جامعه کبیره بلیغ ترین و فصیح ترین زیارت است

در سال های اخیر جسارت های فراوانی به این امام بزرگوار شد، از جمله اینکه حرم مبارک ایشان منهدم گشت و یا عده ای با اشعاری سعی بر اهانت بر وجود مقدس این امام بزرگوار داشتند اما آنچه مسلم است این است که نور اهل بیت هرگز به خاموشی نمی گراید و شیعیان بیش از پیش ارادت خود به آستان امام هادی(ع) را ابراز داشتند و گنبد حرم ایشان و پسر بزرگوارشان امام عسکری(ع) مورد بازسازی قرار گرفت.

به مناسبت ولادت امام هادی(ع) برای آشنایی بیشتر با معارف آن امام بزرگوار از جمله دو زیارتی که از ایشان به یادگار مانده است که زیارت جامعه کبیره و زیارت غدیریه نام دارد به سراغ تنی چند از کارشناسان دینی کشور رفتیم تا در این مورد و همچنین در خصوص شخصیت این امام والا مقام گفتگو کنیم. متن زیر مشروح گفتگوی مهر با این کارشناسان دینی است؛

ائمه بعد از امام جواد(ع) را به عنوان ابن الرضا می شناسند

حجت الاسلام سید بهاالدین ضیائی نیز در مورد استفاده از نام ابن الرضا برای امام هادی(ع) گفت: ائمه بعد از امام جواد(ع) را به عنوان ابن الرضا می شناسند به این دلیل که هفت امامی ها که به واقفیه معروف اند یکی از دستاویزهای آنها این بود که امام رضا(ع) فرزندی ندارد. امام رضا در سن بعد از چهل سالگی صاحب اولاد شدند لذا فرزندان امام رضا(ع) را ابن رضا می نامیدند تا پاسخی باشد برای آن شبهاتی که در عصر واقفیه ایجاد شده بود.

وی ادامه داد: مادر بزرگوار امام هادی(ع) بانوی بسیار مجلله و مکرمه ای هستند که نام ایشان سمانه مغربیه بود که از کشور مغرب و منطقه افریقا بودند.

این کارشناس دینی افزود: امام هادی در عصر چند خلیفه عباسی زندگی می کردند که مهمترین آنها متوکل عباسی است که ظلم زیادی به امام روا داشت. متوکل امام را به اجبار از مدینه به سامرا فراخواند و ایشان را تحت نظر قرار داد.

ضیائی گفت: امام هادی(ع) در موضوعات مختلف ادعیه ای را بیان کرده اند که به چند منظور می توان به آن نگاه کرد. اول آن ارتباط قلبی است که با خدا ایجاد می شود و دوم آموزش انسان ها در قالب دعاست.

وی افزود: در فرازی از زیارت جامعه کبیره آمده است که «مَنْ أَرَادَ اللَّهَ بَدَأَ بِکُمْ» هر کس که اراده خدا داشته باشد و بخواهد به سمت خدا سلوک داشته باشد باید از اهل بیت شروع کند. چرا که فرموده اند «الرفیق ثم الطریق». امام رضا(ع) فرمودند «لاِمام الاَنیس الرّفیقُ و الوالِدُ الشَّفیقُ و الاَخ الشقیق و الاُمُّ البَرَّه بِالوَلَدِ الصَّغیر وَ مَفْزَعُ الْعِبَادِ فِی الدَّاهِیَةِ النَّآدِ» یعنی امام، همدم مهربان و پدر دلسوز و برادر دوقلو و مادر دلسوز نسبت به بچه‌ کوچک و پناه بندگان خدا در گرفتاری سخت است. امام معصوم قران ناطق و کلام الله است، همانطور که قران به حضرت عیسی کلمت الله می گوید.

این کارشناس دینی ادامه داد: قرآن می فرماید «وَابْتَغُواْ إِلَیهِ الْوَسِیلَةَ» با چه چیزی باید به سمت خدا حرکت کنیم؟ لذا به واسطه اهل بیت باید به سمت خدا حرکت کنیم چون خود ناتوانیم.

جامعه کبیره جامع تمام زیارات است

وی گفت: جامعه کبیره جامع تمام زیارات است و هر امامی را می توان با این کلمات زیارت کرد. اگر کسی زیارت جامعه کبیره را به معنای واقعی بشناسد، تمام معارف دینی او تکمیل می شود.

ضیائی اظهار داشت: علمای بزرگوار ما در مورد زیارت جامعه شرح های خوبی نوشته اند که مثلا مرحوم سید عبدالله شبر شرحی به نام «الانوار الساطعه فی شرح الزیاره الجامعه» دارد. وی به خاطر تالیفات فراوان به مجلسی دوم معروف است.

این کارشناس دینی ادامه داد: یکی از فعالیت های بسیار مهم امام هادی معرفی علماست چراکه شیعیان آرام آرام به زمان غیبت نزدیک می شدند. حضرت تعبیری دارند که می فرمایند زمام دلها به دست علماست. حضرت فرمودند که علما در زمان غیبت سکان کشتی را در دست دارند.

تجلیل امام هادی(ع) از عالمان دین

وی در مورد توجه امام هادی به عالمان دین و تجلیل از آنها گفت: امام هادی متوجه شدند که یکی از علمای شیعه با یکی از دشمنان اهل بیت مباحثه ای داشته و او را منکوب کرده است. در جمع عظیمی که هم سادات بنی هاشم و هم از بنی عباس حضور داشتند به مجرد اینکه این عالم آمد حضرت به استقبال او امدند و او را بوسیدند و در کنار خود جای دادند و رو به او کرده و با او شروع به صحبت کردند. حضرت به بقیه مفصل بیان کردند که خدا در قرآن از این علما تجلیل کرده و من هم از اینها تجلیل می کنم.

وی افزود: حضرت عبدالعظیم حسنی یکی از عالمان و شاگردان امام هادی(ع) است که وقتی فردی به نام حماد به محضر امام رسید، حضرت به او فرمود «یا أبا حماد! إذا أشکل علیک شی‌ء من أمر دینک بناحیتک فسل عنه عبد العظیم بن عبدالله الحسنی و أقرئه منی السلام» یعنی ای ابو حماد! هنگامی که چیزی از امور دینی در منطقه‌ات برای تو مشکل شد، از عبد العظیم بن عبدالله حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان.

ضیائی در پایان اظهار داشت: حضرت در مورد فضل ابن شاذان نیز فرمودند «أَغْبِطُ أَهْلَ خُرَاسَانَ لِمَکَانِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ» یعنی من به سبب موقعیت فضل بن شاذان و حضورش در میان اهل خراسان، به آنها غبطه می خورم. لذا امام به این صورت از عالمان تجلیل می کنند و مردم را متوجه آنان می نمایند.

اقدامات امام هادی(ع)

حجت الاسلام عدالت در مورد تاریخ ولادت امام هادی(ع) گفت: در تاریخ ولادت حضرت‌هادی(ع) اقوال متعددی نقل شده یکی تولد حضرت را روز جمعه دوم رجب سال ۲۱۲ ذکر کرده قولی در پنجم رجب روز سه‌شنبه نقل کرده روز سیزده رجب بیست و همچنین چهارده هم نقل شده نیمه ذی‌الحجه ۲۱۲ و یکی هم بیست و هفت ذی‌الحجه نقل کرده است.

وی ادامه داد: امام‌هادی(ع) در این مدت عمر پر برکتشان اقداماتی داشتند یکی از این اقدامات آماده کردن فکری شیعیان برای عصر غیبت است. امام‌هادی(ع) زمینه‌های عصر غیبت را برای مردم آماده فرمودند مردم آمادگی داشته باشند که اگر حضور فیزیکی امام را در کنار خودشان درک نکردند منکر امام نشوند. امام‌هادی(ع) روایاتی را در این باب به مردم گوش‌زد می‌فرمودند. امام‌هادی(ع) بشارت‌هایی در زمینة ولادت امام‌زمان(ع) دادند. این دو امام یعنی امام‌هادی(ع) و امام‌عسکری(ع) مسائل مربوط به امام زمان را با مردم در میان گذاشتند و اتمام حجت فرمودند. ارتباط مستقیم را با مردم کم کردند تا مردم را به غیاب حضرت به غیبت امام‌زمان(ع) عادت بدهند.

وی افزود: کار دیگر امام هادی(ع) راه اندازی شبکه وکلای عام و خاص است. راه‌اندازی شبکه وکلا وکلای خاص و وکلای عام از ابتکارات امام‌هادی(ع) است. امام‌هادی(ع) تعدادی را در بلاد مختلف مشخص فرمودند. اینها را به‌عنوان وکیل تربیت فرمودند مانند جناب حضرت عبدالعظیم حسنی و عثمان‌بن‌سعید که بعداً وکیل خاص امام‌زمان(ع) شد. اینها را به‌عنوان شاگردان بارز و وکیل خودشان در بلاد مختلف تربیت کردند. آماده کردن راهنمائی کردن تربیت کردن این هم یکی از اقدامات امام‌هادی(ع) است.

این کارشناس دینی گفت: یکی از اقدامات حضرت‌هادی(ع) که از افتخارات شیعه است و ائمه معصومین تبیین مقام شامخ ولایت است. یکی از آنها زیارت جامعة کبیره است زیارت جامعه کبیره که برترین و مشهورترین شناسنامه ائمه است. امام‌هادی(ع) شناسنامه ائمه را در قالب زیارت جامعه کبیره بیان می‌کند. مرحوم مجلسی(ره) عبارت بسیاری زیبایی‌ را در رابطه با این زیارتنامه دارند. ایشان می فرمایند «زیارت جامعه کبیره از جهت سند صحیح ترین زیارت ها و از نظر موارد جامع ترین آنها و از جهت لفظ فصیح ترین آنها و از نظر معنا بلیغ ترین آنها و از جهت رتبه والاترین آنهاست.» بالاتر از این زیارت در رابطه با معرفت نسبت به امام نداریم.

وی افزود: مرحوم امام(ره) وقتی وارد حرم امیرالمؤمنین می‌شدند همانجا رو به قبر ایستاده این زیارت را می‌خواندند. آنقدر عمق این زیارت زیاد بود که حضرت امام(ره) به احترام عمق این زیارت نمی‌نشست هر وقت این زیارتنامه را می‌خواند ایستاده در محضر امیرالمؤمنین(ع) می خواند. این زیارت از زیارات مورد علاقه امام‌زمان(ع) است.

حجت الاسلام عدالت گفت: زیارت دیگر زیارت غدیریه است. راوی از حضرت درخواست کرد که چگونه امیرالمومنین را زیارت کنیم امام‌هادی(ع) زیارت غدیر امیرالمؤمنین را به این راوی یاد دادند. زیارت غدیر که بیش از ۱۵۰ منقبت از مناقب امیرالمؤمنین(ع) است مناقبی که بی‌بدیل و بی‌نظیر است.امام هادی با بیان این زیارت و ۱۵۰ منقبت سند مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) را صادر کرد.