از روى محبّت به فرزند است و گرنه به درس خواندن او نيازى ندارند.
آيات و روايات، فلسفه و حكمت تشريع نماز را بيان كرده‌اند:
1. ياد خدا: «وَ أَقِمِ الصَّلَوةَ لِذِكْرِى/ نماز را برپا دار تا به ياد من باشى».
2. بازداشتن از گناه و زشتى‌ها: «إِنَّ الصَّلَوةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَآءِ وَ‌الْمُنكَر/ همانا نماز (انسان را در دنيا) از زشتى‌ها و گناه باز مى‌دارد».
3. پاكيزگى روح: «...إِنَّمَا تُنذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَيْبِ وَ‌أَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَ‌مَن تَزَكَّى فَإِنَّمَا يَتَزَكَّى لِنَفْسِهِ‌ى وَ‌إِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ/ تو تنها كسانى را كه از پروردگارشان در نهان مى‌ترسند و نماز برپا مى‌دارند، هشدار مى‌دهى و كسى پاكيزگى جويد تنها براى خود پاكيزگى مى‌جويد».
4. وَ‌اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَ‌الصَّلَوةِ وَ‌إِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخَـشِعِينَ/ از شكيبايى و نماز يارى جوييد، و به راستى اين كار گران است، مگر بر فروتنان.
5. پاك شدن از كبر و غرور؛ حضرت فاطمة(عليها السلام) مى‌فرمايد: «...و الصلاة تنزيهاً من الكبر.../ خداوند نماز را واجب كرد تا مردم از كبر و غرور پاك شوند...» .
6. رستگارى: «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون * الَّذِينَ هُمْ فِى صَلاَتِهِمْ خَـشِعُونَ/ به راستى كه مؤمنان رستگار شدند؛ همانان كه در نمازشان فروتنند».
در حديثى آمده است: نقش نمازهاى پنج‌گانه براى امت من همانند نهر آب زلالى است كه از مقابل خانه آنان مى‌گذرد، اگر كسى روزانه پنج بار در اين نهر شستشو كند، آيا به گمان شما باز هم بر بدن او آلودگى و پليدى خواهد ماند؟!.
و در حديثى ديگر امام باقر(عليه السلام) مى‌فرمايد: هنگامى كه نمازگزار به سمت قبله براى نماز مى‌ايستد، خداوند رحمان و رحيم به او توجه ويژه مى‌كند.
نماز روزانه انسان، اظهار تشكر و سپاس دائمى او از اين همه نعمت و خوبى‌هايى است كه خداوند به او داده است و نيز ثناگويى و تمجيد انسان از اين همه زيبايى و عظمت است كه خداوند متعال دارد. هيچ كس براى تعريف و تمجيد از يك گل زيبا كه در طبيعت روييده است به شما اعتراض نمى‌كند، امّا اگر زيبايى آن را نبينى، نابينايت مى‌شمرند و اگر ببينى و واكنش نشان ندهى و ستايش نكنى سرزنشت مى‌كنند كه چرا ذوق و احساس ندارى و چقدر بددلى!
در مضمون بعضى احاديث آمده است كه: «انسان در حال نماز با خداى خود نجوا و گفتگو مى‌كند و اگر انسان لذت اين گفتگو را بچشد، هيچ‌گاه از حال نماز خارج نمى‌شود».
راستى چقدر لذت‌بخش است با خداى جهان آفرين به گفتگو و مناجات پرداختن! و روحى به عظمت تمام هستى يافتن و با خداى هستى هم سخن شدن!
منبع: پرسمان قرآني نماز/ مركز فرهنگ و معارف قرآن
گزارش خطا
