گزارشی از اعتکاف امسال در هامبورگ

در مراسم اعتکاف امسال مسلمانان با ملیت های گوناگون و از کشورهای مختلف اروپایی از جمله: هلند، بلژیک، سوئد، ایتالیا، فرانسه، انگلستان، اتریش، لهستان و نیز از شهرهای مختلف آلمان حضور داشتند که استقبال جوانان مسلمان دختر و پسر بیش از هر چیز چشمگیر بود .

مركز اسلامي هامبورگ در اين ايام برای معتكفين برنامه­ هاي متنوّعی را تدارک دیده بود كه از آن جمله مي توان به جلسات سخنراني، پاسخ به سؤالات شرعي، تشکیل حلقه های کسب معرفت دینی به زبان های مختلف، تلاوت دو جزء قرآن در دو نوبت صبح و عصر، مداحي و برگزاری اعمال امّ داود، اشاره نمود.

* سخنرانی رئیس اتحادیه علمای اروپا

در شامگاه دومین روز اعتکاف كه مصادف با شب وفات حضرت زینب(س) بود، مراسم سخنرانی و عزاداری باشکوهی در مرکز اسلامی هامبورگ برگزار گردید. در این مراسم حجت الاسلام والمسلمین رمضانی، امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ به ایراد سخنرانی پرداخت. ایشان ضمن تسلیت ایام وفات حضرت زینب(س)، از مراسم معنوی اعتکاف به عنوان فرصتی طلایی برای رشد معنوی و نیز جمع توشه دنیوی و اخروی یاد کرده و افزودند: لحظه لحظه این فرصت ها را باید غنیمت شمرد. ما نیازمند این هستیم که برای هم دعا کنیم. ما برای هر لحظه از زندگی خود نیازمند پناهگاه هستیم و تنها پناهگاه حقیقی ما خداوند مهربان است که می تواند ما را نجات دهد. اگر انسان با اختیاری که خداوند به او داده است، بخواهد به کمال و سعادت واقعی خود برسد، نیازمند برنامه است. ما در دنیایی آفریده شده ایم که سراسر سیر و حرکت است. رشد و حرکت آدمی از مرحله نطفه آغاز می شود و تا تولد و بلوغ و پیری و سپس ضعف و ناتوانی ادامه پیدا می­کند. قرآن در این رابطه می فرماید: «يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَىٰ رَ‌بِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ» بر اساس این آیه شریفه، همه انسانها به لقاء الله و ملاقات خداوند متعال خواهند رسید، البته برخی به لقاء رحمت الهی و برخی به لقاء غضب الهی می رسند.

امام جمعه هامبورگ ادامه داد: نکته مهم در بحث خودسازی و رشد معنوی این است که انسان باید بخواهد و طالب باشد. «من طَلَبَ شیئاً وَ جَدَّ وَجَدَ». به طور قطع انسان در صورتی که تلاش کند به مطلوب خود می رسد؛حال یا به کلّ آن و یا به بخشی از آن می رسد: « من طَلَبَ شیئاً ناله أو بعضه». اگرچه خداي متعال در همه‌ جا حضور دارد امّا اگر دلي شكست، خدای سبحان به طور خاص و ویژه به آن توجّه و عنایت می فرماید و لذا فرمود: «أنا عند المنكسرة قلوبهم» من نزد دل‌هاي شكسته‌ام. در روايت دیگری آمده است: لا يَسَعُني اَرْضِي وَ لا سَمائي و لَكِنْ يَسَعُني قَلْبُ عَبْدِي المُؤمِن،  زمين و آسمانم گنجايش مرا ندارند، ولى قلب بنده مؤمن این ظرفیت را داراست.

نکته دیگر آن است که روح و جان آدمی، جوهر و گوهری بسیار گران بهاست. «إنّ النفسَ لجوهرةٌ ثمینة»، از این رو بسیار لطیف است و از هر امری تاثیر می پذیرد. در برخی تعابیر آمده که اتصال روح مؤمن به خدای متعال از اتصال شعاع شمس به شمس قوی تر است و فقط انسان می تواند چینین اتصالی را با خالق بی منتها برقرار نماید. خداوند ایمان را محبوب انسان قرار داده و حرکت انسان به سوی حضرت حق یک حرکت طبیعی و فطری است، مگر اینکه انسان خودش مانع ایجاد کند. از سوی دیگر منفورترین امر نزد خداوند کفر و شرک است. خداوند در قرآن کریم می فرماید: «مَن جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ‌ أَمْثَالِهَا  وَ مَن جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَىٰ إِلَّا مِثْلَهَا وَ هُمْ لَا يُظْلَمُونَ» هر کس کار نیکو کند او را ده برابر آن خواهد بود و هر کس کار زشت کند به قدر کار زشتش مجازات شود. چرا خداوند ثواب بیشتر می دهد چون در مسیر طبیعی است و سرعتش بیشتر است؛ اما اگر گناه و معصیت کند همان قدر مجازات خواهد شد؛ چون در خلاف مسیر طبیعی حرکت کرده است. خدا نکند که انسان کاری کند که حرکت او به سمت گناه و شرک طبیعی و سریع تر از حرکتش به سمت خوبی ها باشد. این ایام، ایام پالایش روح و جان است. در روایت است که خداوند فرشتگان مقرب خود را مامور می کند که برای روزه داران ماه رجب استغفار نمایند

رئیس اتحادیه اروپایی علما و تئولوگ های شیعه در بخش دیگری از سخنان خود به تشریح فضائل حضرت زینب (س) پرداخت و افزود: گرچه مقام عصمت برای غیر پیامبران و ائمه اطهار (ع) ضرورت ندارد، امّ احضرت زینب (س) از آن بزرگوارانی است که به مقام عصمت رسیده بود. حضرت زینب (س) مسافری هدف­مند بود و همه جا در کنار ولیّ خدا حاضر بود. آن بانوی بزرگوار چندین سفر مهم داشته اند:

1ـ سفر از مدینه به کوفه در کنار پدر بزرگوارش حضرت علی (ع) بود. زینب کبری(س) در کوفه برای مردم تفسیر قرآن می­گفت.

2ـ سفر از کوفه به مدینه در کنار برادرش حضرت امام حسن مجتبی (ع)

3ـ سفر از مدینه به مکّه در کنار برادرش حضرت امام حسین (ع)؛ سفری که در ماه رجب بود.

4ـ سفر از مکّه به کربلا در کنار امام حسین (ع) در ماه ذی الحجة سال 60 هجری قمری.

5ـ سفر از کربلا به شام در کنار امام سجاد (ع) به همراه کاروان اسرای کربلا که بسیار سخت و دشوار بود.

6ـ سفر از شام به مدینه

زینب کبری (س) به عنوان تربیت شده مکتب خاندان وحی آنچنان به فضایل و مقامات معنوی دست یافت که امام معصومی چون حسین علیه السلام از او درخواست دعا می کند.

* ارتباط صمیمی معتکفین با روحانیون

شایان ذکر است در طول مراسم اعتکاف حجّت السلام ترابی مدیر آکادمی اسلامی، حجّت الاسلام حیدری امام مسجد حضرت بلال (ره) و نیز حجّت الاسلام انصاری، مسئول امور فرهنگی مرکز به ایراد سخنرانی و تشکیل حلقه های معرفت پرداختند. همچنین فضلای ارجمند آقایان حائری شیرازی و آل بتول و نیز سرکار خانم جهانگیری ضمن حضور در حلقه های کسب معرفت به سؤالات مخاطبین خود پاسخ دادند.

* تشکیل  حلقه معرفت به زبان آلمانی

حجّت الاسلام آقای نظام الدّین حائری شیرازی که از کشور اتریش به عنوان کارشناس در اعتکاف امسال مسجد امام علی(ع) هامبورگ حضور داشت همچون چند سال گذشته، به زبان آلمانی برای معتکفین حلقه معرفت تشکیل داد. وی در سلسله جلسات خود با استفاده از آیات اخلاقی و عرفانی قرآن کریم و تفسیر موردی آنها به مباحثی در خصوص حقیقت ذکر، خود واقعی و خود کاذب، آثار محبّت در راه خدا، تبرّی و طرد طاغوتهای درون و برون، حقیقت دنیا، آثار شک و یقین در قرآن و آسیب شناسی تفسیر قرآن ( تفسیر به رأی) ، نقد افراط گرایان مسلمان نما و ... پرداختند. همچنین با توجه به تخصّص ایشان در خصوص مشاوره اخلاق، روان و خانواده، برخی از دوستان به صورت خصوصی در حاشیه اعتکاف، از مشاوره وی استفاده می نمودند.

حجّت الاسلام انصاری نیز در حلقه معرفت خود، ضمن اشاره به فرصتی که برای معتکفین برای عبادت به وجود آمده، تفکّر و تعقّل را طبق روایات از بهترین عبادات بر شمرده و به تببین و تشریح مسأله عقلانیت در اسلام پرداخت. وی با اشاره به آیه شریفه «وَ قَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ‌» خاطر نشان کرد دوزخیان اعتراف می کنند که اگر تعقل کرده بودیم، الان در میان دوزخ نبودیم. از اینرو با ارزش ترین و مفید ترین نعمتی که خداوند از روی فضل و رحمت و احسانش به انسانها عطا فرموده، عقل است. طبق آیات شریفه قرآن و روایات متعدد اگر ما انسان ها مکلف هستیم و اگر خداوند متعال انبیاء را برای راهنمایی آدمیان فرستاده و اگر وعده برپایی قیامت داده شده است همه  و همه بخاطر عقل است. اگر انسان نسبت به سایر موجودات ارزشمندتر و با فضیلت تر است، بخاطر عقل است. البته هر کسی تعریف خاصی از عقل ارائه می کند و لذا باید دید عقل از دیدگاه دین و آموزه های اسلامی به چه معناست؟ در کتاب شریف کافی در باب عقل، روایات زیادی در این زمینه از قول معصومین آمده است. به عنوان نمونه از امام صادق (ع) پرسیدند: عقل چیست؟ حضرت جواب فرمودند: «العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان» عقل آن چیزی است که انسان به وسیله آن عبادت خدا را کند و به بهشت دست یابد. بنابراین انسان باید عقل خود را برای عبادت خدای سبحان به کار گیرد. از این دست روایت بدست می آید که عقل برای عبادت خدا خلق شده و بهشت نیز برای عقل خلق شده است.

آقای سیّد محسن آل بتول از دانش آموختگان حوزه و دانشگاه نیز موضوع مباحث حلقه معرفت خود را به تبیین اصل عبودیت در آموزه های دینی و بیان آداب بندگی خدای متعال اختصاص داده بود.

وی با اشاره به اینکه هر یک از کلمات و مفاهیمی که در آموزه های دینی مورد استفاده قرار می گیرد، بار معنایی خاص خود را دارد، توجّه به مفهوم عبودیّت و لوازم آن را برای رسیدن به سبک زندگی دینی، بسیار لازم و ضروری دانسته و افزود: خدای متعال در سوره آیه 56 سوره ذاریات هدف از خلقت انسان ها را عبادت و بندگی حضرت حق معرفی کرده و می فرماید: وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ . مهم ترین صفتی که در تشهد نماز برای پیامبر اکرم (ص) پیش از رسول بودن آنحضرت بیان می شود، عبد بودن آن بزرگوار است: اشهد انّ محمداً عبدُه و رسولُه. طبق آیه 156 سوره بقره (إنّا للّه و إنّا الیه راجعون) همه ما انسان ها، مِلک خداییم و او مالک و ارباب ماست. البته باید توجه داشت که خدای متعال، مالک و ارباب همه عالم است، او ازلی و ابدی است، غنی و بی نیاز مطلق است، او بسیار مهربان است، او خیرخواه مخلوقات خود است؛ اما این خصوصیات خوب نباید باعث شود که ما یادمان برود که جایگاه ما جایگاه عبد است و او ارباب ماست.

سردبیر مجله آلمانی زبان الفجر خاطر نشان کرد: از سویی توجه به این مطلب ضروری است که اگر کسی بخواهد به آزادی حقیقی برسد، به علم و کمال بی حد و اندازه برسد به لذت بی نهایت برسد، راهش عبودیت است. از امام حسن مجتبی(ع) نقل شده که فرمود: من عبد الله عبد الله له کل شیء . هرکس بنده خدا شد، خداوند همه چیز را تحت فرمان و بندگی او قرار می دهد. همچنین در خدای متعال در حدیث قدسی فرمود: ابن آدم أنا غنی لاأفتقر أطعنی فیما أمرتک أجعلک غنیاً لاتفتقر، یا ابن آدم أنا حی لاأموت أطعنی فیما أمرتک أجعلک حیاً لاتموت، یا ابن آدم أنا أقول للشی‏ء کن فیکون، أطعنی فیما أمرتک أجعلک تقول لشی‏ء کن فیکون.‏

وی ادامه داد: در مقابل اگر کسی سراغ عبودیت و بندگی خدای متعال نرود، دچار قساوت قلب می شود. در نتیجه استعداد دریافت نعمت های الهی را از دست می دهد. زیرا خدا که بخیل نیست، اما فرد بر اثر نافرمانی خدای متعال و قساوت قلب استعداد دریافت ندارد. در روایت است فردی از امام رضا علیه السلام پرسید: چرا خداوند به بندگانش دستور عبادت داده؟ (مگر نیاز به عبادت آنها دارد؟) امام رضا علیه السلام فرمود: لئلا یکونوا ناسین لذکره و لا تارکین لادبه و لا لاهین عن امره و نهیه، فلو تُرکوا بغیر تعبّد ، قَست قلوبُهم ؛ این به خاطر آن است که یاد خدا را به فراموشى نسپارند، و ادب بندگی در پیشگاه او را ترک نکنند، و از امر و نهى او غافل نشوند، اگر مردم بدون پرستش و عبادت رها شوند، دلهاى آنها قساوت پیدا می‏کند.

لازم به ذکر است موضوع مباحث حلقه معرفت حجّت السلام ترابی فلسفه احکام دینی و موضوع حلقه های معرفت سرکار خانم جهانگیری سبک زندگی اسلامی بوده است.

* برگزاری مراسم پرفیض ام داود

در عصر روز پاياني اعتکاف، مراسم پرفیض و با شکوه اعمال امّ داود برگزار گردید. این برنامه از ساعت 15 آغاز گردید و کلیه افراد، اعم از پیر و جوان، زن و مرد با شور و شوق تمام این اعمال را اعم از تلاوت قرآن¬کریم و ادعیه مذکوره با شور و حال خاصی قرائت کردند. این حس و حال معنوی در لحظات پایانی برنامه به اوج خود رسید و چنان در فضای مسجد جامع امام علی (ع) پیچید که قابل وصف نبود. بی شک دستاورد معنوی این برنامه برای معتکفین تا مدّت¬ها باقی خواهد ماند و آنان را برای درک ماه مبارک رمضان و شب های قدر آماده خواهد نمود.