۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۳۶ : ۱۷
عبدالحسین طالعی عنوان کرد:
ظرفیت‌های پنهان زیارت؛ فرصتی که به فراموشی سپردیم
طالعی با تأکید بر اینکه متون زیارتی مثل «کامل‌الزیارات» می‌تواند به عنوان کتب درسی قرار بگیرند، تصریح کرد: زیارت، مدرسه سیّاری است که از آن غفلت شده است.
عقیق:عبدالحسین طالعی، عضو هیئت علمی دانشگاه قم در گفت‌وگویی ابعاد تازه‌ای از ارزش زیارت قبور اهل بیت(ع) را مطرح کرد و گفت: زیارت یک مدرسه انسان‌سازی است. ائمه اطهار در زمان حیاتشان خیلی گرفتار بودند، هم به دست نادانی مخاطبشان یا سطح پایین مخاطبشان، هم به دست ظلم‌های حاکمان اموی و عباسی و هم به دست افراد دانشمند و با سوادی که مامور همان دولت‌های غاصب بودند. دولت‌های غاصب هم به واسطه ظلم‌های فیزیکی‌ای که نسبت به اهل بیت(ع) روا می‌داشتند، ائمه را در فشار و محاصره قرار می‌دادند و هم به واسطه بازیگری‌های علمای مامور و مزدور خود.
وی افزود: در خصوص نادانی و سطح پایین مخاطبان هم هر استادی شاگرد نادان داشته باشد، نمی‌تواند حرف‌های به درد بخور و مفیدش را بگوید. علاوه بر این، اهل بیت(ع) به خاطر ظلم‌های حکومت‌ها مجبور به تقیّه می‌شدند که انعکاس آن در تاریخ حدیث مشهود است. در این وضعیتِ وانفسایی که ۲۵۰ سال با کم و زیاد ادامه داشته، در این وضعیت دویست- سیصد ساله، زیارت یک مجالی بوده که امام معصوم با امام معصوم حرف بزند. دقت کنید به این نکته!
طالعی ادامه داد: مثلا وقتی که امام سجاد(ع) می‌رود کنار مزار امیرالمومنین(ع) و زیارتی می‌خواند که ما به آن زیارت امین‌الله می‌گویم، اینجا گوینده امام معصوم است، شنونده امام معصوم است. کلام را امام سجاد(ع) خطاب به حضرت امیر بیان می‌کند. دیگر به این طرف و آن طرف و اطرافیانی که مانع می‌شدند از اینکه امام حرف حسابی بزند کاری ندارد. امام معصوم در عبارات زیارت امین الله به تعبیر ما حرف دلش را می‌زند. یا مثلا وقتی که امام هادی جامعه کبیره را بیان می‌کند که خطاب به ائمه اطهار(ع) این عبارات را بگوید همینطور است.
وی با اشاره به نزدیک شدن به روز غدیر عنوان ساخت: یکی از چیزی‌هایی که الان خیلی به درد ما می‌خورد زیارت غدیریه است. در آن زمانی که امام هادی(ع) را از مدینه به سامره می‌آورند، توقفی در نجف داشتند. توقف نجفشان در روز غدیر اتفاق می‌افتد. آنجا امام هادی(ع) زیارتی می‌خواند که به نام زیارت غدیریه معروف است و در مفاتیح هم وجود دارد. این زیارت غدیریه یک دور تاریخ حضرت امیر است، منتها تاریخی که به بیان امام معصوم(ع) است نه به بیان دانشمندان بشری که احتمال خطا دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم اضافه کرد: طبیعی است دانشمندان مختلف احتمال خطا دارند ولو اینکه بزرگان باشند، اما امام معصوم خطا نمی‌کند. این دو سه تا نمونه بود که بیان کردم. زیارت وارث، زیارت عاشورا، زیارت اربعین و ... این گنجینه‌ای سرشار است که شیعه امامیه دارد و بقیه ندارند. این ادعای گزافی نیست. کتاب‌ها موجود است. اگر کسی خلاف این را ادعا می‌کند بیاید با هم حرف بزنیم. این گنجینه زیارتی فوق‌العاده‌ای که شیعه امامیه دارد زیدی‌ها ندارند، اسماعیلیه ندارد، تسنن ندارد. این یک واقعیت است. کتاب‌ها موجود است هر کسی ادعای غیر از این می‌کند، دلیلش را بگوید.
وی در ادامه گفت: این گنجینه فوق‌العاده که در اختیار ما رسیده است الان متاسفانه از طرف ما مورد ظلم بزرگی قرار گرفته است. آن ظلم این است که این زیارات را فقط محض ثواب می‌خوانیم، نه اینکه بخواهیم در محتوایش تدبر کنیم. چه می‌خواهم بگویم؟ می‌خواهم بگویم که ما همان‌طور که در باب قرآن مامور به تدبر هستیم و نه خواندن سرسری، در مورد زیارات هم ماموریم به تدبر و اینکه سرسری نخوانیم. اینکه سرسری نخوانیم یعنی اولا برویم سراغ متون موثق و معتبر که طبیعتا کامل الزیارات یکی از منابع فوق‌العاده و درجه یک ما است. نکته دوم مربوط به تکلیف گویندگان ما، مدرسان ما، اساتید حوزه و اساتید دانشگاه است.
پژوهشگر متون حدیثی اظهار کرد: من می‌خواهم اینجا یک پیشنهاد بدهم. مولفین کتب حدیثی از قولویه و ابن طاووس تا به امروز، اینها زحمتی کشیده‌اند که این متون حدیثی را نوشتند و کسانی مثل علامه امینی و آقای جعفری زحمت کشیدند به دست ما رساند. بخش دیگر به عهده مدرسین و گویندگان است. گویندگان می‌توانند در فرصت‌هایی مثل محرم و صفر، متن زیارت نامه را محور سخنرانی‌هایشان قرار بدهند. یعنی این مردمی که زیارت عاشورا می‌خوانند از سخنرانان مطالبه بکنند که تو به ما یاد بده محتوای زیارت عاشورا چیست. چه چیزی می‌خواهد بگوید.
وی تصریح کرد: در یک جمله کوتاه این زیارات چقدر حقایق نهفته است. کتاب شفاء الصدور شرح زیارت عاشورا از مرحوم میرزا ابوالفضل تهرانی است. ایشان یکی از بزرگان اوایل قرن چهاردهم است که جد همسر امام خمینی می‌شود. این شفاء الصدور یکی از شروح زیارت عاشورا است و از مهم‌ترین شروح است. کسی شفاء الصدور را بخواند فقط به تعجب و حیرت می‌ماند که این همه مطلب در یک صفحه زیارت عاشورا است. این همه حقایق در همین یک صفحه زیارت عاشورا است. زیارت عاشورا یکی دو صفحه است. در یکی دو صفحه زیارت عاشورا چقدر حقایق موج می‌زند که یک گوشه‌ای از آن را مرحوم میرزا ابوالفضل در شفاء الصدور گفته است. این یک پیشنهاد به گویندگان.
طالعی خاطر نشان کرد: یک پیشنهاد هم به مدرسین دارم، چه مدرسین حوزه و چه مدرسین دانشگاه. آن هم این است که کتابی مثل کامل‌الزیارات را به عنوان کتاب درسی قرار بدهند و تدریس کنند. به صرف اینکه کتابی منتشر شود و به صورت مطالعه خودآموز باشد اکتفا نکنید چون دریا دریا حقایق در زیارت نامه‌ها هست. من برای این مطلب آماده هستم که هر زمانی هر کدام را در حد بی سوادی خودم توضیح بدهم. پس الان آن چیزی که می‌خواهم پیشنهاد اجرایی بدهم این است که مدرسین حوزه و دانشگاه کتاب‌های مثل کامل الزیارات، مثل مصباح الزائر ابن طاووس را متن درسی قرار بدهند و بخصوص، خود متن زیاراتی که از ائمه اطهار رسیده.
وی در پایان گفت: زیارت فرصت فوق‌العاده‌ای است که دارد هدر می‌رود. اصلا ائمه اطهار زیارت را یاد دادند که رفتار ما، انسانیت ما درست شود. اخلاق ما عوض شود. ائمه اطهار(ع) با تشویق به زیارت، یک مدرسه سیّاری درست کرده‌اند که اخلاق ما، رفتار ما و انسانیت ما عوض شود. خوب متاسفانه ما استفاده چندانی نمی‌کنیم. البته همین مقداری که بازار زیارت مشهد، کربلا و مدینه گرم است مغتنم است. ولی اینها خیلی کم است. به عبارتی این سفر زیارتی یک لایه خیلی نازکی از روی بحث زیارت است. ما باید برویم به لایه‌های زیرین این معدن و حقایق را از لابه لای این لایه‌های زیرین استخراج کنیم.
منبع:ایکنا
وی افزود: در خصوص نادانی و سطح پایین مخاطبان هم هر استادی شاگرد نادان داشته باشد، نمی‌تواند حرف‌های به درد بخور و مفیدش را بگوید. علاوه بر این، اهل بیت(ع) به خاطر ظلم‌های حکومت‌ها مجبور به تقیّه می‌شدند که انعکاس آن در تاریخ حدیث مشهود است. در این وضعیتِ وانفسایی که ۲۵۰ سال با کم و زیاد ادامه داشته، در این وضعیت دویست- سیصد ساله، زیارت یک مجالی بوده که امام معصوم با امام معصوم حرف بزند. دقت کنید به این نکته!
طالعی ادامه داد: مثلا وقتی که امام سجاد(ع) می‌رود کنار مزار امیرالمومنین(ع) و زیارتی می‌خواند که ما به آن زیارت امین‌الله می‌گویم، اینجا گوینده امام معصوم است، شنونده امام معصوم است. کلام را امام سجاد(ع) خطاب به حضرت امیر بیان می‌کند. دیگر به این طرف و آن طرف و اطرافیانی که مانع می‌شدند از اینکه امام حرف حسابی بزند کاری ندارد. امام معصوم در عبارات زیارت امین الله به تعبیر ما حرف دلش را می‌زند. یا مثلا وقتی که امام هادی جامعه کبیره را بیان می‌کند که خطاب به ائمه اطهار(ع) این عبارات را بگوید همینطور است.
وی با اشاره به نزدیک شدن به روز غدیر عنوان ساخت: یکی از چیزی‌هایی که الان خیلی به درد ما می‌خورد زیارت غدیریه است. در آن زمانی که امام هادی(ع) را از مدینه به سامره می‌آورند، توقفی در نجف داشتند. توقف نجفشان در روز غدیر اتفاق می‌افتد. آنجا امام هادی(ع) زیارتی می‌خواند که به نام زیارت غدیریه معروف است و در مفاتیح هم وجود دارد. این زیارت غدیریه یک دور تاریخ حضرت امیر است، منتها تاریخی که به بیان امام معصوم(ع) است نه به بیان دانشمندان بشری که احتمال خطا دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم اضافه کرد: طبیعی است دانشمندان مختلف احتمال خطا دارند ولو اینکه بزرگان باشند، اما امام معصوم خطا نمی‌کند. این دو سه تا نمونه بود که بیان کردم. زیارت وارث، زیارت عاشورا، زیارت اربعین و ... این گنجینه‌ای سرشار است که شیعه امامیه دارد و بقیه ندارند. این ادعای گزافی نیست. کتاب‌ها موجود است. اگر کسی خلاف این را ادعا می‌کند بیاید با هم حرف بزنیم. این گنجینه زیارتی فوق‌العاده‌ای که شیعه امامیه دارد زیدی‌ها ندارند، اسماعیلیه ندارد، تسنن ندارد. این یک واقعیت است. کتاب‌ها موجود است هر کسی ادعای غیر از این می‌کند، دلیلش را بگوید.
وی در ادامه گفت: این گنجینه فوق‌العاده که در اختیار ما رسیده است الان متاسفانه از طرف ما مورد ظلم بزرگی قرار گرفته است. آن ظلم این است که این زیارات را فقط محض ثواب می‌خوانیم، نه اینکه بخواهیم در محتوایش تدبر کنیم. چه می‌خواهم بگویم؟ می‌خواهم بگویم که ما همان‌طور که در باب قرآن مامور به تدبر هستیم و نه خواندن سرسری، در مورد زیارات هم ماموریم به تدبر و اینکه سرسری نخوانیم. اینکه سرسری نخوانیم یعنی اولا برویم سراغ متون موثق و معتبر که طبیعتا کامل الزیارات یکی از منابع فوق‌العاده و درجه یک ما است. نکته دوم مربوط به تکلیف گویندگان ما، مدرسان ما، اساتید حوزه و اساتید دانشگاه است.
پژوهشگر متون حدیثی اظهار کرد: من می‌خواهم اینجا یک پیشنهاد بدهم. مولفین کتب حدیثی از قولویه و ابن طاووس تا به امروز، اینها زحمتی کشیده‌اند که این متون حدیثی را نوشتند و کسانی مثل علامه امینی و آقای جعفری زحمت کشیدند به دست ما رساند. بخش دیگر به عهده مدرسین و گویندگان است. گویندگان می‌توانند در فرصت‌هایی مثل محرم و صفر، متن زیارت نامه را محور سخنرانی‌هایشان قرار بدهند. یعنی این مردمی که زیارت عاشورا می‌خوانند از سخنرانان مطالبه بکنند که تو به ما یاد بده محتوای زیارت عاشورا چیست. چه چیزی می‌خواهد بگوید.
وی تصریح کرد: در یک جمله کوتاه این زیارات چقدر حقایق نهفته است. کتاب شفاء الصدور شرح زیارت عاشورا از مرحوم میرزا ابوالفضل تهرانی است. ایشان یکی از بزرگان اوایل قرن چهاردهم است که جد همسر امام خمینی می‌شود. این شفاء الصدور یکی از شروح زیارت عاشورا است و از مهم‌ترین شروح است. کسی شفاء الصدور را بخواند فقط به تعجب و حیرت می‌ماند که این همه مطلب در یک صفحه زیارت عاشورا است. این همه حقایق در همین یک صفحه زیارت عاشورا است. زیارت عاشورا یکی دو صفحه است. در یکی دو صفحه زیارت عاشورا چقدر حقایق موج می‌زند که یک گوشه‌ای از آن را مرحوم میرزا ابوالفضل در شفاء الصدور گفته است. این یک پیشنهاد به گویندگان.
طالعی خاطر نشان کرد: یک پیشنهاد هم به مدرسین دارم، چه مدرسین حوزه و چه مدرسین دانشگاه. آن هم این است که کتابی مثل کامل‌الزیارات را به عنوان کتاب درسی قرار بدهند و تدریس کنند. به صرف اینکه کتابی منتشر شود و به صورت مطالعه خودآموز باشد اکتفا نکنید چون دریا دریا حقایق در زیارت نامه‌ها هست. من برای این مطلب آماده هستم که هر زمانی هر کدام را در حد بی سوادی خودم توضیح بدهم. پس الان آن چیزی که می‌خواهم پیشنهاد اجرایی بدهم این است که مدرسین حوزه و دانشگاه کتاب‌های مثل کامل الزیارات، مثل مصباح الزائر ابن طاووس را متن درسی قرار بدهند و بخصوص، خود متن زیاراتی که از ائمه اطهار رسیده.
وی در پایان گفت: زیارت فرصت فوق‌العاده‌ای است که دارد هدر می‌رود. اصلا ائمه اطهار زیارت را یاد دادند که رفتار ما، انسانیت ما درست شود. اخلاق ما عوض شود. ائمه اطهار(ع) با تشویق به زیارت، یک مدرسه سیّاری درست کرده‌اند که اخلاق ما، رفتار ما و انسانیت ما عوض شود. خوب متاسفانه ما استفاده چندانی نمی‌کنیم. البته همین مقداری که بازار زیارت مشهد، کربلا و مدینه گرم است مغتنم است. ولی اینها خیلی کم است. به عبارتی این سفر زیارتی یک لایه خیلی نازکی از روی بحث زیارت است. ما باید برویم به لایه‌های زیرین این معدن و حقایق را از لابه لای این لایه‌های زیرین استخراج کنیم.
منبع:ایکنا
گزارش خطا
