رمز جاودانگی نوحه‌های قدیم در معنویت بالای سراینده بود

امین‌فروغی با بیان نمونه های نوحه در تاریخ زندگی ائمه از جمله نوحه ی حضرت زینب سلام الله علیها در روز یازدهم محرم سال 61 هجری ، به بیانات امام سجاد علیه السلام بعد از واقعه ی عاشورا و اینکه "من فرزند کسی هستم که زمین و آسمان بر او نوحه کردند" اشاره کردند.

مهدی امین فروغی سیر نوحه را در تاریخ به پنج دوره تقسیم کرد و دوره اول را از سال 61 هجری تا نیمه ی دوم قرن چهارم، دوره دوم را از قرن چهارم تا ابتدای دوره ی قاجار، دوره ی سوم را تمام دوره ی قاجاریه، دوره ی چهارم را که شگفت انگیزترین دوره هاست از انقلاب مشروطه تا انقلاب 57 و دوره ی پنجم را از انقلاب 57 تا کنون برشمرد.

این پژوهشگر شاعران و نوحه سرایان را به دقت در نحوه نوحه خوانی‌های حضرات معصومین ترغیب کرد که مهمترین آنها نوحه خوانی حضرت زینب سلام الله علیها در هنگام عبور از قتلگاه حضرت سیدالشهداء علیه السلام است که ایشان بعد از مناجات با خدا روی به مدینه نمودند و شرح حال مقتول کربلاء را به نحوه  جانسوزی بیان کرد. سپس به اولین مجلس نوحه ای که به صورت عام بعد از واقعه ی کربلا برگزار شد اشاره کرد. هنگامی که کاروان حسینی قصد ورود به مدینه را داشتند و امام سجاد علیه السلام بشیر بن حذلم را مامور کردند به گزارش دادن ماجرای کربلا و احوالات بنات آل الله بعد از واقعه ی عاشورا.

وی گفت: نکته مهم این است که در زمان هایی از تاریخ همراه داشتن نوحه جرم محسوب می شده و نوحه خوانان اهل بیت (ع) تحت تعقیب حاکمان جور قرار داشتند و الان این موهبت الهی را باید قدر بدانیم.در دوره  دوم اوج شعرخوانی و نوحه سرایی برای اهلبیت بود که حتی ایام دهه ی عاشورا تعطیل اعلام شد و مجالس تعزیه به تفصیل و باشکوه برگزار می شد.بعد از این دوران مدتی بسیاری طولانی مجالس عزای اهلبیت دچار افت شدیدی شد تا زمان آغاز دوران قاجاریه که به تعبیری نمایشگاه روضه خوانان بزرگ و نوحه سرایان بنام اهلبیت است که به ظهور بزرگانی چون امثال یغمای جندقی می توان اشاره داشت.

وی ادامه داد: در دوران قاجار می توان عنصر شور و حماسه را در مرثیه مشاهده کرد. اساتید بزرگ حسینی و خاندان های بزرگ روضه خوان و نوحه خوان در عصر قاجار ظهور کردند که در سیر نوحه های ماندگار بسیار جریان ساز بودند. در دوران قاجاریه تمام اساتید موسیقی در خدمت تعظیم شعائر حسینی بودند. در دوران مشروطه اوج شکل گیری ردیف و نغمات و تاثیر موسیقی در شعر است.
تا جایی که بعضی گوشه های مهم دستگاه ها و آوازها بنام های عاشورایی نامگذاری شدند مانند گوشه ی حسینی.
نقل است از اساتید بزرگ موسیقی که اگر نوحه خوانی ها و مجالس عزا نبود ما چیزی به نام موسیقی ملی نداشتیم.

مهدی امین فروغی در پایان جلسه اشاره ای به این نکته مهم داشت که رمز جاودانگی نوحه های قدیم در معنویت بالا و سوز و گداز سراینده بوده است و با نگاهی به دوران قاجاریه تا اواخر مشروطه می توان متوجه شد که همه در یک قالب و وزن و آهنگ خاصی نوحه می سرودند و تنوع خاصی در این موارد نداشتند و فقط اشعار را تغییر می دادند ولی سبکهایشان بسیار جاودانه شده است که استاد این ملودی ها را به "ملودی مقدس" تعبیر کردند. در پایان ایشان فرمودند تا شاعری بال و پر سوخته ی آستان حسینی نباشد نمی تواند مانند گذشتگان که خاکستر شدند و شعر و نوحه های جاودانه سرودند شعر و نوحه ای بسراید و تنها راه رسیدن به این مرحله قدم زدن در مسیر کسب معنویت بالاست.