بهترین راه رسیدن به خدا ازمنظر رسول‌الله درقرآن

حجت‌الاسلام رشیدنسب در این نشست با اشاره به این نکته که رسول گرامی اسلام(ص) راه را برای سلوک بشریت به معارف عالی بازتر کرده‌اند، گفت: رسول گرامی اسلام(ص) با ایجاد نَقب (شکاف) در عوالم بالاتر، راه را برای بشریت برای رسیدن به ارتفاعات عوالم بازتر کردند، ضمن اینکه فرمودند باید همگی به سوی خدا حرکت کنیم و به درگاه الهی مقرب شویم. این را می‌دانیم که راه‌های رسیدن به خداوند بسیار است و بلکه به اندازۀ تمام خلایق راه به سوی خداوند وجود دارد، قرآن از این راه‌ها با تعبیر «سُبُل» یاد می‌کند «لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا»، اما این سؤال مطرح است که کدام یک از این راه‌ها سریع‌تر انسان را به مقصود می‌رساند؟ آن راه که شخصی رفته باشد، به بالاترین رسیده باشد و ما را هم به آن دعوت کرده باشد، این عملی‌ترین راه است.

این استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به این سؤال که آیا در قرآن کریم چنین مسیری برای حرکت انسان‌ها وجود دارد و اصلاً آیا کسی آن را طی کرده است، اظهار کرد: در قرآن کریم می‌خوانیم «کَلِمَةُ اللَّهِ هِیَ الْعُلْیَا؛ کلمةالله در مرتبه والاست»، بالاترین راه، راه کلمات است، از سوی دیگر درباره ویژگی حضرت در آیات قرآن می‌خوانیم «الَّذِی یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ کَلِمَاتِهِ ...» یعنی کسی که ایمان به خدا و کلماتش دارد. ایمان رسول‌الله(ص) به سه وجه استوار است؛ زبان، قلب و عمل، ایشان نیز عمل کردند و راه را برای بشریت باز کرد، خداوند در ادامه آیه چنین می‌فرماید «وَ اتَّبِعُوه» لذا باید ما هم به عنوان شیعیان آن حضرت این مسیر را طی کنیم.

راه رسول‌ الله (ص) چیست؟

جت‌الاسلام رشیدنسب خاطرنشان کرد: وقتی کمی در قرآن دقیق می‌شویم، می‌بینیم بحث سُبُل است و این یعنی راه‌ها، اما عالی‌ترین درجه از سُبُل، سبیل کسی است که بالاترین نقب را زده است (شکاف ایجاد کرده) و او رسول‌الله(ص) است. خداوند در آیه 108 سوره یوسف (ع) می‌فرماید: «قل هذه سبیلی»، پیغمبر به مردم بگو این سبیل من است، در واقع باید گفت هر کسی می‌خواهد به بالاترین نقطه‌های عالم برسد و مسیری را طی کند که رسول‌الله(ص) طی کرده است، این راهش است که خداوند نیز ما را به سوی آن دعوت کرده: «قل هذه سبیلی أدعو إلى الله»، حال که خداوند ما را به موضوعی توجه داده و به سوی آن دعوت کرده است، رفتار صحیح در قبال این رفتار خداوندی آن است که به سوی آنچه که دعوت شدیم، حرکت و به آن توجه کنیم. پیامبر اکرم(ص) راه به سوی خدا را باز و خدا هم به این راه دعوت کردند، پس با تبعیت از پیامبر اکرم(ص) پا جای پای ایشان بگذاریم و حرکت کنیم «أَنا وَ مَنِ اتَّبَعَنی».

وی در پاسخ به این سؤال که سبیل رسول خدا (ص) چیست، به این فراز از قرآن اشاره کرد و گفت: «أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى‏ بَصیرَةٍ» سبیل رسول خدا (ص) این است که بر اساس بصیرت همگان را به سوی خداوند دعوت کرد و هر کسی از ایشان تبعیت می‌کند، باید با بصیرت به سوی خدا حرکت کند، یعنی رسول‌الله(ص) با بصیرت آن هم عالی‌ترین درجه بصیرت، مسیر را طی و راه را برای سیر انسان‌ها در این سبیل مهیا کردند. پس قلق اصلی حرکت در مسیر خدا، بصیرت است.

توجه به آیات الهی، راهکاری برای ایمنی از عذاب‌های آخرالزمان

حجت‌الاسلام رشیدنسب با اشاره به اینکه خداوند در آیه 107 سوره یوسف از دو عذاب سخن می‌گوید، یک عذاب فراگیر بزرگ «غاشِیَةٌ مِنْ عَذابِ اللَّهِ» و دومی هم عذابی ناگهانی «تَأْتِیَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً» اظهار کرد: در چنین فضایی، چه کسی از این عذاب‌ها ایمن است؟ آیا راهکاری برای ایمنی از این عذاب‌ها وجود دارد؟ عذاب غاشیه عذابی است که همه انسان‌ها را در بر می‌گیرد، «یَغْشَى النَّاسَ هَذَا عَذَابٌ أَلِیمٌ»، (سورۀ دخان/ آیۀ10 و 11). عذاب‌ها آنقدر بزرگ و سنگین است که خداوند در آیۀ 110 سورۀ یوسف(ع) می‌فرماید: «حَتَّى إِذَا اسْتَیْأَسَ الرُّسُلُ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوا جاءَهُمْ نَصْرُنا». حتی رسولان (علیهم‌‌السلام) هم از نصرت الهی مأیوس می‌شوند. پیامبر اکرم(ص) در چنین موقعیتی می‎فرماید «أَفَأَمِنُواْ»، آیا از عذاب ایمن هستند؟ حال این سؤال مطرح است که  چه کسی ایمن است؟ کسی که بصیرت دارد. این در حالی است که خدا در آیه 106 سوره یوسف(ع) می‌فرماید: «وَ مَا یُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ»، اتفاقاً بسیاری از مردم از عذاب‌ها ایمن نیستند که یکی از دلایل اصلی این عدم ایمنی، عدم بصیرت آنان است.

این استاد حوزه و دانشگاه با طرح این سؤال که چه کسانی بصیرت پیدا می‌کنند، خاطرنشان کرد: پاسخ این سؤال را می‌توان در آیه 105 سورۀ یوسف(ع) جستجو کرد؛ «وَ کَأَیِّنْ مِنْ آیَةٍ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ یَمُرُّونَ عَلَیْها وَ هُمْ عَنْها مُعْرِضُونَ»، و چه بسیار نشانه‌ها در آسمان‌ها و زمین است که بر آنها می‌گذرند در حالی که از آنها روی بر می‌گردانند. اگر کسی به آیات خدا توجه کند، با بصیرت می‌شود. بسیاری از مقولات برای ما انسان‌ها امری عادی تلقی می‌شود، این در حالی است که در قرآن از همان مقولات به عنوان «آیه» یاد شده است. توجه به این آیات ما را به بصیرت می‌رساند تا ایمن از عذاب‌ها شویم. در این آیه سخن از آیاتی است که خداوند در معرض دیدمان قرار داده است، اما از آنها اعراض می‌کنیم، این رفتار ما انسان‌ها موجب می‌شود بصیرت در وجودمان شکل نگیرد و در نتیجه، از عذاب‌های آخرالزمان ایمن نباشیم؛ عذابی که به گفته قرآن، «عَذَابٌ أَلِیمٌ» است.

وی تصریح کرد: خداوند در آیه 164 سوره بقره می‌فرماید: «إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِمَا یَنفَعُ النَّاسَ وَ مَا أَنزَلَ اللّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن مَّاء فَأَحْیَا بِهِ الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَ بَثَّ فِیهَا مِن كُلِّ دَآبَّةٍ وَ تَصْرِیفِ الرِّیَاحِ وَ السَّحَابِ الْمُسَخِّرِ بَیْنَ السَّمَاء وَ الأَرْضِ لآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ»، خدا در اینجا از آیاتی سخن می‌گوید که پیوسته در معرض دید ماست، اما به راستی تاکنون چقدر به این آیات خداوند توجه کردیم تا در رهگذر آن، به ایمنی از عذاب‌های الهی برسیم؟! شیعه باید به تمام موضوعات اطراف خود از قبیل خورشید، ماه، کشتی، باران، باد، ابر، شب و روز و ... از منظر آیاتی بنگرد. یک مصداق مهم دیگر در آیات قرآن اینگونه بیان شده است: «وَ أَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ و َمِمَّا یَعْرِشُونَ... إِنَّ فی‏ ذلِكَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ»، خداوند حتی زنبور عسل را برایمان آیه قرار داده و این مسأله‌ای عجیب است، فهم این موضوع که زنبور برای ما از چه وجهی آیه است، کمی دشوار است.

حجت‌الاسلام رشیدنسب با تأکید بر لزوم الگوبرداری شیعیان از رفتار زنبور عسل گفت: امیرالمومنین(ع) در حدیثی فرمودند «شِیعَتُنَا كَالنَّحْلِ‏ لَوْ عَرَفُوا مَا فِی أَجْوَافِهَا لَأَكَلُوهَا» (غررالحکم و درر الکلم/ص 297) یعنی شیعیان ما مانند زنبور هستند. حضرت امیر(ع) نیز «یعسوب» است یعنی ملکه زنبورها. لذا شایسته است زنبور را از چند منظر مورد مطالعه قرار دهیم؛ در مرحلۀ نخست رفتارش را، زنبور عسل هر کاری را فقط برای ملکه‌اش انجام می‌دهد و هیچ چیزی برای خودش نمی‌خواهد، دوم؛ محصول زنبور عسل است که خداوند در قرآن کریم از آن با عنوان «شفاء للناس» یاد می‌کند، سوم؛ ماندگاری محصولش است که هیچ وقت خراب نمی‌شود و چهارم؛ مکان زندگی زنبور، «مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتًا... و َمِمَّا یَعْرِشُونَ»، زنبور در کوه‌ها، بلندی‌ها و در ارتفاعات خانه می‌سازد، پس اگر شیعه هم مانند زنبور عسل باشد، باید خانه‌اش را در ارتفاعات عالم بسازد، لذا خداوند در قرآن می‌فرماید: «فی‏ بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ». ما انسان‌ها خودمان نمی‌توانیم ارتفاع بگیریم، بلکه باید کسی  دیگر ما را ارتفاع دهد، پس بیاییم در موقعیت‌هایی که امکان ارتفاع گرفتن در آنجا فراهم شده است، همچون حرم‌های اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و جریاناتی که به اهل‌بیت (علیهم‌السلام) منصوب است، وارد شویم و رشد کنیم.

این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: در این دوران آیات بسیاری را از نزدیک حس کردیم، به عنوان مثال، جریان انقلاب اسلامی که آنطور با تحول قلوب شکل گرفت و انسان‌های بسیاری با سلیقه‌ها و تیپ‌هایی خاص با ورود به فضای انقلاب اسلامی، تحولی عظیم در وجودشان شکل گرفت و به سوی نور حرکت داده شدند. همینطور در جریان جنگ تحمیلی، انسان‌های بسیاری که با وضع ظاهری آنچنانی توفیق پیدا کردند تا در فضای نورانی و مرتفع جبهه‌ها وارد شوند، باز هم با تحولی الهی نورانیت وجودشان بیشتر و بیشتر می‌شد. در جریان پیروزی حزب‌الله در آن شرایط سخت نیز همینطور و در جریان بیداری اسلامی و ماجرای اربعین حسینی(ع)، همان نور اما با قدرت، وسعت و اثرگذاری بیشتر در حال نورافشانی است.

وی تأکید کرد: چه کسی جز خدا و خلیفه‌ او می‌تواند این تحول عظیم را  ایجاد کند؟ هر کسی حتی از ادیان مختلف وقتی در راهپیمایی اربعین حسینی(ع) حضور پیدا می‌کند، رشد می‌کند، از دنیا کنده و به سوی آسمان کشیده می‌شود. حال که خداوند آیه اربعین را در معرضمان قرار داده و بسیاری از انسان‌ها را از أقصی نقاط دنیا به آن سو کشانده است، بیاییم بیش از پیش به این آیه خداوندی توجه کنیم و خودمان را در دریای نور اربعینی قرار دهیم تا رشد داده شویم و از عذاب‌های آخرالزمانی ایمن شویم، از سوی دیگر می‌توان گفت اگر رفتاری مناسب در قبال این آیه خداوندی از خود نشان ندهیم، باید منتظر تبعه این رفتارمان باشیم. به تعبیر دیگر، سبیل رسول‌الله(ع) بر این جریان قرار گرفته است و بصیرت با توجه به این آیه خداوندی حاصل می‌شود.