ارتباط غیبت با خوردن گوشتِ برادرِ مُرده

عقیق:بر آنیم تا در این مجال، قطعاتی کوتاه و بلند از کتاب وحی را با نگاهی گزیده به انعکاس آن در ادبیات پارسی، پیشکش طالبان حق و جوینگان حقیقت کنیم تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
آیه 12 سوره حجرات

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا ۚ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از گمان فراوان بپرهيزيد. زيرا پاره‌اى از گمانها در حد گناه است. و در كارهاى پنهانى يكديگر جست و جو مكنيد. و از يكديگر غيبت مكنيد. آيا هيچ يك از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناخوش خواهيد داشت. و از خدا بترسيد، زيرا خدا توبه‌پذير و مهربان است.
تمثیل بسیار زیبا و گویای قرآن در تجسم کار غیبت این است که آدمی گوشت برادر مرده ی خود را تناول کند که مسلماً او را سخت ناخوش خواهد آمد.
در این تمثیل تناسبها و هماهنگی های معنوی به نحو بدیعی رعایت شده است. اولاً غیبت از جنس خوردن است و مردم گاه تعبیر می کنند که غیبت را همچون نُقل و نبات می خورند. ثانیاً به تعبیر قرآن این خوردن به حقیقت خوردن گوشت مرده است که هم سخت ناخوش می آید و هم مسموم و خطرناک است.
تناسب دیگر این است که آن دیگری که غیبتش را میکنی در حکم برادر و قوم و خویش توست و خردمند آبروی برادر خود را نمی برد و باز تناسب دیگر این است که چون معمولا عیب گوییها را در پشت سرِ مردمان میکنند و به همین جهت آن را «غیبت» نامیده اند، شخص غایب در حکم مرده است و بنابراین شخص گوشت برادر مرده ی خود را می خورد.
این تمثیل از نظر ادبی و خطابی که هدفش اقناع از طریق نشان دادن تصویرها است در نقطه اوج قرار دارد و تعبیری از این موثرتر و گویاتر و درست تر در ادبیات جهان نخوانده ایم.

آخرین دستور آیه این است که از خدا بترسید و کارهای زشت مکنید و اگر خدای ناخواسته کردید توبه کنید و بدانید که خداوند بسیار مهربان و توبه پذیر است.
درباره حدود و ثغور غیبت سعدی سخنان ارزنده ای در بوستان و گلستان آورده است. گوید:
مرا در نظامیه ادرار بود      شب و روز تلقین و تکرار بود
مر استاد را گفتم ای پر خرد      فلان یار بر من حسد می برد
چو من دادِ معنی دهم در حدیث      برآید بهم اندرونِ خبیث              
شنید این سخن پیشوای ادب      به تندی بر آشفت و گفت ای عجب
حسودی پسندت نیامد ز دوست      چه معلوم کردت که غیبت نکوست
گر او راه دوزخ گرفت از خسی      از این راه دیگر تو در وی رسی

منبع:باشگاه خبرنگاران

211008