آیین هیئت داری/ بخش دوم

امام فرمود: هزار و چهارصد سال است که با این منبر و روضه، اسلام حفظ شده است؛ و در مقوله ی هیأت های مذهبی می فرمایند: آن کسانی که با این هیأت ها مخالفت می کنند، نمی فهمند.

1. تجمع مؤمنان

یکی از مهم ترین عوامل بهسازی جامعه و دیدن همدیگر، مجلس امام حسین(ع) است، فضایل همدیگر را ببینیم و بدی ها را نبینیم، این عامل بازدارنده از گناهان است؛ وقتی شما من را به عنوان هیأتی شناختید، دیگر من در جلوی شما گناه نخواهم کرد. ناب ترین و زلال ترین تظاهر دینی، اشک است وقتی در هیأت اشک ریخته می شود، خیلی بر روی افراد، اثر دارد. بعد از اشک، خون بالاترین تأثیر را دارد، عملی به اندازه ی این دو تأثیر ندارد.

این که مؤمنان دور هم جمع شوند چه فایده ای دارد؟ جواب آن را امام باقر فرموده اند:

امام باقر(ع) به گروهی از مؤمنان برخورد کردند و به آنها نگاه کردند؛ آنها از نگاه امام به خودشان آمدند که، امام چه نگاهی به آنها کرد، این روایت را شیخ صدوق در وسایل الشیعه نقل می کند؛ حدیث مفصل است، در قسمتی از آن است که امام باقر برگشتند و به شیعیان فرمودند: «واللّه لاُحِبُّ ریَحکُمْ وَ اَرْواحَکُم»، به خدا قسم بوی شما و جان های شما را دوست دارم.

در روایت دیگری هست که حضرت فرمودند آیا شما شیعیان، دور هم جمع می شوید؟ گفتند آری. حضرت، آرزو کردند ای کاش من بین شماها بودم. بعد فرمودند: از ما هم حرف می زنید؟ این را اهل بیت، خودشان، موضوعیت داده اند که دور هم جمع شوید و از ما سخن بگویید.

فواید تجمع مؤمنان برای تعاون بر «برّ» و «تقوی» زیاد است. چرا خداوند در قرآن دستور می دهد که مؤمنان با هم رابطه داشته باشند؟ نفس این رابطه، مقدس است و اگر شما این رابطه را در ظرف دینی قرار دهید چند برابر خواهد شد. لذا هیأت اگر محل تجمع مؤمنان است، فواید زیادی دارد. در تجمع مؤمنان به جای آن که کسی را خراب کنند تا آدم شود، بهترین رفتارها را نشان می دهند و لذا مفاسد، ضعیف خواهد شد. اگر ما دقیق بحث کنیم در خواهیم یافت که بهترین صورت استفاده از تجمع مؤمنان، هیأت های مذهبی است.

2. شرکت داوطلبانه

برای تربیت، اقدام خود فرد لازم است؛ ما در بحث آداب داریم که کسی که به ذکر امام حسین جواب می دهد و آن که جواب نمی دهد و خود را سنگین می گیرد، اثر پذیری آنها متفاوت است.

در بعضی هیئآت، افراد گوشه ی دیوار، تکیه زده اند و سرْ سنگین نشسته اند. در برخی دیگر، همه اول صفوف جلو را پر کرده و به ترتیب تا آخر مجلس. این دو نوع شرکت را می رساند. مرحوم قدوسی در درس اخلاق خود می فرمودند مگر آنها که مکروه انجام می دهند و مستحبات را ترک می کنند مرض دارند؟ خداوند فرموده است من مستحب را دوست دارم. آن چیزی که هیئآت مذهبی را رونق می دهد این حرکت داوطلبانه است و همین است که یک نفر پس از مدّتی که به هیأت آمده تربیت می شود. این حرکت داوطلبانه هم اثر تربیتی اجتماعی دارد هم فردی.

3. دوام هیئآت مذهبی

گاهی به هیأت رفتن، فایده ندارد. مدام رفتن سود دارد. انسان، خوب است همه ی جلسات هیأت را شرکت کند و اگر گریه هم ندارد، تفکر کند و کمبودهای خود را بیابد. تفکر در امام حسین و... تفکر در این که چرا حال خوب ندارد. اینها از برکات مدام رفتن است که انسان حال خوب بقیه را ببیند و از خدا بخواهد به او هم عطا کند.

از برکات دیگر دوام، این است که حس تجدّد گرایی، مطلق که از آثار شوم فرهنگ بیگانه است، از بین می رود. انسان با اذکار و شعارهای دائمی، که از هزار سال پیش به یادگار مانده، روبرو می شود. خلاصه تربیت بادوام، امکان پذیر است.

4. برنامه ریزی و آموزش

آموزش های مداوم و اندک، بسیار مؤثرتر از آموزش های ناگهانی و زیاد است.

معلومات زیاد و ناگهانی، بصیرت نمی دهد. آموزش دین، اگر در متن هیأت باشد، خیلی اثر دارد. چون تداوم دارد.