۳۰ دی ۱۴۰۳ ۲۰ رجب ۱۴۴۶ - ۳۲ : ۱۷
برگی از تاریخ/ سالروز شهادت حضرت فاطمه(س)
نخستین تابوت در اسلام به دستور حضرت زهرا(س) ساخته شد
حضرت زهرا(س) پس از رحلت پیامبر(ص) تا آن روز خندان دیده نشده بود. اما با مشاهده تابوتی که به سفارش ایشان ساخته شده بود، تبسم بر لبانش نقش بست و برای سازنده تابوت دعای خیر کرد.
عقیق:در چندین روایت اشاره شده که حضرت فاطمه(س) از پیدا بودن حجم بدن زنان به هنگام تشییع جنازه ناراحت بوده است. از این رو، وصیت کرد که برایش تابوتی ساخته شود.
این روایات به دو گونه‌اند: در برخی، اصل قضیه برمی‌گردد به آنچه حضرت از فرشتگان آموخته و برای حضرت علی(ع) وصف کرده بود (هلالی عامری، 392؛ فتال نیشابوری، 151؛ مجلی، 192.43؛ 253.78، 256).
بنا بر تعدادی دیگر، اسماء بنت عمیس به حضرت فاطمه(س) گفت در حبشه تابوتی دیده که بدن مرده را می‌پوشانده است. حضرت از او خواست که برای او نیز چنین تابوتی ساخته شود و اسماء در زمان حیات حضرت آن را ساخت (کلینی، 228.3، ابن عبدالبر، 1897.4) و حضرت ـ که پس از رحلت پیامبر(ص) تا آن روز خندان دیده نشده بود ـ با دیدن آن تبسم نمود و دعا کرد که خداوند اسماء را از آتش جهنم حفظ کند (طوسی، تهذیب الاحکام، 469.1). در برخی از منابع اهل سنت نیز این مطلب از امام سجاد(ع) نقل شده است (حاکم نیشابوری، 162.3). این ماجرا، با اختلاف در تعابیر، در چندین روایت دیگر نقل شده است (ابن‌اثیر جزری، 524.5؛ حر عامل، 876.2؛ مجلسی، 212.43؛ 249.78 ـ 250، 256).
در روایت دیگری آمده است زمانی که عایشه خبر وفات حضرت را شنید، به منزل ایشان رفت، اما اسماء به او اجازه ورود نداد. عایشه نزد ابوبکر شکایت کرد و نیز گفت که برای فاطمه(س) هودجی مثل هودج (کجاوه) عروس ساخته‌اند. ابوبکر هنگامی که خانه حضرت رفت، درباره این هودج سؤال کرد و اسماء پاسخ داد که فاطمه وصیت کرده است کسی بر سر جنازه او حاضر نشود و این هودج نیز به دستور او در زمان حیاتش ساخته شده است (ابن عبدالبر، 1897.4؛ ابن اثیر جزری، 524.5؛ طبری، ذخائر العقبی، 53).
در برخی از منابع آمده است که حضرت فاطمه(س) با استفاده از تابوتی که به خواست خودش ساخته شده بود، به خاک سپرده شد (ابن‌سعد، 28.8؛ مغربی، دعائم الاسلام، 1، 232ـ233). این نخستین تابوتی است که در اسلام ساخته شده است (طوسی، تهذیب الاحکام، 1، 469؛ ابن عبدالبر، 4، 1898).
برخی در حضور اسماء بنت عمیس ـ که پس از شهادت شوهرش جعفربن ابیطالب، در جنگ موته، به همسری ابوبکر درآمده بود ـ تردید کرده‌اند (ر.ک: ابن حجر عسقلانی، التلخیص الحبیر، 5، 273ـ274) و پررنگ شدن حضور او را به هنگام شهادت حضرت بیشتر به قصد تبرئه خلیفه اول دانسته (مجلسی، 78، 250 «تعلیقه بهبودی») یا احتمال داده‌اند که نام اسماء تحریف شده و نام صحیح، سلمی (همسر ابورافع) است یا اینکه منظور، اسماء دختر یزیدبن سکن انصاری بوده است (ر.ک: مجلسی، 43، 181، «تعلیقه بهبودی»؛ مقاله زنان همراه فاطمه(س)).
اما با توجه به وجود روایات متعدد درباره حضور اسماء به هنگام وفات فاطمه(س) (ر.ک: سمهودی، 3، 91)، انس او با آن حضرت، حضورش به هنگام بیماری و شهادت ایشان، بعید نیست، زیرا ممکن است اسماء که پیش از ازدواج با ابوبکر، همسر جعفربن ابیطالب، برادر امام علی(ع)، بوده است، ارتباط خود را با خانه آن حضرت حفظ کرده باشد، حتی بنا بر گزارشی، پس از رحلت پیامبر(ص) عده‌ای نقشه کشیدند امام علی(ع) را به قتل برسانند. اسماء که در خانه خلیفه بود از این ماجرا اطلاع یافت و به واسطه خادمش، به حضرت علی(ع) خبر داد (قمی، 2، 158؛ صدوق، علل‌الشرایع، 1، 192ـ191).
منبع:فارس
این روایات به دو گونه‌اند: در برخی، اصل قضیه برمی‌گردد به آنچه حضرت از فرشتگان آموخته و برای حضرت علی(ع) وصف کرده بود (هلالی عامری، 392؛ فتال نیشابوری، 151؛ مجلی، 192.43؛ 253.78، 256).
بنا بر تعدادی دیگر، اسماء بنت عمیس به حضرت فاطمه(س) گفت در حبشه تابوتی دیده که بدن مرده را می‌پوشانده است. حضرت از او خواست که برای او نیز چنین تابوتی ساخته شود و اسماء در زمان حیات حضرت آن را ساخت (کلینی، 228.3، ابن عبدالبر، 1897.4) و حضرت ـ که پس از رحلت پیامبر(ص) تا آن روز خندان دیده نشده بود ـ با دیدن آن تبسم نمود و دعا کرد که خداوند اسماء را از آتش جهنم حفظ کند (طوسی، تهذیب الاحکام، 469.1). در برخی از منابع اهل سنت نیز این مطلب از امام سجاد(ع) نقل شده است (حاکم نیشابوری، 162.3). این ماجرا، با اختلاف در تعابیر، در چندین روایت دیگر نقل شده است (ابن‌اثیر جزری، 524.5؛ حر عامل، 876.2؛ مجلسی، 212.43؛ 249.78 ـ 250، 256).
در روایت دیگری آمده است زمانی که عایشه خبر وفات حضرت را شنید، به منزل ایشان رفت، اما اسماء به او اجازه ورود نداد. عایشه نزد ابوبکر شکایت کرد و نیز گفت که برای فاطمه(س) هودجی مثل هودج (کجاوه) عروس ساخته‌اند. ابوبکر هنگامی که خانه حضرت رفت، درباره این هودج سؤال کرد و اسماء پاسخ داد که فاطمه وصیت کرده است کسی بر سر جنازه او حاضر نشود و این هودج نیز به دستور او در زمان حیاتش ساخته شده است (ابن عبدالبر، 1897.4؛ ابن اثیر جزری، 524.5؛ طبری، ذخائر العقبی، 53).
در برخی از منابع آمده است که حضرت فاطمه(س) با استفاده از تابوتی که به خواست خودش ساخته شده بود، به خاک سپرده شد (ابن‌سعد، 28.8؛ مغربی، دعائم الاسلام، 1، 232ـ233). این نخستین تابوتی است که در اسلام ساخته شده است (طوسی، تهذیب الاحکام، 1، 469؛ ابن عبدالبر، 4، 1898).
برخی در حضور اسماء بنت عمیس ـ که پس از شهادت شوهرش جعفربن ابیطالب، در جنگ موته، به همسری ابوبکر درآمده بود ـ تردید کرده‌اند (ر.ک: ابن حجر عسقلانی، التلخیص الحبیر، 5، 273ـ274) و پررنگ شدن حضور او را به هنگام شهادت حضرت بیشتر به قصد تبرئه خلیفه اول دانسته (مجلسی، 78، 250 «تعلیقه بهبودی») یا احتمال داده‌اند که نام اسماء تحریف شده و نام صحیح، سلمی (همسر ابورافع) است یا اینکه منظور، اسماء دختر یزیدبن سکن انصاری بوده است (ر.ک: مجلسی، 43، 181، «تعلیقه بهبودی»؛ مقاله زنان همراه فاطمه(س)).
اما با توجه به وجود روایات متعدد درباره حضور اسماء به هنگام وفات فاطمه(س) (ر.ک: سمهودی، 3، 91)، انس او با آن حضرت، حضورش به هنگام بیماری و شهادت ایشان، بعید نیست، زیرا ممکن است اسماء که پیش از ازدواج با ابوبکر، همسر جعفربن ابیطالب، برادر امام علی(ع)، بوده است، ارتباط خود را با خانه آن حضرت حفظ کرده باشد، حتی بنا بر گزارشی، پس از رحلت پیامبر(ص) عده‌ای نقشه کشیدند امام علی(ع) را به قتل برسانند. اسماء که در خانه خلیفه بود از این ماجرا اطلاع یافت و به واسطه خادمش، به حضرت علی(ع) خبر داد (قمی، 2، 158؛ صدوق، علل‌الشرایع، 1، 192ـ191).
منبع:فارس
گزارش خطا
