چهل حدیث از امام علی بن موسی الرضا(ع)

به مناسب آغاز آغاز دهه کرامت و ولادت هشتمین اختر تابناک امامت و ولایت، علی بن موسی الرضا (ع)، 40 حدیث نورانی از امام رضا (ع) در ذیل قرار داده شده است، به امید آنکه دلهایمان از نور کلام آنان، نورانی شود.

قال الامام على بن موسى الرّضا (ع):

1ـ مَنْ زارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ (ع) بِشَطِّ الْفُراتِ، کانَ کَمَنْ زارَاللّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ.
هر مؤمنى که قبر امام حسین (ع) را کنار شطّ فرات در کربلاء زیارت کند، همانند کسى است که خداوند متعال را بر فراز عرش زیارت کرده باشد. (ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص85)

2ـ کَتَبَ (ع): ابْلِغْ شیعَتى: إنَّ زِیارَتى تَعْدِلُ عِنْدَاللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الْفَ حَجَّةٍ، فَقُلْتُ لاِبى جَعْفَرٍ (ع): الْفُ حَجَّةٍ؟ قالَ: إى وَاللّهُ، وَ الْفُ الْفِ حَجَّةٍ، لِمَنْ زارَهُ عارِفا بِحَقِّهِ. (بحارالانوار، ج99، ص33)

به یکى از دوستانش نوشت: به دیگر دوستان و علاقمندان ما بگو: ثواب زیارت قبر من معادل است با یک هزار حجّ. راوى گوید: به امام جواد علیه السلام عرض کردم : هزار حجّ براى ثواب زیارت پدرت مى باشد؟ فرمود: بلى، هر که پدرم را با معرفت در حقّش زیارت کند، هزار هزار یعنى یک میلیون حجّ ثواب زیارتش است.

3ـ قالَ (ع): اوَّلُ ما یُحاسَبُ الْعَبْدُ عَلَیْهِ، الصَّلاةُ، فَإنْ صَحَّتْ لَهُ الصَّلاةُ صَحَّ ماسِواها، وَ إنْ رُدَّتْ رُدَّ ماسِواها.
اوّلین عملى که از انسان مورد محاسبه و بررسى قرار مى‎گیرد نماز است، چنانچه صحیح و مقبول واقع شود، بقیه اعمال و عبادات نیز قبول مى‎شود، وگرنه مردود خواهد شد. (بحارالانوار، ج80، ص20)

4ـ قالَ (ع): لِلصَّلاةِ ارْبَعَةُ آلاف بابٍ.
نماز داراى چهار هزار جزء و شرط مى باشد. (الکافی، ج6، ص30)

5ـ قالَ (ع): الصَّلاةُ قُرْبانُ کُلِّ تَقىٍّ.
نماز، هر شخص باتقوا و پرهیزکارى را - به خداوند متعال - نزدیک کننده است. (الکافی، ج6، ص10)

6ـ قالَ (ع): یُؤْخَذُ الْغُلامُ بِالصَّلاةِ وَ هُوَ ابْنُ سَبْعِ سِنینَ.
پسران باید در سنین هفت سالگى به نماز وادار شوند. (وسائل‎الشیعه، ج20، ص229)

7ـ قالَ (ع): فَرَضَ اللّهُ عَلَى النِّساءِ فِى الْوُضُوءِ انْ تَبْدَءَ الْمَرْئَةُ بِباطِنِ ذِراعِها وَالرَّجُلُ بِظاهِر ِالذِّراعِ.
خداوند در وضو بر زنان لازم دانسته است که از جلوى آرنج دست، آب بریزند و مردان از پشت آرنج. (الکافی، ج3، ص29)

8ـ قالَ (ع): رَحِمَ اللّهُ عَبْدا احْیى امْرَنا، قیلَ: کَیْفَ یُحْیى امْرَکُمْ؟ قالَ (ع): یَتَعَلَّمُ عُلُومَنا وَ یُعَلِّمُها النّاسَ.
رحمت خدا بر کسى باد که امر ما را زنده کند، سؤال شد: چگونه؟ حضرت پاسخ داد: علوم ما را فرا گیرد و به دیگران بیاموزد. (معانی الاخبار، ص180)

9ـ قالَ (ع): لَتَامُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَلَتَنْهُنَّ عَنِ الْمُنْکَرِ، اَو ْلَیَسْتَعْمِلَنَّ عَلَیْکُمْ شِرارُکُمْ، فَیَدْعُو خِیارُکُمْ فَلا یُسْتَجابُ لَهُمْ.
باید هر یک از شماها امر به معروف و نهى از منکر کنید، وگرنه شرورترین افراد بر شما تسلّط یافته و آنچه که خوبانِ شما، دعا و نفرین کنند، مستجاب نخواهد شد. (الکافی، ج5، ص56)

اثر صلوات در نابودی گناهان

10ـ قالَ (ع): مَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلى مایُکَفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ، فَلْیَکْثُرْ مِنْ الصَّلوةِ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، فَإ نَّها تَهْدِمُ الذُّنُوبَ هَدْما
کسى که توان جبران گناهانش را ندارد، زیاد بر حضرت محمّد و اهل‌‎بیتش (ع) صلوات و درود فرستد که همانا گناهانش اگر حقّ‎الناس نباشد، محو و نابود شود. (عیون اخبار الرضا،ج1، ص294)

11ـ قالَ (ع): الصَّلوةُ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ تَعْدِلُ عِنْدَاللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ التَّسْبیحَ وَالتَّهْلیلَ وَالتَّکْبیرَ.
فرستادن صلوات و تحیّت بر حضرت محمّد و اهل‌‎بیت آن حضرت(ع) در پیشگاه خداوند متعال، پاداش گفتن (سبحان‌اللّه، لا إله إلاّ اللّه، اللّه اکبر) را دارد. (امالی صدوق، ص73)

12ـ قالَ (ع): لَوْخَلَتِ الاْ رْض طَرْفَةَ عَیْنٍ مِنْ حُجَّةٍ لَساخَتْ بِاءهْلِها.
چنانچه زمین لحظه‌‎اى خالى از حجّت خداوند باشد، اهل خود را در خود فرو مى‌‎برد. (عیون اخبار الرضا،ج1، ص272)

13ـ قالَ (ع): عَلَیْکُمْ بِسِلاحِ الاْ نْبیاءِ، فَقیلَ لَهُ: وَ ما سِلاحُ الاْ نْبِیاءِ؟ یَا ابْنَ رَسُولِ اللّه ! فَقالَ (ع): الدُّعاءُ.
بر شما باد به کارگیرى سلاح پیامبران، به حضرت گفته شد: سلاح پیغمبران (ع) چیست؟ در جواب فرمودند: توجه به خداوند متعال و دعا کردن و از او کمک خواستن است. (الکافی، ج2، ص 468)

14ـ قالَ (ع): صاحِبُ النِّعْمَةِ یَجِبُ عَلَیْهِ التَّوْسِعَةُ عَلى عَیالِهِ.
هر که به هر مقدارى که در توانش است، باید براى اهل منزل خود انفاق و خرج کند. (الکافی، ج7، ص233)

بیماری برای مؤمن، سبب رحمت است

15ـ قالَ (ع): المَرَضُ لِلْمُؤْمِنِ تَطْهیرٌ وَ رَحْمَةٌ وَلِلْکافِرِ تَعْذیبٌ وَ لَعْنَةٌ، وَ إ نَّ الْمَرَضَ لایَزالُ بِالْمُؤْمِنِ حَتّى لایَکُونَ عَلَیْهِ ذَنْبٌ.
مریضى، براى مؤمن سبب رحمت و آمرزش گناهانش است و براى کافر عذاب و لعنت خواهد بود، سپس فرمودند: مریضى، همیشه همراه مؤمن است تا آنکه از گناهانش چیزى باقى نماند و پس از مرگ آسوده و راحت باشد. (ثوال الاعمال و عقاب الاعمال، ص193)

16ـ قالَ (ع): إذَا اکْتَهَلَ الرَّجُلُ فَلا یَدَعْ انْ یَاءکُلَ بِاللَّیْلِ شَیْئا، فَإنَّهُ اهْدَءُ لِنَوْمِهِ وَ اطْیَبُ لِلنَّکْهَةِ.
وقتى که مرد به مرحله پیرى و کهولت سن برسد، حتما هنگام شب قبل از خوابیدن مقدارى غذا تناول کند که براى آسودگى خواب مفید است، همچنین براى هم خوابى و زناشوئى سودمند خواهد بود. (الکافی، ج6، ص288)

17ـ قالَ (ع): إنَّما یُرادُ مِنَ الاْ مامِ قِسْطُهُ وَ عَدْلُهُ، إذا قالَ صَدَقَ وَ إذا حَکَمَ عَدَلَ، وَ إذا وَعَدَ انْجَزَ.
همانا از امام و راهنماى جامعه، مساوات و عدالت خواسته شده است که در سخنان صادق، در قضاوتها عادل و نسبت به وعده‎هایش وفا کند. (کشف الغمة فی معرفة الائمه، ج2، ص310)

18ـ قالَ (ع): لایُجْمَعُ الْمالُ إلاّ بِخَمْسِ خِصالٍ: بِبُخْلٍ شَدیدٍ، وَ امَلٍ طَویلٍ، وَ حِرصٍ غالِبٍ، وَ قَطیعَةِ الرَّحِمِ وَ إیثارِ الدُّنْیا عَلَى الْآخِرَةِ.
ثروت، انباشته نمى‌‎شود مگر با یکى از پنج خصلت: بخیل بودن، آرزوی طولانی داشتن، حریص بر دنیا بودن، قطع صله رحم کردن، آخرت را فداى دنیا کردن. (وسائل الشیعه، ج21، ص561)

19ـ قالَ (ع): لَوْ انَّ النّاسَ قَصَّرَوا فِى الطَّعامِ، لاَسْتَقامَتْ ابْدانُهُمْ.
چنانچه مردم خوراک خویش را کم کنند و پرخورى نکنند، بدنهاى آنها دچار امراض مختلف نمى‌‎شود. (بحار الانوار، ج59، ص142)

20ـ قالَ (ع): مَنْ خَرَجَ فى حاجَةٍ وَ مَسَحَ وَجْهَهُ بِماءِ الْوَرْدِ لَمْ یَرْهَقْ وَجْهُهُ قَتَرٌ وَلا ذِلَّةٌ...
هرکس هنگام خروج از منزل براى حوایج زندگى خود، صورت خویش را با گلاب خوشبو و معطّر کند، دچار ذلت و خوارى نخواهد شد. (وسائل‎الشیعه، ج12، ص120)

21ـ قالَ (ع): إنَّ فِى الْهِنْدِباءِ شِفاءٌ مِنْ الْفِ داءٍ، ما مِنْ داءٍ فى جَوْفِ الاْنْسانِ إلاّ قَمَعهُ الْهِنْدِباءُ.
گیاه کاسنى، شفاى هزار نوع درد و مرض است، کاسنى هر نوع مرضى را در درون انسان ریشه‎کن مى‎کند. (وسائل‎الشیعه، ج25، ص183)

22ـ قالَ (ع): السَّخیُّ یَاکُلُ طَعامَ النّاسِ لِیَاکُلُوا مِنْ طَعامِهِ و َالْبَخیلُ لایَاکُلُ طَعامَ النّاسِ لِکَیْلا یَاکُلُوا مِنْ طَعامِهِ.
افراد سخاوتمند از خوراک دیگران استفاده مى‎کنند تا دیگران هم از امکانات ایشان بهره گیرند و استفاده کنند؛ اما افراد بخیل از غذاى دیگران نمى‌‎خورند تا آنها هم از غذاى ایشان نخورند. (الکافی، ج4، ص41)

23ـ قالَ (ع): شیعَتُنا المُسَّلِمُونَ لاِمْرِنا، الْآخِذُونَ بِقَوْلِنا، الْمُخالِفُونَ لاِ عْدائِنا، فَمَنْ لَمْ یَکُنْ کَذلِکَ فَلَیْسَ مِنّا.
شیعیان ما کسانى هستند که تسلیم امر و نهى ما باشند، گفتار ما را سرلوحه زندگى در عمل و گفتار خود قرار دهند، مخالف دشمنان ما باشند و هر که چنین نباشد از ما نیست. (وسائل‎‎الشیعه، ج27، ص117)

ذکر مصائب اهل‎بیت (ع) و احیای دل

24ـ قالَ (ع): مَنْ تَذَکَّرَ مُصابَنا، فَبَکى وَ ابْکى لَمْ تَبْکِ عَیْنُهُ یَوْمَ تَبْکِى الْعُیُونُ، وَ مَنْ جَلَسَ مَجْلِسا یُحْیى فیهِ امْرُنا لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ.
هر که مصائب ما اهل‌‎بیت عصمت و طهارت را یادآور شود و گریه کند یا دیگرى را بگریاند، روزى که همه گریان باشند، او نخواهد گریست و هر که در مجلسى بنشیند که علوم و فضائل ما گفته شود، همیشه زنده دل خواهد بود. (عیون اخبارالرضا، ج1، ص294)

25ـ قالَ (ع): الْمُسْتَتِرُ بِالْحَسَنَةِ یَعْدِلُ سَبْعینَ حَسَنَةٍ وَالْمُذیعُ بِالسَّیِّئَةِ مَخْذُولٌ وَالْمُسْتَتِرُ بِالسَّیِّئَةِ مَغْفُورٌ لَهُ.
انجام دادن حسنه و کار نیک به صورت مخفى، معادل 70 حسنه است و آشکار ساختن گناه و خطا موجب خوارى و پستى مى‌‎شود و پوشاندن و آشکار نکردن خطا و گناه موجب آمرزش آن خواهد بود. (الکافی، ج2، ص428)

26ـ انَّهُ سُئِلَ مَا الْعَقْلُ؟ فَقالَ (ع): التَّجَرُّعُ لِلْغُصَّةِ وَ مُداهَنَةُ الاْعْداءِ، وَ مُداراةُ الاْصْدِقاءِ.
از امام رضا (ع) سؤال شد عقل و هوشیارى چگونه است؟ حضرت در جواب فرمودند: تحمل مشکلات و ناملایمات، زیرک بودن و حرکات دشمن را زیر نظر داشتن، مدارا کردن با دوستان است - که اختلاف نظرها سبب فتنه و آشوب نشود ـ . (المحاسن، ج1، ص195)

27ـ قالَ (ع): ما بَعَثَ اللّهُ نَبیّا إلاّ بِتَحْریمِ الْخَمْرِ وَ انْ یُقِرَّ بِانَّ اللّهَ یَفْعَلُ مایَشاءُ.
خداوند هیچ پیغمبرى را نفرستاده مگر آن که در شریعت او شراب و مسکرات حرام بوده است، همچنین هر یک از پیامبران معتقد بودند که خداوند هر آنچه را اراده کند انجام مى‌‎دهد. (هدایة‎الأمه الی احکام‎الائمه، ج8، ص226)

28ـ قالَ (ع): لا تَتْرُکُوا الطّیبَ فى کُلِّ یَوْمٍ، فَإنْ لَمْ تَقْدِرُوا فَیَوْمٌ وَ یَوْمٌ، فَإنْ لَمْ تَقْدِرُوا فَفى کُلِّ جُمْعَةٍ.
سعى کنید هر روز، از عطر استفاده کنید و اگر نتوانستید یک روز در میان و اگر نتوانستید، پس هر جمعه خود را معطر و خوشبو کنید،(با رعایت شرائط زمان و مکان). (مستدرک‎الوسائل و مستنبط‎المسائل، ج6، ص49)

هرگاه مسئولان حکومت دروغ بگویند، باران نمى‌‎بارد

29ـ قالَ (ع): إذا کَذِبَ الْوُلاةُ حُبِسَ الْمَطَرُ وَ إذا جارَالسُّلْطانُ هانَتِ الدَّوْلَةِ، وَ إذا حُبِسَتِ الزَّکاةُ ماتَتِ الْمَواشى .
هرگاه والیان و مسئولان حکومت دروغ گویند باران نمى‌‎بارد و اگر رئیس حکومت، ظلم و ستم کند، پایه‌‎هاى حکومتش سست و ضعیف مى‌‎شود و چنانچه مردم زکات و خمس مالشان را نپردازند، چهارپایان مى‌‎میرند. (الأمالی مفید، ص310)

30ـ قالَ (ع): الْمَلائِکَةُ تُقَسِّمُ ارْزاقَ بَنى آدَمِ ما بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إلى طُلُوعِ الشَّمْسِ، فَمَنْ نامَ فیما بَیْنَهُما نامَ عَنْ رِزْقِهِ.
ملائکه الهى بین طلوع سپیده صبح تا طلوع خورشید ارزاق انسانها را سهمیه‌‎بندى مى‎کنند، هرکس در این زمان بخوابد، غافل و محروم خواهد شد. (من لا یحضره‎الفقیه، ج1، ص504)

31ـ قالَ (ع): مَنْ فَرَّجَ عَنْ مُؤْمِنٍ فَرَّجَ اللّهُ قَلْبَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ.
هرکس مشکلى از مؤمنى را بر طرف کند و او را خوشحال کند، خداوند او را در روز قیامت خوشحال و راضى مى‌‎کند. (الکافی، ج2، ص200)

32ـ قالَ (ع): إنّا لَنَعْرِفُ الرَّجُلَ إذا رَایْناهُ بِحَقیقَةِ الایمانِ وَ بِحَقیقَةِ النِّفاقِ...
همانا ما اهل‌‎بیت عصمت و طهارت چنانچه شخصى را بنگریم، ایمان و اعتقاد او را مى‌‎شناسیم که اعتقادات درونى و افکار او چگونه است. (بحار‎الانوار، ج23، ص313)

33ـ قالَ (ع): إلاّ انْ یَکُونَ فیهِ ثَلاثُ خِصالٍ: سُنَّةٌ مِنَ اللّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ نَبیِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ وَلیّهِ، امَّا السَّنَّةُ مِنَ اللّهِ فَکِتْمانُ السِّرِّ، امَّا السُّنَّةُ مِنْ نَبِیِّهِ مُداراةُ النّاسِ، اَمَّا السُّنَّةُ مِنْ وَلیِّهِ فَالصَّبْرُ عَلَى النائِبَةِ.
مؤمن، حقیقت ایمان را درک نمى‎کند مگر آن که سه خصلت را دارا باشد: خصلتى از خداوند که کتمان اسرار افراد باشد، خصلتى از پیغمبر اسلام (ص) که مدارا کردن با مردم باشد و خصلتى از ولىّ خدا که صبر و شکیبایى در مقابل شدائد و سختیها را داشته باشد. (اصـول کـافـى، ج3، ص 339)

34ـ قالَ (ع): إنَّ الصَّمْتَ بابٌ مِنْ ابْوابِ الْحِکْمَةِ، یَکْسِبُ الْمَحَبَّةَ، إنَّهُ دَلیلٌ عَلى کُلِّ خَیْرٍ.
همانا سکوت و خاموشى راهى از راه‎هاى حکمت است، سکوت موجب محبت و علاقه مى‌‎شود، سکوت راهنمایى براى کسب خیرات است. (اصول کافی، ج2، ص113)

35ـ قالَ (ع): مِنَ السُّنَّةِ التَّزْویجُ بِاللَّیْلِ، لاِنَّ اللّهَ جَعَلَ اللَّیْلَ سَکَنا، وَالنِّساءُ إنَّماهُنَّ سَکَنٌ.
بهترین وقت براى تزویج و زناشوئى، شب است که خداوند متعال شب را وسیلۀ آرامش و سکون قرار داده است، همچنین زنان آرام بخش و تسکین دهنده‎اند. (اصول کافی، ج5، ص366)

36ـ قالَ (ع): ما مِنْ عَبْدٍ زارَ قَبْرَ مُؤْمِنٍ، فَقَرَأ عَلَیْهِ (إنّا أنْزَلْناهُ فى لَیْلَةِ الْقَدْرِ) سَبْعَ مَرّاتٍ، إلاّ غَفَرَ اللّهُ لَهُ وَ لِصاحِبِ الْقَبْرِ.
هر بنده‌‎اى از بندگان خداوند بر قبر مؤمنى جهت زیارت حضور یابد و هفت مرتبه سوره مبارکه «إنّا أنزلناه» را بخواند، خداوند متعال گناهان او و صاحب قبر را مورد بخشش و آمرزش قرار مى‌‎دهد. (وسائل‎الشیعه، ج3، ص227)

37ـ قالَ (ع): الاْخُ الاْکْبَرُ بِمَنْزِلَةِ الاْبِ.
برادر بزرگ جانشین و جایگزین پدر خواهد بود. (تهذیب‎الاحکام، ج7، 393)

38ـ قالَ (ع): انَّما تَغْضَبُ للّهِ عَزَّوَجَلَّ، فَلا تَغْضَبْ لَهُ بِاکْثَرَ مِمّا غَضِبَ عَلى نَفْسِهِ.
چنانچه در موردى خواستى غضب و براى خدا برخورد کنی، پس متوجه باش که غضب و خشم خود را در جهت و محدودۀ رضایت و خوشنودى خداوند، اِعمال کنی. (عیون اخبارالرضا، ج1، ص292)

بهترین کارها، کشاورزی است

39ـ قالَ (ع): خَیْرُ الاعْمالِ الْحَرْثُ، تَزْرَعُهُ فَیَاکُلُ مِنْهُ الْبِرُّ وَ الْفاجِرُ، امَّا الْبِرُّ فَما اکَلَ مِنْ شَیْىءٍ إسْتَغْفَرَ لَکَ، وَ امَّا الْفاجِرُ فَما اکَلَ مِنْهُ مِنْ شَیْىءٍ لَعَنَهُ، وَ یَاکُلُ مِنهُ الْبَهائِمُ وَالطَّیْرُ.
بهترین کارها، کشاورزى است، زیرا در نتیجه کشت و تلاش، همه انسانهاى خوب و بد از آن استفاده مى‎کنند. اما استفادۀ خوبان سبب آمرزش گناهان است، اما استفاده افراد فاسد و فاسق موجب لعن ایشان خواهد شد، همچنین تمام پرنده‌‎ها و چرندگان از تلاش و نتیجه کشت بهره‌‎مند خواهند شد. (اصول کافی، ج5، ص260)

40ـ قالَ (ع) : مَنْ تَرَکَ السَّعْیَ فى حَوائِجِهِ یَوْمَ عاشُوراء، قَضَى اللّهُ لَهُ حَوائجَ الدُّنْیا وَ الاَخِرَةِ وَ قَرَّتْ بِنا فِى الْجِنانِ عَیْنُهُ.
هرکس روز عاشوراى امام حسین (ع)، دنبال کسب و کار نرود (و مشغول عزادارى و حزن و اندوه شود)، خداوند متعال خواسته‌‎ها و حوائج دنیا و آخرت او را برآورده مى‎کند و در بهشت چشمش به دیدار ما – اهل‌‎بیت عصمت و طهارت روشن مى‌‎شود. (عیون اخبارالرضا، ج1، ص299)