کیفیت رسیدن به « أَحْسَنِ الْحَالِ» در رمضان

حجت الاسلام صادق طالبی مازندرانی، نویسنده و پژوهشگر دینی در مورد رهاورد روزه داری برای سبک زندگی گفت: وجود غرايز در انسان كه با طبيعت و سرشت او آميخته، ضروری است و در زندگي انساني نيز نقش مهمي دارد امّا بايد دقت شود كه ارضاي غرايز هدفِ يك انسان باكرامت قرار نگيرد هرچند استفاده ابزاري از آنها در حد اعتدال مطلوب و پسنديده است.

وی ادامه داد: روزه از عوامل مهم در كنترل غرايز است. انسان شهوتران به زمين بايري مي‏ماند كه هم گُل و هم خار در آن مي‏رويد ولي وقتي تبديل به زمين كشاورزي گشت و از آن مراقبت به عمل آمد، محصول هم مي‏دهد. نفس انسان نيز چنين است اگر پرورانده شد و در مسير صحيح قرار گرفت، همیشه بار خوبی می دهد.

حجت الاسلام طالبی مازندرانی تصریح کرد: آمار نشان مي ‏دهد كه جرم و جنايت در ماه مبارک رمضان به مراتب کمتر از ماه های دیگر است؛ ممكن است اشكال شود كه در جوامع اسلامي علي رغم وجود ماه مبارک رمضان باز با ناهنجاري هايي مواجه هستيم! در پاسخ بايد گفت كه روزه واقعي در اين جوامع ترويج نمي‏شود چه بسا روزه داراني كه از روزه فقط نخوردن و نياشاميدن را مي‏دانند و با آنهايي كه از غذا خوردن روزانه به علت مريضي منع شده ‏اند، هيچ فرقي ندارند. چنان که پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله مي ‏فرمايند: «چه بسيار كساني كه از شب زنده‏ داري، جزء رنج بيداري حظّي ندارند و چه بسيارند كساني كه از روزه داري بهره ‏اي جز گرسنگي و تشنگي نمي‏برند».

نویسنده و پژوهشگر دینی با بیان اینکه روزه اراده را تقویت می کند، گفت: انسان روزه دار در برابر غرايز و تمايلات نفساني خود مقاومت مي‏كند و با اين عمل، اراده و تصميمش را نيرومند مي‏ سازد و جان را از قيد حكومت و سلطه هوس ها و خواهش ها مي‏رهاند. لذا روزه ‏داران از نيرومندترين مردم‏اند. چنان كه امیرالمومنین امام علي(ع) مي‏فرمايند: «بهترين مردم كسي است كه با هواي نفس مبارزه مي‏ كند و نيرومندترين آنان كسي است كه بر آن پيروز شود».

روزه مصرف ها را تعدیل می کند

حجت الاسلام طالبی مازندرانی ابراز کرد: روزه، مصرف‏ ها را تعديل مي‏ كند در ماه مبارک رمضان مصرف مواد غذايي غيرلازم به حداقل مي ‏رسد؛ بنابر اين، روح مصرف گرايي در ضیافت الله كم فروغ مي‏ شود. ماه مبارك رمضان به انسان آموزش مي‏ دهد كه چگونه در ماه هاي ديگر كمتر بخورد و كمتر مصرف كند.

وی با اشاره به سنت اطعام و افطاري دادن در ماه مبارک رمضان، بیان کرد: اطعام و افطاري دادن به روزه داران، بخصوص به مستمندان و فقيرانِ روزه ‏دار داراي چنان اهميتي است كه امام صادق(ع) مي‏فرمايند: «افطاري دادن هر روزه دار، ثواب آزاد كردن يك بنده از اولاد اسماعيل(ع) را دارد». پيامبر صلی الله علیه و آله نیز در خطبه شعبانيه فرمودند: «افطاري دادن مثل آن است كه بنده‏اي آزاد شود و گناهان گذشته بخشيده شود». پيامبر صلی الله علیه و آله اصرار دارند بر اينكه افطاري بدهيد هرچند به خرما يا نصف خرمايي باشد و اگر باز توانايي نبود به شربت آبي افطاري بدهيد. در روايات اسلامي براي دعوت شونده افطار نيز پاداش منظور شده است. امام صادق(ع) فرمودند: « رفتن به افطاري در منزل برادر ديني هفتاد يا نود برابر روزه پاداش دارد».

این نویسنده و محقق اظهار کرد: افطاري دادن نبايد براي دستيابي به خشنودي اشخاص و يا نمايش شرافت دنيوي و تقليد از رسم ها و عادت هاي عوامانه باشد بلكه بايد با نيت پاك و در پي جلب خشنودی حق تعالي انجام شود. دادن افطاري به جهت چشم و همچشمي و يا عادت، بدون اينكه به جنبه ‏هاي معنوي و قصد قربت آن توجه شود، عبادت را از خلوص و پاكي خارج مي ‏كند. به هر حال بايد خيلي توجه كرد كه عبادات و سختي روزه‏ داري خود را با ريا از بين نبريم. كار با اخلاص و شناخت حقيقي آن از مو باريك‏تر است، چنان كه شناخت ريا نيز بسيار سخت و باريكتر از مو است.

رمضان، فرصتی برای رفع کدورت ها

وی با بیان اینکه ماه مبارک رمضان فرصتی برای رفع کدورت هاست، تاکید کرد: همان طور كه در يك ميهماني، مدعوين در پي ارتباط با هم هستند و براي رفع كدورت ها تلاش مي‏ كنند. ماه مبارك رمضان كه همه بندگان خدا به ميهماني او دعوت شده ‏اند، بهترين فرصت براي رفع كدورت ‏ها است.

این کارشناس مذهبی رمضان را ماه تعلیم دعا دانست و افزود: امام سجاد(ع) مي ‏فرمايند: «اَلسّلامُ عليكَ مِن شهرٍ قربت فيه الامالُ و نُشرت فيه الاعمال؛ سلام بر ماه آرزوهاي مشروع و اعمال مرفوع، سلام ما بر تو اي ماهي كه آرزوها در اين ماه نزديك شد و ما فهميديم كه چه بخواهيم پس آرزوهاي طولاني نمي ‏طلبيم و از طولِ عمل آزاد شديم و بر آمدن آرزوهاي مشروعِ ما نزديك شده است». در دعاي سحر، امام سجاد(ع) مي‏فرمايند: «آنها كه اصلاً خدا را نمي‏شناسند و عبادت نمي‏كنند، مانند كفّار و منافقان خداوند آن‏ها را روزي مي‏دهد؛ پس آيا صحيح است كه انسان تلاش و كوشش خود را صرف درخواست حوائج مادي كند؟» همچنين ايشان مي‏فرمايند: «سلام بر اين ماه كه فهميديم از خدا چه بخواهيم، آرزوهاي طولاني نداشته باشيم، بلكه چيزي بخواهيم كه براي ما و اجتماع و جامعه ما بماند.»

حجت الاسلام طالبلی مازندرانی با اشاره به نفع فراگیر روزه تصریح کرد: بنا به تصريح آيه 184 سوره مبارکه بقره «وَ اَنْ تَصوموا خَيْرُ لَّكُمْ» روزه علاوه بر اينكه منافعي براي روزه‏داران دارد براي ديگران نيز دارای فوايد است و اصولاً سودبخشي و مصلحت‏آميز بودن تكاليف براي انسان ها، ملاك تشريع آنها از سوي خداوند است. ماه رمضان براي روزه داران منافع دنيوي و اخروي دارد. براي ديگران نيز از لحاظ فرهنگي، ديني و سلامت اجتماعي و اقتصادي اثرات مثبتي دارد؛ مثلاً قرار دادن كفاره براي روزه خوار، اعم از پير يا مريض، يا مسافر و... (دادن يك مد طعام به ازاي هر روز و يا اطعام 60 فقير) به اقتصاد جامعه كمك مي‏كند يا بواسطه رعايت و مراقبت روزه ‏داران سلامت اجتماعي حاصل مي‏ شود.

وی با بیان اینکه روزه برای انسان ها حیا به ارمغان می آورد، تاکید کرد: شخص روزه ‏دار در ماه مبارك رمضان هرچه مي‏خواهد بخورد يا بياشامد و شهوات نفس را انجام دهد، از خدا حيا مي‏ كند و خجالت مي ‏كشد و به تدريج اين حالت خجالت از اعمال خلاف اسلام براي او ملكه مي‏شود؛ در نتيجه روزه به نحوي براي انسانها حيا مي ‏آفريند.

این نویسنده اضافه کرد: روزه دار در ماه رمضان مهمان خداي تعالي است و خود را همواره در برابر خداي متعال مي‏بيند. روزها خود را از لذت ها و خواسته ‏هاي نفساني باز مي‏ دارد، نگهبان خويش است و در كمين خود نشسته است و شب نيز با عبادت و راز و نياز با خداوند، خود را در منظر الهي مي‏بيند.

وی با بیان اینکه روزه عزت و کرامت می دهد، ابراز کرد: انسان هر گاه در مقابل مال و ثروت سر تعظيم فرود آورد و فريبندگي ‏هاي نارواي مادي او را فريب دهد، دچار نوعي بردگي و سرگرداني خواهد گرديد اما هر گاه در دانشگاه و آموزشگاه روزه، درس پايمردي و مقاومت بياموزد و دست رد به سينه كشش هاي دنيوي بنهد، عزّت و سربلندي او تأمين خواهد گرديد. خداوند مي ‏فرمايد: «وَلِلّه العِزَّةُ و لِرسوله و لِلمؤمنين؛ عزت و كرامت از آن خداوند و پيامبر او و مؤمنين است».

روزه و رمضان بيانگر وحدت مسلمانان

حجت الاسلام طالبی مازندرانی با اشاره به تاثیرگذاری روزه داری در وحدت مسلمانان، بیان کرد: در همه ممالك اسلامي عموم مؤمنان با اشتياق و علاقه‏مندي ماه رمضان را انتظار مي‏كشند، و همه هماهنگ با هم آن ماه را به عبادت و ياد خداوند متعال مشغول مي‏شوند، و پس از پايان ماه رمضان روز فطر را جشن مي‏گيرند و بانگ «اللّه اكبر و الحمداللّه» سر مي‏ دهند، و به خاطر نعمت بزرگ اسلام خداوند را سپاس مي‏گويند، و از او مي‏خواهند ضمن پذيرش عبادت هايشان، وحدت و اخوت را در ميانشان قوي‏تر گرداند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: البته اين وحدت عبادي اگر به صورت گسترده مطرح شود، مي‏ تواند وحدت بين همه مسلمانان جهان را در تمام زمينه ‏ها به دنبال داشته باشد. در پرتو اين وحدت آنها بهتر مي‏ توانند به معضلات فرهنگي و مسائل سياسي يكديگر رسيدگي كنند. پس می توان روزه را در زندگی دینی و اجتماعی پیاده و از آن در پیشبرد سیر الی الله و اخلاق خانوادگی و اجتماعی استفاده کرد.