۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۲۹ : ۱۵
23 ذي‌القعده روز زيارتي امام رضا(ع)
درباره اينكه چرا روز 23 ذي‌القعده روز زيارتي امام رضا(ع) است، برخي از افراد معتقدند امام هشتم شيعيان در روز 23 ذي‌القعده به شهادت رسيده است، اما بايد گفت اين روز، روز زيارتي مخصوص ايشان ناميده شده است تا مردم با توجه به ذات آن حضرت و به نقشي كه ايشان در ايجاد مدينه رضوي داشتند پي ببرند.
عقیق:هنگامي كه انسان به زيارت امام معصوم مي‌شتابد و به فضاي معنوي بارگاه او
فيض حضور پيدا مي‌كند، در پرتو آن خوشيد گرمي بخش قرار مي‌گيرد تا حرارت
معنوي، وجود يخ زده او را گرم كند و فروغ ديدار، خانه دلش را روشن سازد و
ديده اهل نظر، مس وجودش را كيميا كند.
رسول گرامي اسلام(ص) در رابطه با زيارت امام رضا(ع) مي‌فرمايند: هيچ شخص گرفتاري نيست كه امام رضا(ع) را زيارت كند، جز اينكه گرفتاري او برطرف مي‌شود و هيچ شخص گنه‌كاري نيست كه حضرت را زيارت كند، مگر اينكه گناهانش بخشيده مي‌شود. همچنين امام رضا(ع) خود، در رابطه با زيارتشان مي‌فرمايند:«كسي كه مرا زيارت كند مانند اين است كه رسول خدا(ص) را زيارت كرده است.»
علامه مجلسي در كتاب« بحارالانوار» در رابطه با اينكه چرا روز 23 ذي القعده روز زيارتي امام رضا(ع) است، عنوان كرد: برخي از افراد معتقدند آن حضرت در روز 23 ذي‌القعده به شهادت رسيده است، اما در جامعه ما روز آخر ماه صفر به عنوان روز شهادت ايشان مطرح است. بايد گفت اين روز، روز زيارتي مخصوص ايشان ناميده شده است تا مردم با توجه به ذات آن حضرت و به نقشي كه ايشان در ايجاد مدينه رضوي داشتند پي ببرند.
امام رضا(ع) با آمدن به سمت مرو، يك مدينه دوم براي نشر معارف اسلامي ايجاد كردند كه به اصطلاح «مدينه رضويه» گفته مي‌شود، براي اينكه مردم اين معنا را در نظر بگيرند و نسبت به زحمات ايشان حالت شكر داشته باشند. شايد اين عنوان را مطرح كرده‌اند تا در اين روز مخصوص به وجود مبارك امام رضا(ع) بيش از پيش توجه كنيم.
آيت‌الله بهجت با اشاره اين مطلب كه زيارت امام رضا(ع) از زيارت امام حسين(ع) نيز بالاتر است، گفت: زيارت شما بايد از صميم قلب باشد. در هنگام ورود اذن دخول بخواهيد و اگر حال مساعدي داشتيد به حرم برويد.
هنگامي كه از حضرت رضا(ع) اذن دخول مي‌طلبيد و مي‌گوييد: « أأدخل يا حجة الله: اي حجت خدا، آيا وارد شوم؟» به قلبتان مراجعه كنيد و ببينيد آيا تحولي در آن به وجود آمده و تغيير يافته است يا نه؟ اگر تغيير حال در شما بود، حضرت(ع) به شما اجازه داده است. اذن دخول حضرت سيدالشهدا (ع) گريه است، اگر اشك آمد امام حسين(ع) اذن دخول داده‌اند و وارد شويد.
اگر حال معنوي زيارت داشتيد به حرم وارد شويد. اگر هيچ تغييري در دل شما به وجود نيامد و ديديد حالتان مساعد نيست، بهتر است به كار مستحبي ديگري بپردازيد. سه روز روزه بگيريد و غسل كنيد، بعد به حرم برويد و دوباره از حضرت اجازه ورود بخواهيد.
زيارت امام رضا(ع) از زيارت امام حسين(ع) بالاتر است، چرا كه بسياري از مسلمانان به زيارت امام حسين(ع) مي‌روند، ولي فقط شيعيان اثني عشري به زيارت امام رضا(ع) مي‌آيند.
تاكنون دقت كرده‌ايد كه وقتي مي‌خواهيد به يك ملاقات خاص برويد در دلتان چه استرسي براي آماده شدن داريد؟؟! «چه بپوشم؟»، « چه بگويم؟»، «چگونه رفتار كنم؟» و... صدها «چه..؟ » ديگر كه به ذهن آشفته شما مي‌آيد؛ حال هر چقدر اين ملاقات خاص‌تر باشد استرستان بيشتر مي‌شود. زيارت نيز از جنس همين ملاقات‌هاي خاص‌تر است، به ويژه ملاقات با مهربان‌ترين مهربانان امام هشتم(ع) باشد.
زيارت صفحه قلب و روح زائر را از آلودگي‌هاي و صفات بد، پاك مي‌سازد، همچنين زيارت روح انسان را تلطيف مي‌كند و از سويي آن را مقاوم و با صلابت و نيرويي باطل شكن و كفر ستيز مي‌نمايد؛ از ديگر آثار زيارت مي‌توان به روح توحيدي خالص و يگانه‌پرستي كاملي كه در جان انسان مي‌دمد اشاره كرد؛ اما براي رسيدن به اين آثار و بركات، لازم است نكاتي را به خوبي مراعات كرد و همچون آهويي پاك به پيشگاه آن امام بزرگ مشرف شد.
چه روزهايي حتما به زيارت برويم؟
علامه‌مجلسي در بحارالانوار بر استحباب زيارت امام رضا(ع) در روزهاي خاصي تأكيد بيشتري داشته‌اند، روز تولد آن حضرت، يازدهم ذي‌القعده. روز شهادت امام(ع)، آخرين روز يا هفدهم ماه صفر يا بيست‌و‌چهارم ماه رمضان، روز بيعت مردم با ايشان يعني روز اول يا ششم ماه رمضان. روز بيست‌و‌سوم ذي القعده كه بنابر قولي در چنين روزي آن حضرت به شهادت رسيده‌اند.
روز بيست‌و‌پنجم ماه ذي‌القعده، معروف به روز «دحوالارض» روزي كه خداي متعال زمين را گسترانيد، عبادت در آن روز آثار و بركت‌هاي عظيم و بي‌مانندي دارد و زيارت امام رضا(ع) در آن روز افضل اعمال دانسته شده است. روز چهارشنبه، اين روز به نام امامان موسي‌بن‌جعفر(ع)، علي‌بن‌موسي(ع)، محمد‌بن‌علي(ع) و علي‌بن‌محمد(ع) است. در روز جمعه نيز زيارت چهارده معصوم و ازجمله حضرت علي‌بن‌موسي‌الرضا(ع) مستحب است.
تشرف به حرم رضوي چه آدابي دارد؟
درباره آداب تشرف بايد گفت كه مرقد مطهر حضرت رضا(ع) كانون فراز‌و‌فرود فرشتگان الهي و محل عبادت و راز‌و‌نياز بندگان شايسته خدا و عارفان و عالمان خداشناس است. اين‌ها نشانگر آن است كه همواره بايد باادب و فروتنانه وارد اين بارگاه باعظمت شد و حرمت حريم علي‌بن‌موسي‌الرضا(ع) را به‌گونه‌اي شايسته پاس داشت.
عالمان بزرگ شيعه براي زيارت آدابي آورده‌اند كه رعايت آن‌ها در همه حرم‌هاي ائمه(ع) به‌ويژه حرم امام رضا(ع) تاكيد شده است و چه نيكوست كه در روز زيارتي آن حضرت كه بهترين روزها در زيارتشان است اين اعمال را رعايت كنيم.
در روايات درباره پيش از زيارت تاكيد شده است كه غسل كنيد و لباس‌هاي تميز، پاك و نو بپوشيد. با حالت خضوع و خشوع به‌سوي حرم حركت كنيد و مدام ذكر بگوييد و چون به درگاه حرم رسيديد، بايستيد و دعا و اذن دخول بخوانيد و بكوشيد تا حالت خشوع و خضوع و رقت قلب در خود پديد آوريد. درمقابل ضريح بايستيد و زيارت و دعا بخوانيد.
پس‌از زيارت، گونه راست و سپس چپ را بر ضريح بگذاريد و از روي تضرع و خشوع دعا كنيد و خداي را به حق خودش و به حق صاحب‌قبر قسم دهيد و بخواهيد كه خدا ايشان را شفيع قرار دهد. بنا بر آداب اسلامي لازم است كه دعاكننده در دعا‌كردن اصرار ورزيده و پافشاري كند، آن‌گاه به بالاي سر بيايد و دوباره دعا كنيد. پس‌از زيارت دو‌ركعت نماز بالاي سر حضرت بخوانيد.
پس‌از نماز زيارت، دعاهايي را كه نقل شده و زيارت‌نامه‌هاي معتبر مانند زيارت امين‌ا...، جامعه كبيره و زيارت خاصه امام ضا(ع) بخوانيد و براي امور ديني و دنيوي خود دعا كنيد. هر‌چه دعا را به ديگران تعميم دهيد، به اجابت نزديك‌تر است.
مقداري قرآن تلاوت كنيد و ثوابش را به حضرت اهدا كنيد. اين عمل به نوعي تعظيم و بزرگداشت حضرت محسوب مي‌شود. سپس استغفار كرده و از گناهان خود توبه كنيد.
به خادمان حضرت رضا(ع) احترام كنيد كه نوعي احترام به حضرت به شمار مي‌آيد. براي احترام به امام معصوم و باقي‌ماندن شدت شوق به زيارت، در خارج‌شدن از حرم عجله نكنيد و هنگام خروج پشت به قبر حركت نكنيد.
صدقه و انفاق به نيازمندان را به‌ويژه اگر از سادات باشند، فراموش نكنيد. وقتي جمعيت زائران زياد است، مستحب است آنان‌كه در‌كنار ضريح يا مكان‌هاي با فضيلت قرار دارند، زودتر زيارت خود را تمام كنند تا نوبت به ديگران هم برسد. مستحب است كسي كه به زيارت مي‌رود به نيابت از پدر و مادر و دوستان بلكه همه مؤمنان زيارت كند.
زيارت شيعه و سني ندارد، شخصيت و كرامت امام رضا(ع) در نظر اهل خرد و شيعه و سني تا اندازه‌اي بوده است كه برآورده‌شدن حاجات و توسل به ايشان براي آنان امري مسلم و مجرب به شمار مي‌رفته است؛ به‌گونه‌اي كه «محمد‌بن‌علي‌بن‌سهل» از فقيهان بنام شافعي در‌اين‌باره گفته است: «هر مشكلي از امور ديني و دنيوي بر من عارض مي‌گشت براي حل آن گرفتاري، به زيارت مرقد مطهر امام رضا(ع) مي‌رفتم و در‌كنار آن بقعه متبركه دعا مي‌كردم و حاجتم برآورده و مشكلم برطرف مي‌شد و اين موضوع برايم به‌صورت عادت درآمده و به تجربه نيز ثابت شده بود.»
شيخ كليني(ره) هم در باب زيارت امام هشتم(ع) مي‌گويد: زيارت حضرت برابر است با ثواب هزار حج و در‌صورت زيارت با معرفت برابر است با ثواب يك‌ميليون حج، ثواب انفاق و جهاد در راه خدا قبل از فتح مكه، ثواب هفتاد شهيدي كه در ركاب پيامبر(ص) جهاد كرده باشند.
منبع:حج
رسول گرامي اسلام(ص) در رابطه با زيارت امام رضا(ع) مي‌فرمايند: هيچ شخص گرفتاري نيست كه امام رضا(ع) را زيارت كند، جز اينكه گرفتاري او برطرف مي‌شود و هيچ شخص گنه‌كاري نيست كه حضرت را زيارت كند، مگر اينكه گناهانش بخشيده مي‌شود. همچنين امام رضا(ع) خود، در رابطه با زيارتشان مي‌فرمايند:«كسي كه مرا زيارت كند مانند اين است كه رسول خدا(ص) را زيارت كرده است.»
علامه مجلسي در كتاب« بحارالانوار» در رابطه با اينكه چرا روز 23 ذي القعده روز زيارتي امام رضا(ع) است، عنوان كرد: برخي از افراد معتقدند آن حضرت در روز 23 ذي‌القعده به شهادت رسيده است، اما در جامعه ما روز آخر ماه صفر به عنوان روز شهادت ايشان مطرح است. بايد گفت اين روز، روز زيارتي مخصوص ايشان ناميده شده است تا مردم با توجه به ذات آن حضرت و به نقشي كه ايشان در ايجاد مدينه رضوي داشتند پي ببرند.
امام رضا(ع) با آمدن به سمت مرو، يك مدينه دوم براي نشر معارف اسلامي ايجاد كردند كه به اصطلاح «مدينه رضويه» گفته مي‌شود، براي اينكه مردم اين معنا را در نظر بگيرند و نسبت به زحمات ايشان حالت شكر داشته باشند. شايد اين عنوان را مطرح كرده‌اند تا در اين روز مخصوص به وجود مبارك امام رضا(ع) بيش از پيش توجه كنيم.
آيت‌الله بهجت با اشاره اين مطلب كه زيارت امام رضا(ع) از زيارت امام حسين(ع) نيز بالاتر است، گفت: زيارت شما بايد از صميم قلب باشد. در هنگام ورود اذن دخول بخواهيد و اگر حال مساعدي داشتيد به حرم برويد.
هنگامي كه از حضرت رضا(ع) اذن دخول مي‌طلبيد و مي‌گوييد: « أأدخل يا حجة الله: اي حجت خدا، آيا وارد شوم؟» به قلبتان مراجعه كنيد و ببينيد آيا تحولي در آن به وجود آمده و تغيير يافته است يا نه؟ اگر تغيير حال در شما بود، حضرت(ع) به شما اجازه داده است. اذن دخول حضرت سيدالشهدا (ع) گريه است، اگر اشك آمد امام حسين(ع) اذن دخول داده‌اند و وارد شويد.
اگر حال معنوي زيارت داشتيد به حرم وارد شويد. اگر هيچ تغييري در دل شما به وجود نيامد و ديديد حالتان مساعد نيست، بهتر است به كار مستحبي ديگري بپردازيد. سه روز روزه بگيريد و غسل كنيد، بعد به حرم برويد و دوباره از حضرت اجازه ورود بخواهيد.
زيارت امام رضا(ع) از زيارت امام حسين(ع) بالاتر است، چرا كه بسياري از مسلمانان به زيارت امام حسين(ع) مي‌روند، ولي فقط شيعيان اثني عشري به زيارت امام رضا(ع) مي‌آيند.
تاكنون دقت كرده‌ايد كه وقتي مي‌خواهيد به يك ملاقات خاص برويد در دلتان چه استرسي براي آماده شدن داريد؟؟! «چه بپوشم؟»، « چه بگويم؟»، «چگونه رفتار كنم؟» و... صدها «چه..؟ » ديگر كه به ذهن آشفته شما مي‌آيد؛ حال هر چقدر اين ملاقات خاص‌تر باشد استرستان بيشتر مي‌شود. زيارت نيز از جنس همين ملاقات‌هاي خاص‌تر است، به ويژه ملاقات با مهربان‌ترين مهربانان امام هشتم(ع) باشد.
زيارت صفحه قلب و روح زائر را از آلودگي‌هاي و صفات بد، پاك مي‌سازد، همچنين زيارت روح انسان را تلطيف مي‌كند و از سويي آن را مقاوم و با صلابت و نيرويي باطل شكن و كفر ستيز مي‌نمايد؛ از ديگر آثار زيارت مي‌توان به روح توحيدي خالص و يگانه‌پرستي كاملي كه در جان انسان مي‌دمد اشاره كرد؛ اما براي رسيدن به اين آثار و بركات، لازم است نكاتي را به خوبي مراعات كرد و همچون آهويي پاك به پيشگاه آن امام بزرگ مشرف شد.
چه روزهايي حتما به زيارت برويم؟
علامه‌مجلسي در بحارالانوار بر استحباب زيارت امام رضا(ع) در روزهاي خاصي تأكيد بيشتري داشته‌اند، روز تولد آن حضرت، يازدهم ذي‌القعده. روز شهادت امام(ع)، آخرين روز يا هفدهم ماه صفر يا بيست‌و‌چهارم ماه رمضان، روز بيعت مردم با ايشان يعني روز اول يا ششم ماه رمضان. روز بيست‌و‌سوم ذي القعده كه بنابر قولي در چنين روزي آن حضرت به شهادت رسيده‌اند.
روز بيست‌و‌پنجم ماه ذي‌القعده، معروف به روز «دحوالارض» روزي كه خداي متعال زمين را گسترانيد، عبادت در آن روز آثار و بركت‌هاي عظيم و بي‌مانندي دارد و زيارت امام رضا(ع) در آن روز افضل اعمال دانسته شده است. روز چهارشنبه، اين روز به نام امامان موسي‌بن‌جعفر(ع)، علي‌بن‌موسي(ع)، محمد‌بن‌علي(ع) و علي‌بن‌محمد(ع) است. در روز جمعه نيز زيارت چهارده معصوم و ازجمله حضرت علي‌بن‌موسي‌الرضا(ع) مستحب است.
تشرف به حرم رضوي چه آدابي دارد؟
درباره آداب تشرف بايد گفت كه مرقد مطهر حضرت رضا(ع) كانون فراز‌و‌فرود فرشتگان الهي و محل عبادت و راز‌و‌نياز بندگان شايسته خدا و عارفان و عالمان خداشناس است. اين‌ها نشانگر آن است كه همواره بايد باادب و فروتنانه وارد اين بارگاه باعظمت شد و حرمت حريم علي‌بن‌موسي‌الرضا(ع) را به‌گونه‌اي شايسته پاس داشت.
عالمان بزرگ شيعه براي زيارت آدابي آورده‌اند كه رعايت آن‌ها در همه حرم‌هاي ائمه(ع) به‌ويژه حرم امام رضا(ع) تاكيد شده است و چه نيكوست كه در روز زيارتي آن حضرت كه بهترين روزها در زيارتشان است اين اعمال را رعايت كنيم.
در روايات درباره پيش از زيارت تاكيد شده است كه غسل كنيد و لباس‌هاي تميز، پاك و نو بپوشيد. با حالت خضوع و خشوع به‌سوي حرم حركت كنيد و مدام ذكر بگوييد و چون به درگاه حرم رسيديد، بايستيد و دعا و اذن دخول بخوانيد و بكوشيد تا حالت خشوع و خضوع و رقت قلب در خود پديد آوريد. درمقابل ضريح بايستيد و زيارت و دعا بخوانيد.
پس‌از زيارت، گونه راست و سپس چپ را بر ضريح بگذاريد و از روي تضرع و خشوع دعا كنيد و خداي را به حق خودش و به حق صاحب‌قبر قسم دهيد و بخواهيد كه خدا ايشان را شفيع قرار دهد. بنا بر آداب اسلامي لازم است كه دعاكننده در دعا‌كردن اصرار ورزيده و پافشاري كند، آن‌گاه به بالاي سر بيايد و دوباره دعا كنيد. پس‌از زيارت دو‌ركعت نماز بالاي سر حضرت بخوانيد.
پس‌از نماز زيارت، دعاهايي را كه نقل شده و زيارت‌نامه‌هاي معتبر مانند زيارت امين‌ا...، جامعه كبيره و زيارت خاصه امام ضا(ع) بخوانيد و براي امور ديني و دنيوي خود دعا كنيد. هر‌چه دعا را به ديگران تعميم دهيد، به اجابت نزديك‌تر است.
مقداري قرآن تلاوت كنيد و ثوابش را به حضرت اهدا كنيد. اين عمل به نوعي تعظيم و بزرگداشت حضرت محسوب مي‌شود. سپس استغفار كرده و از گناهان خود توبه كنيد.
به خادمان حضرت رضا(ع) احترام كنيد كه نوعي احترام به حضرت به شمار مي‌آيد. براي احترام به امام معصوم و باقي‌ماندن شدت شوق به زيارت، در خارج‌شدن از حرم عجله نكنيد و هنگام خروج پشت به قبر حركت نكنيد.
صدقه و انفاق به نيازمندان را به‌ويژه اگر از سادات باشند، فراموش نكنيد. وقتي جمعيت زائران زياد است، مستحب است آنان‌كه در‌كنار ضريح يا مكان‌هاي با فضيلت قرار دارند، زودتر زيارت خود را تمام كنند تا نوبت به ديگران هم برسد. مستحب است كسي كه به زيارت مي‌رود به نيابت از پدر و مادر و دوستان بلكه همه مؤمنان زيارت كند.
زيارت شيعه و سني ندارد، شخصيت و كرامت امام رضا(ع) در نظر اهل خرد و شيعه و سني تا اندازه‌اي بوده است كه برآورده‌شدن حاجات و توسل به ايشان براي آنان امري مسلم و مجرب به شمار مي‌رفته است؛ به‌گونه‌اي كه «محمد‌بن‌علي‌بن‌سهل» از فقيهان بنام شافعي در‌اين‌باره گفته است: «هر مشكلي از امور ديني و دنيوي بر من عارض مي‌گشت براي حل آن گرفتاري، به زيارت مرقد مطهر امام رضا(ع) مي‌رفتم و در‌كنار آن بقعه متبركه دعا مي‌كردم و حاجتم برآورده و مشكلم برطرف مي‌شد و اين موضوع برايم به‌صورت عادت درآمده و به تجربه نيز ثابت شده بود.»
شيخ كليني(ره) هم در باب زيارت امام هشتم(ع) مي‌گويد: زيارت حضرت برابر است با ثواب هزار حج و در‌صورت زيارت با معرفت برابر است با ثواب يك‌ميليون حج، ثواب انفاق و جهاد در راه خدا قبل از فتح مكه، ثواب هفتاد شهيدي كه در ركاب پيامبر(ص) جهاد كرده باشند.
منبع:حج
گزارش خطا
