زيارت امام رضا(ع) محور اتحاد مسلمانان

همان امامي که از ابتداي ورودش به اين سرزمين منشأ خيرات و برکات فراواني براي ايرانيان شد که کمترين برکت آن تثبيت مهر و محبت خاندان رسول گرامي اسلام(صلي‌الله‌عليه‌وآله) در قلب و جان هر مرد و زن و پير و جوان ايراني است. به همين منظور سالانه ميليون‌ها نفر از عاشقان و دل‌بستگان اين خاندان نوراني به‌ قصد زيارت اين امام همام، کوله‌بار سفر بسته و راهي ديار خراسان مي‌گردند، تا غبار دل به آب زلال ولايت عشق بشويند و روح خويش را به انوار مقدسش صفا دهند.

بي‌ترديد مي‌توان گفت که هم‌اکنون پس از گذشت بيش از ۱۲۰۰ سال از شهادت اين امام راستين، آرزوي هر مرد و زن ايراني است که سالانه يک‌بار و حتي بيش از آن به زيارت مضجع نوراني اين امام مهرباني مشرف شود.

در حال حاضر، اين شور و شوق مثال‌زدني مرزها جغرافيايي را در نورديده و هر ساله جمعيت زيادي از کشورهاي مختلف با هر رنگ و زبان و نژاد گوناگون به‌ قصد زيارت حضرت ره‌سپار مشهد مقدس مي‌شوند. در اين ميان نکته‌اي که بيش از هر چيز ديگر، شورانگيز و دل‌نواز است، علاقه پيروان ديگر مذاهب اسلامي به زيارت اين بارگاه ملکوتي است. آري پيروان راستين اهل سنت که برادران و خواهران شيعيان محسوب مي‌شوند نيز همه ساله قدم در راه زيارت امام رضا(عليه‌السلام) مي‌گذارند تا از برکات اين سفر معنوي بهره‌مند گردند.

بايد دانست که اهميت زيارت امام رضا(عليه‌السلام) مربوط به دوران معاصر و يا حتي سده‌هاي اخير نبوده و نيست؛ بلکه پيروان حقيقي سنت پيامبر(صلي‌الله‌عليه‌وآله) از ديرباز به اين مهم اهتمام ورزيده‌اند و بنا بر روايات فراواني که در باب اهميت و فضيلت زيارت قبر پيامبر(صلي‌الله‌عليه‌وآله) در منابع روايي اهل سنت نقل‌ شده است، همواره عنايت ويژه‌اي به اين زيارت داشته‌اند.[۱]

هر انسان منصفي با مراجعه به آثار تاريخي و رجالي اهل سنت مي‌تواند نمونه‌هايي از اين زيارات و عرض ارادت‌ها را بيابد که ما در اين نوشتار تنها بخشي از آن را براي مخاطبان عزيز بيان مي‌کنيم تا هر شخص خود با مراجعه به منابع اصيل اسلامي و وجدان آگاه و بيدار خود نيک بيانديشد و درباره مسئله زيارت اهل قبور، مخصوصاً زيارت قبور اهل‌بيت(عليهم‌السلام) و اولياي الهي به قضاوت بنشيند.

«ابن حبان» از محدثان و رجال شناسان قرن چهارم اهل سنت، ذيل نام امام علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام) مي‌نويسد: «علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام) به‌ وسيله سمي که مأمون به او خوراند، از دنيا رفت. اين حادثه در روز شنبه آخرين روز ماه صفر سال ۲۰۳ هجري قمري بود. قبر او در سناباد، خارج نوقان در کنار قبر هارون است. من بارها آن را زيارت کرده‌ام. وقتي‌که در طوس بودم هر مشکلي که براي من پيش مي‌آمد به زيارت قبر علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام) مي‌رفتم و گشايش آن مشکل را از خداوند مي‌خواستم و به درجه اجابت مي‌رسيد و سختي از من برطرف مي‌شد». وي در ادامه مي‌نويسد: «اين چيزي است که من بارها آن‌را تجربه کرده‌ام و ديدم نتيجه همان بود و خداوند ما را با محبت رسول خدا و اهل‌بيتش(صلي‌الله‌عليه‌وعليهم) بميراند».[۲]

«خطيب بغدادي» عالم نام‌دار قرن چهارم و پنجم اهل سنت نيز در کتاب تاريخ بغداد خود ماجراي جالبي از دو تن از افراد سرشناس اهل سنت به نام‌هاي «عبد اللّه بن محمد الجمال الزوزني» و «علي بن موسي بن نوبا» که در نيشابور به ملاقات هم رفتند را نقل مي‌کند و در ادامه مي‌نويسد: عبدالله بن محمد به علي بن موسي بن نوبا پيشنهاد مي‌دهد به زيارت امام رضا(عليه‌السلام) بروند. خطيب بغدادي در اين کتاب از شور و اشتياق آنان نسبت به اين زيارت سخن مي‌گويد و اين‌که چگونه شب‌هنگام خود را به آن مضجع شريف مي‌رسانند و به فاتحه و ختم قرآن مي‌پردازند که در نوع خود قابل تأمل و تفکر است.[۳]

هم‌چنين «ابن حجر عسقلاني» عالم، محدث و رجالي بزرگ اهل سنت در کتاب «تهذيب التهذيب» از قول شخصي به نام «ابوبکر محمد بن مؤمل» مي‌نويسد: «با پيشواي اهل حديث، ابوبکر بن خزيمه و ابوعلي ثقفي شخصيتي که در علم و دانش نظير او بود و به همراه گروهي از اساتيد براي زيارت مرقد علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام) به طوس رفتيم در حالي که آنان بسيار به زيارت مرقد ايشان مي‌رفتند. در آن‌جا تواضع و احترام و تعظيم و تضرع ابوبکر ابن خزيمه نسبت به آن بقعه همه ما را شگفت‌زده کرد».[۴] همان‌طور که ملاحظه مي‌کنيد ابوبکر ابن خزيمه که از وي به‌ عنوان پيشواي اهل حديث ياد مي‌شود، آن‌چنان تواضع و احترامي نسبت به بارگاه امام رضا (عليه‌السلام) داشته که ديگران را به تعجب وا‌داشته و همچنين بارها به زيارت رفته است.

سخن آخر

با توجه به اين موارد غيرقابل انکار تاريخي درباره زيارت بارگاه امام رضا(عليه‌السلام) توسط علماي بزرگ اهل سنت به اين نتيجه مي‌رسيم که اين زيارت داراي پيشينه‌اي به بلنداي تاريخ است و مختص به يک مذهب و يا تفکر خاص نمي‌شود. با در نظر گرفتن شرايط کنوني جهان اسلام که فتنه‌هاي گوناگون از جانب آمريکا و رژيم اشغال‌گر قدس تحت عنوان تکفير، قصد لطمه‌زدن به ارزش‌هاي مقدس اسلام را دارد؛ بر مسلمانان لازم است تا بيش از پيش به اتحاد و هم‌بستگي با هم بپردازند. خوش‌بختانه در اسلام ظرفيت‌هاي فراواني براي اتحاد بين مسلمانان وجود دارد که يکي از مهم‌ترين آن محورها محبت اهل بيت(عليهم‌السلام) است که مي‌تواند در زيارت آن حضرات نمود پيدا کند و شايسته است تا ايران اسلامي که به بارگاه امام رضا (عليه‌السلام) متبرک شده است، زيارت اين امام همام را محوري براي اتحاد بين مسلمانان قرار دهد.

__________________________________

پی نوشت:

[۱]. براي نمونه بنگريد به: شفاء السقام في زياره خير الانام، تقي الدين سبکي، نشر مشعر، چاپ چهارم، تهران، ۱۴۱۹ق، ص۶۵ به بعد.
[۲]. «هذا شي قد جربته مرارا فوجدته کذلک اماتنا الله علي محبه المصطفي و اهل بيته صلي الله عليه و عليهم اجمعين» الثقات، ابن حبان، چاپ هند، ۱۳۹۳ق، ج۸، ص۴۵۷-۴۵۶.
[۳]. تاريخ بغداد، خطيب بغدادي، دار الكتب العلميه، چاپ اول، بيروت، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۱۴۰-۱۳۹.
[۴]. «فرأيت من تعظيمه يعني بن خزيمة لتلك البقعة وتواضعه لها وتضرعه عندها ما تحيرنا»، تهذيب التهذيب، ابن حجر عسقلاني، ج۷، ص۳۸۸.
منبع:شبستان