برش هایی کوتاه از گفته های اخلاقی مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی:
پای درس آقا مجتبی (13)/ در دعا خودت را بر دیگران مقدم کن
عقیق: تمام گفتارها و رفتارهای انسان های وارسته، نقشۀ راهی است برای آن ها که می خواهند در مسیر الهی قدم بردارند. به توفیق الهی، زین پس گفتارهایی کوتاه از دروس اخلاقی مرحوم مجتبی تهرانی را برای استفاده علاقه مندان منتشر خواهیم کرد.
در دعا خودت را بر دیگران مقدم کن
ما در ادعیه مأثوره و حتّی در آیات الهی در قرآن مجید میبینیم که داعی ابتدا نسبت به خودش و بعد دیگران دعا میکند، امّا نه بهطور مطلق. آیات متعدّدی داریم؛ مثلاً در سوره ابراهیم میفرماید: «رَبَّنَا اغْفِرْ لي»؛ اوّل برای خودش دعا میکند، بعد دیگران را هم دعا میکند: «وَ لِوالِدَيَّ وَ لِلْمُؤْمِنين».
در سوره نوح میفرماید: «رَبِّ اغْفِرْ لي وَ لِوالِدَيَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِناً وَ لِلْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِنات». یا به دعای بیست و چهارم صحیفه سجّادیه مراجعه کنید، امام زینالعابدین(صلواتاللهعلیه) خیلی زیبا و مفصّل دعا میکنند، امّا اوّل خودشان را دعا می کنند. پس در تقدیم و تأخیر نسبت به کسی که میخواهی برای او دعا کنی، خودت را مقدّم کن.
چرا باید اول برای خودت دعا کنی؟
من این نکته را عرض کنم که این تقدیم خویش در دعا، بهطور مطلق نیست؛ چون خواسته
های انسان از خداوند، خواستههای مختلفی است. در آیات که نگاه میکنیم، میبینیم جایی که داعی اوّل برای خودش دعا میکند، خواستهاش چیست؟ مضمون دعا چیست؟ مضمون دعا «غفران» است؛ «رَبَّنَا اغْفِرْ لي وَ لِوالِدَیَّ». در غفران، خودش را بر دیگران مقدَّم میدارد. خدایا اوّل من را بیامرز، بعد پدر و مادرم را و بعد سایر مؤمنین و مؤمنات را بیامرز. امّا چرا چنین آمده است؟
من در گذشته این نکته را گفتم که یکی از دستوراتی که در شیوه دعا کردن وارد شده، این است که اگر انسان بخواهد دعایش مستجاب شود، اوّل خودش را از گناهان تطهیر کند و بعد دعا کند. من این نکته را غالباً، بهخصوص در لیالی قدر تذکّر می
دهم که اوّل صلوات بفرستید، بعد استغفار کنید، بعد دوباره صلوات بفرستید و بعد حاجتهای خودتان را بخواهید. اوّل خودتان را تمیز کنید، آمرزش بخواهید تا خدا گناهانتان را ببخشد؛ حالا اگر با این زبانی که آمرزیده شده دعا کنی، دعایت مستجاب میشود.
بعد از خودت برای خاندانت دعا کن
ما خیلی مسائل زیبایی در بحث دعا داریم؛ خصوصاً اگر به آیات مراجعه کنید، می
بینید که میگوید خدایا اوّل من را بیامرز. وقتی او را آمرزید، سراغ دیگران میرود. حالا میگویم که چرا برای آنها هم از خدا غفران میطلبد؟ «رَبَّنَا اغْفِرْ لي». چرا اوّل میگویم من را ببخش؟ چون میخواهم برای شخص دیگری دعا کنم و شرط استجابت دعای من این است که اوّل خودم را تطهیر کرده باشم.
این که گفتم تقدیم خود در دعا مطلق نیست، مرادم این بود که در مسأله غفران، انسان باید خود را مقدّم کند؛ امّا در مسائل دیگر بهطور مطلق نیست. در آیات متعددی هم می
بینیم که به همین شکل است. مثلاً میفرماید: «رَبَّنَا اغْفِرْ لي وَ لِوالِدَیَّ». در مرتبه بعد، میبینیم که خاندان و وابستگان و فرزندان انسان هستند؛ اینها بر دیگران مقدّم هستند.
دعای انبیا در حق اهل بیتشان
در سوره ابراهیم دارد: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي وَهَبَ لي عَلَى الْكِبَرِ إِسْماعيلَ وَ إِسْحاقَ إِنَّ رَبِّي لَسَميعُ الدُّعاء». حالا که می
خواهد دعا کند، میگوید: «ربّ اجْعَلْني مُقيمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ». میفرماید: «ربّ اجْعَلْني مُقيمَ الصَّلاةِ» اوّل برای خودش، «وَ مِنْ ذُرِّيَّتي» بعد بچهها و وابستگانش، بعد هم میگوید: «رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ». قبلش هم داشت: «إِنَّ رَبِّي لَسَميعُ الدُّعاء»، بعد هم میگوید: «رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ».در سوره بقره از زبان ابراهیم(علیهالسلام) دارد: ««وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْراهيمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْماعيلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّميعُ الْعَليم؛ رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَك». اینجا سراغ ذریّه رفت. در سوره شعرا از زبان حضرت نوح(علیهالسلام) میگوید: «رَبِّ نَجِّني وَ أَهْلي مِمَّا يَعْمَلُون؛ فَنَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ أَجْمَعين». در سوره اعراف از زبان حضرت موسی(علیهالسلام) میگوید: «رَبِّ اغْفِرْ لي وَ لِأَخي وَ أَدْخِلْنا في رَحْمَتِكَ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمين». یعنی انبیای الهی به هنگام دعا، در مرتبه متأخره نسبت به خودشان، سراغ فرزندان و ذرّیه و اهل و خاندان مروند.
منبع:پرسمان دانشجویی
کدخبرنگار:211005
