۰۶ آذر ۱۴۰۳ ۲۵ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۱۰ : ۰۸
بررسی جایگاه واژه حق در کلام امام علی(ع)
مدرس حوزه علمیه علوم اسلامی دانشگاهیان خراسان‌جنوبی گفت: بر اساس پژوهش‌های استاد دلشاد تهرانی می‌توان حقوق در نهج‌البلاغه را به سه قسم حق خدا، حق خَلق و حق خِلقت( طبیعت) تقسیم کرد و مولا درباره هر کدام از این بخش‌ها نظرات ارزشمندی دارند.
عقیق:حجت‌الاسلام علیرضا نخعی‌پور، کارشناس مشاوره حوزه علمیه خراسان‌جنوبی، در گفت‌وگویی در این استان گفت: بر اساس نگاه امام علی(ع) محور قرار گرفتن حقوق متقابل در زندگی از عوامل اساسی اصلاح رفتارها و مناسبات در زندگی است.
در نگاه امام علی(ع) حقوق یک طرفه معنا ندارد
وی اظهار کرد: بر اساس بررسی‌هایی که استاد دلشاد تهرانی انجام داده‌اند، وقتی در واژه حقوق در نهج البلاغه تأمل می‌کنیم درمی‌یابیم که در نگاه مولا مطالبات و حقوق کاملا دو طرفه است و حقوق یک طرفه در نظر ایشان معنا ندارد.
مدرس حوزه علمیه علوم اسلامی دانشگاهیان خراسان‌جنوبی بیان کرد: فقط درباره خداوند متعال حق یک طرفه معنا دارد اما خداوند از سر رحمت و بخشندگی خود آن را دو طرفه قرار داده و حقی را برای بندگان در نزد خویش فرض کرده است.
نخعی‌پور ادامه داد: باز هم بر اساس پژوهش‌های استاد دلشاد تهرانی می‌توان حقوق در نهج البلاغه را به سه قسم حق خدا، حق خَلق و حق خِلقت( طبیعت) تقسیم کرد و مولا درباره هر کدام از این بخش‌ها نظرات ارزشمندی دارند.
وی افزود: نکته جالب این جا است که علاوه بر حق خداوند بر بندگان که اطاعت است، انسان‌ها بر خویش( جسم و روح خویش) نیز حقوقی دارند که که تأمل در آن بسیار درس آموز است که از جمله این حقوق می‌توان به حفظ کرامت انسانی و دور نگه داشتن خویش از هر پلیدی اشاره کرد.
حفظ نفس از نگاه، حق انسان بر خویشتن
کارشناس مشاوره حوزه علمیه خراسان‌جنوبی اظهار کرد: به عنوان مثال در خطبه ۱۰۳ نهج البلاغه آمده است که (نفس خویش را از هر پستی، برتر و بالاتر بدار؛ هر چند تو را به مقصد برساند؛ زیرا تو هرگز نمی‌توانی در عوض آن چه از آبرو و شخصیت خود که در این راه می‌دهی، بهایی به دست آوری).
نخعی پور بیان کرد: از این منظر از دیدگاه حضرت علی(ع) یکی از حقوق انسان بر نفس خویش پاک نگه داشتن آن از گناه است چرا که به این وسیله آبرو و شخصیت شخص مؤمن تأمین می‌شود که هیچ چیز با آن برابری نمی‌کند.
وی ادامه داد: اما نکته حائز اهمیتی که در زمینه حقوق متقابل انسان‌ها در نهج البلاغه وجود دارد این است که مولا علی(ع) تنها از حقوق مردم بر مردم سخن نمی‌گوید بلکه از حقوق مردم که بر عهده زمامداران است نیز به مراتب نکاتی را بیان داشته‌اند.
مدرس حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان خراسان‌جنوبی گفت: حضرت علی(ع) در خطبه ۲۱۶ نهج‌البلاغه به وضوح اشاره می‌کنند که(بزرگترين حقى كه خداوند تعالى از آن حقوق واجب گردانيده، حق والى است بر رعيت و حق رعيت است بر والى. اين فريضهاى است كه خدا اداى آن را بر هر يك از دو طرف مقرر داشته و آن را سبب الفت ميان ايشان و عزت و ارجمندى دين ايشان قرار داده است. پس رعيت صلاح نپذيرد مگر آنكه واليان صلاح پذيرند و واليان به صلاح نيايند، مگر به راستى و درستى رعيت. زمانى كه رعيت حق خود را نسبت به والى ادا کند و والى نيز حق خود را نسبت به رعيت ادا نمايد، حق در ميان آنها عزت يابد و پايههاى دينشان استوارى گيرد و نشانههاى عدالت برپا گردد و سنت‌هاى پيامبر (ص) در مسير خود افتد و اجرا گردد و در پى آن روزگار به صلاح آيد و اميد به بقاى دولت قوت گيرد و دشمنان مأيوس گردند. )
حقوق متقابل مردم و زمامداران؛ بزرگترین حقی که خداوند مقرر داشته
نخعی پور اظهار کرد: مولا در ادامه خطبه می‌فرمایند: (اگر رعيت بر والى خود چيره گردد يا والى بر رعيت ستم روا دارد، در اين هنگام، ميان آنها اختلاف كلمه پديد آيد و نشانههاى جور پديدار آيد و تباهكارى در دين بسيار شود و عمل به سنت‌ها متروك ماند و به هوا و هوس كار كنند و احكام اجرا نگردد و دردها و بيماري‌هاى مردم افزون شود و كس از پايمال شدن حق بزرگ و رواج امور باطل بيمى به دل راه ندهد. در اين هنگام نيكان به خوارى افتند و بدان عزت يابند و بازخواست‌هاى خداوند از بندگان بسيار گردد).
وی یادآور شد: حضرت در این خطبه پیامدهای زائل شدن حقوق دیگران را بیان می‌دارد که از آن جمله می‌توان وقوع نزاع و درگیری، ظهور ستم و بیداد، آسیب دیدن دین و دینداری، ترک شدن سنت‌های نیکوی نبوی و راه و رسم‌های درست اخلاقی و فراگیرشدن هواپرستی اشاره کرد.
منبع:ایکنا
در نگاه امام علی(ع) حقوق یک طرفه معنا ندارد
وی اظهار کرد: بر اساس بررسی‌هایی که استاد دلشاد تهرانی انجام داده‌اند، وقتی در واژه حقوق در نهج البلاغه تأمل می‌کنیم درمی‌یابیم که در نگاه مولا مطالبات و حقوق کاملا دو طرفه است و حقوق یک طرفه در نظر ایشان معنا ندارد.
مدرس حوزه علمیه علوم اسلامی دانشگاهیان خراسان‌جنوبی بیان کرد: فقط درباره خداوند متعال حق یک طرفه معنا دارد اما خداوند از سر رحمت و بخشندگی خود آن را دو طرفه قرار داده و حقی را برای بندگان در نزد خویش فرض کرده است.
نخعی‌پور ادامه داد: باز هم بر اساس پژوهش‌های استاد دلشاد تهرانی می‌توان حقوق در نهج البلاغه را به سه قسم حق خدا، حق خَلق و حق خِلقت( طبیعت) تقسیم کرد و مولا درباره هر کدام از این بخش‌ها نظرات ارزشمندی دارند.
وی افزود: نکته جالب این جا است که علاوه بر حق خداوند بر بندگان که اطاعت است، انسان‌ها بر خویش( جسم و روح خویش) نیز حقوقی دارند که که تأمل در آن بسیار درس آموز است که از جمله این حقوق می‌توان به حفظ کرامت انسانی و دور نگه داشتن خویش از هر پلیدی اشاره کرد.
حفظ نفس از نگاه، حق انسان بر خویشتن
کارشناس مشاوره حوزه علمیه خراسان‌جنوبی اظهار کرد: به عنوان مثال در خطبه ۱۰۳ نهج البلاغه آمده است که (نفس خویش را از هر پستی، برتر و بالاتر بدار؛ هر چند تو را به مقصد برساند؛ زیرا تو هرگز نمی‌توانی در عوض آن چه از آبرو و شخصیت خود که در این راه می‌دهی، بهایی به دست آوری).
نخعی پور بیان کرد: از این منظر از دیدگاه حضرت علی(ع) یکی از حقوق انسان بر نفس خویش پاک نگه داشتن آن از گناه است چرا که به این وسیله آبرو و شخصیت شخص مؤمن تأمین می‌شود که هیچ چیز با آن برابری نمی‌کند.
وی ادامه داد: اما نکته حائز اهمیتی که در زمینه حقوق متقابل انسان‌ها در نهج البلاغه وجود دارد این است که مولا علی(ع) تنها از حقوق مردم بر مردم سخن نمی‌گوید بلکه از حقوق مردم که بر عهده زمامداران است نیز به مراتب نکاتی را بیان داشته‌اند.
مدرس حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان خراسان‌جنوبی گفت: حضرت علی(ع) در خطبه ۲۱۶ نهج‌البلاغه به وضوح اشاره می‌کنند که(بزرگترين حقى كه خداوند تعالى از آن حقوق واجب گردانيده، حق والى است بر رعيت و حق رعيت است بر والى. اين فريضهاى است كه خدا اداى آن را بر هر يك از دو طرف مقرر داشته و آن را سبب الفت ميان ايشان و عزت و ارجمندى دين ايشان قرار داده است. پس رعيت صلاح نپذيرد مگر آنكه واليان صلاح پذيرند و واليان به صلاح نيايند، مگر به راستى و درستى رعيت. زمانى كه رعيت حق خود را نسبت به والى ادا کند و والى نيز حق خود را نسبت به رعيت ادا نمايد، حق در ميان آنها عزت يابد و پايههاى دينشان استوارى گيرد و نشانههاى عدالت برپا گردد و سنت‌هاى پيامبر (ص) در مسير خود افتد و اجرا گردد و در پى آن روزگار به صلاح آيد و اميد به بقاى دولت قوت گيرد و دشمنان مأيوس گردند. )
حقوق متقابل مردم و زمامداران؛ بزرگترین حقی که خداوند مقرر داشته
نخعی پور اظهار کرد: مولا در ادامه خطبه می‌فرمایند: (اگر رعيت بر والى خود چيره گردد يا والى بر رعيت ستم روا دارد، در اين هنگام، ميان آنها اختلاف كلمه پديد آيد و نشانههاى جور پديدار آيد و تباهكارى در دين بسيار شود و عمل به سنت‌ها متروك ماند و به هوا و هوس كار كنند و احكام اجرا نگردد و دردها و بيماري‌هاى مردم افزون شود و كس از پايمال شدن حق بزرگ و رواج امور باطل بيمى به دل راه ندهد. در اين هنگام نيكان به خوارى افتند و بدان عزت يابند و بازخواست‌هاى خداوند از بندگان بسيار گردد).
وی یادآور شد: حضرت در این خطبه پیامدهای زائل شدن حقوق دیگران را بیان می‌دارد که از آن جمله می‌توان وقوع نزاع و درگیری، ظهور ستم و بیداد، آسیب دیدن دین و دینداری، ترک شدن سنت‌های نیکوی نبوی و راه و رسم‌های درست اخلاقی و فراگیرشدن هواپرستی اشاره کرد.
منبع:ایکنا
گزارش خطا
