سرنوشت فیش‌های حج تمتع/ یک فیش در دست چند نفر!

البته باید تصریح شود که ارسال دعوت نامه از سوی عربستان مسئله ویژه و خاصی نیست بلکه روندی عادی است که همه ساله صورت می‌گیرد و وزارت حج عربستان به تمام کشورهای مسلمان (عضو سازمان کنفرانس اسلامی) دعوت نامه ارسال کرده و زمان مشخصی را برای حضور هیئت‌های آن کشورها تعیین می‌کند تا مذاکرات مربوط به حضور حجاج آن کشور در حج مورد بررسی و قراردادهای حج به امضا برسد.

سال گذشته نیز که حج ایران تعطیل شد، عربستان از ایران برای انجام مذاکرات حج دعوت به عمل آورده و هیئت ایرانی نیز برای انجام مذاکرات به عربستان رفته بود اما توافقی حاصل نشد و ایران به دلیل نگرانی از عدم تأمین امنیت زائران خود و نیز نبود امکان ارائه خدمات کنسولی به دلیل قطع روابط سیاسی و مفاد تبعیض آمیز قرارداد تحمیل شده از سوی عربستان زائران خود را به حج ۹۵ اعزام نکرد.

در کنار مسائل مدیریتی، مسئله‌ای که همیشه در خصوص حج تمتع مطرح بوده مسئله خرید و فروش‌ فیش‌های حج تمتع است. در حال حاضر بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در نوبت اعزام به حج تمتع هستند و تا زمانی که این تعداد به حج مشرف نشوند ثبت‌نام جدیدی صورت نخواهد گرفت. اما در این میان تعدادی از صاحبان فیش‌های حج فوت کرده و یا استطاعت خود را از دست داده‌اند و ورثه یا خود آنها قصد فروش فیش حج‌شان را دارند.

از سوی دیگر با توجه به اینکه ثبت‌نام جدیدی برای حج تمتع سال‌ها است که صورت نگرفته و امکان ثبت‌نام افراد جدید نیز وجود ندارد، عده‌ای که به استطاعت مالی رسیده‌ و حج بر آنها واجب است، قصد خرید فیش حج تمتع را دارند.

بر همین اساس همه ساله مسئله خرید و فروش فیش‌های حج تمتع، قیمت فیش‌ها، کلاه‌برداری‌های صورت گرفته، مشکلات مربوط به نقل و انتقال و ... این فیش‌ها مطرح می‌شود.

در حال حاضر نیز با توجه به مسائل مطرح شده، عده ای به تکاپوی خرید یا فروش فیش حج افتاده‌اند اما مسائلی در خصوص خرید و فروش فیش حج وجود دارد که باید مورد توجه همه افراد قرار گیرد. یکی از سؤال‌هایی که هم اکنون بسیاری مطرح می‌کنند این است که آیا در حال حاضر برای خرید و فروش فیش حج زمان مناسبی است یا خیر؟ در پاسخ کلی به این سؤال باید گفت بسیاری از دفاتر زیارتی که مسئول انجام این کار هستند فعلاً چنین خرید و فروشی را انجام نمی‌دهند و صرفاً عده‌ای دلال غیر قابل اعتماد در این خصوص در حال فعالیت هستند.

از نظر قانونی تنها امکان انتقال فیش‌های حجی که اولویت آنها اعلام شده است وجود دارد

برخی از افراد به گمان اینکه در حال حاضر قیمت فیش حج کم است و در صورت قطعی شدن اعزام زائران ایرانی به حج تمتع قیمت فیش‌ها افزایش پیدا می‌کند قصد خرید فیش حج را دارند اما این گروه باید بدانند که از نظر قانونی تنها می‌توانند فیشی بخرند که تاریخ آن مربوط به اردیبهشت سال ۸۵ و قبل از آن باشد. در اصل از نظر قانونی تنها امکان انتقال قانونی فیش‌هایی وجود دارد که اولویت آنها برای اعزام اعلام شده است و با توجه به اینکه فعلاً تکلیف حج مشخص نیست و اولویت‌‌های جدید اعلام نشده است بهتر است خرید و فروش فیش صورت نگیرد.

قیمت فیش‌های حج که اولویت آنها نیز اعلام شده است معمولاً به صورت توافقی بین طرفین محاسبه می‌شود اما در مجموع بین ۱۶ تا ۱۸ میلیون تومان است البته به شرطی که حج برگزار شود. در غیر این صورت ممکن است به قیمت ۷ تا ۱۰ میلیون تومان هم خرید و فروش شود. اگر چه سال ۹۴ فیشی که نوبت اعزام داشت بین ۱۹ تا ۲۰ میلیون تومان هم خرید و فروش شد.

کلاهبرداری با فیش حج

اما افرادی که به خرید فیش‌ حج تمتع که اولویت آن اعلام نشده اقدام می‌کنند، باید مطلع باشند که در این خرید و فروش اصل فیش حج به فرد خریدار منتقل نمی‌شود و امکان انتقال قانونی این فیش نیز وجود ندارد و در این معامله هیچ چیزی را خرید نکرده‌اند بلکه با حضور در محضر وکالتی از فروشنده فیش گرفته‌اند بدون اینکه نقل و انتقالی صورت گیرد.

این افراد باید بدانند زمانی که اولویت فیش مذکور فرا رسید (ممکن است این اولویت چندین سال بعد اعلام شود) اگر برای ثبت نام به کاروان‌های حج مراجعه کنند به آنها اعلام خواهد شد که هیچ فیشی به نام آنها ثبت نشده است. در این زمان است که خریدار باید فروشنده فیش را پیدا کند و با فروشنده فیش به کاروان مراجعه و فرم انتقال فیش حج را تکمیل کند و بعد از کسب مجوز از سازمان حج و زیارت و رفتن به محضر و بانک فیش را به اسم خود دریافت کند.

البته این مسئله را هم باید خریداران فیش‌هایی که اولویت آنها اعلام نشده است بدانند که ممکن است تا زمان فرا رسیدن نوبت فیش حجی که خریداری کرده‌اند فروشنده فیش فوت کند و ورثه وی حاضر به انتقال فیش نباشند و یا برای این انتقال پول بیشتری مطالبه کنند و یا حتی خود فروشنده ممکن است اعلام کند در صورتی حاضر است فیش را به نام وی کند که قیمت فیش حج به روز محاسبه شود و ... .

فروش یک فیش به چندین نفر

متأسفانه بارها دیده شده است که افراد دارای فیش، بارها و بارها فیش خود را به صورت صوری و با دادن وکالت به خریداران متعدد به اصطلاح فروخته‌اند و با توجه به اینکه اولویت این فیش اعلام نشده و خریداران هم تا زمان اعلام اولویت فیش خود به سراغ آن نمی‌روند امکان چنین سوء استفاده‌ای بسیار افزایش پیدا می‌کند و خریداران این فیش ممکن است چندین سال پس از خرید خود متوجه کلاه‌برداری صورت گرفته، شوند.

همین مسئله و موارد مشابه است که موجب شده سازمان حج و زیارت خرید و فروش فیش‌هایی که اولویت آنها اعلام نشده است را غیر قانونی اعلام کند.

نکته جالب اینکه برخی از مسئولان دفاتر زیارتی برای خرید و فروش فیش حج و یافتن خریدار و فروشنده مراجعان خود را به دلالان مقابل سازمان حج و زیارت ارجاع می‌دهند.

اما در خصوص نقل و انتقال قانونی فیش حج باید گفت: برای این کار افراد فروشنده و خریدار فیش حجی که اولویت آن اعلام شده است، پس از توافق بر سر قیمت هر دو باید به دفاتر زیارتی سازمان حج و زیارت مراجعه و فرم درخواست را پر کنند، مسئول دفتر زیارتی فرم‌ها را به سازمان حج و زیارت برده و مجوز این نقل و انتقال را دریافت می‌کند و پس از انجام کارهای اداری در یکی از محضرهای رسمی به بانک ملی مراجعه و فیش به صورت قانونی به نام فرد خریدار صادر می‌شود.

تنها در صورتی که فروشنده فیش حج سال‌های بعد از اقوام و آشنایان باشد به دلیل آشنایی و فامیل بودن ممکن است این اطمینان وجود داشته باشد که کلاهبرداری صورت نگیرد و فرد فروشنده چند سال بعد و پس از فرا رسیدن نوبت فیش بدون مشکل فیش را به اسم خریدار تغییر دهد.

البته مسائل مطرح شده صرفاً در خصوص فیش حج تمتع بود و این مسائل در خصوص فیش عمره مفرده مطرح نیست. قیمت فیش عمره مفرده حدود ۸۰۰ هزار تومان و برای خرید و فروش آن محدودیتی نیست و با توجه به اینکه در آخرین دوره اعزام به عمره از تمامی دارندگان فیش‌های عمره برای اعزام دعوت به عمل امده بود تاریخ خرید فیش و یا اولویت اعزام محدودیتی ایجاد نمی کند اما توصیه می‌شود برای خرید یا فروش فیش عمره حتماً از مراجع رسمی و قانونی یعنی دفاتر زیارتی زیر نظر سازمان حج و زیارت استفاده شود.