حکمت برتری حضرت معصومه(س) نسبت به دیگر امامزادگان

اول ذیقعده سال 173 بود که این «عطیه الهى» در دامان موسى بن ‏جعفر(ع) قرار گرفت و رضاى آل محمد را همتایى پدید آمد که بنا بود به مشیت الهى، این برادر و خواهر، روزى و روزگارى کشور ما ایران را در آینده منور سازند و عزت و کرامت بخشند، دوران سخت حاکمیت عباسیان، امام کاظم(ع) را مزاحم سلطه فسادگستر و فاجرپرور بنى ‏عباس مى‌‏دیدند، از این رو آن «عبد صالح» را به بند مى‌‏کشیدند و از حبسى به حبسى مى‏‌بردند، در این میان، مولود این خاندان و عصمت اهل بیت، فراق پدر را تجربه مى‏‌کرد و در عین حال، از چشمه عطوفت و عنایت برادرش حضرت رضا(ع) برخوردار مى‌‏شد و این برادر، در حق خواهرش پدرى مى‌‏کرد و خواهر را از زلال معرفت علم و عرفان سیراب می‌نمود؛ لذا می‌بینیم نتوانست فراق برادر تحمل کند و به زودی به ایران هجرت کرد.

بنا بود این دختر نجیب و پاک و معصوم، گوهرى باشد نمونه پاکى و الگو در عفاف، و سرمشق در حیا و احیاگر خاطره کوثر رسول و تداعى‏ کننده آن طیبه بتول و ... چنین شد که حیات و وفاتش، سفر و حضورش، عبادت و سلوکش، مرقد و مزارش، «جلوه‏‌گاه نور» و «بارگاه عفت» شد و «فاطمه معصومه»، آینه‏‌اى شد در رواق فرهنگ شیعه که نجابت و عفت و حیا و ولایت در بلور آن مى‌‏درخشد، گذشت و گذشت، تا آنکه ایوان طلاى او، قبله اهل دعا و توسل شد. ایوان آینه‌‏اش، تجلى‏‌گاه طلوع خورشید عصمت و گنبد زرین مرقدش، سقف معبد اهل دل و گلدسته‏‌هاى برافراشته و آسمان‏‌ساى او، دست‏‌هایى برآمده از خاک تا افلاک، به رمز نیایش در پیشگاه رفیع خالق هستى، یادآور نیاز و نیایش متهجدان، هر مجموعه، به محور و مرکزى تکیه دارد تا کانون تجمع خصال باشد.

*خواهر و برادر تنی که مایه برکت ایران هستند

شهر قم را اگر مجموعه‌اى از فرهنگ و عقیده و آداب و سنن و جامعه‌اى براى حضور افراد بومى و غیر بومى و قومیت‏‌هاى مختلف و گروه‌ها و گرایش‌‏هاى گوناگون به حساب آوریم، کانون آن «حرم» است، اگر مردم قم، علماى مهاجر، طلاب حوزه (چه ایرانى چه خارجى)، مراکز علمى و فرهنگى، مجموعه‏‌هاى پژوهشى و تبلیغى، محورى داشته باشند، بى‏‌شک آن محور، شخصیت معنوى «حضرت معصومه» است.

از روزگارى که کریمه اهل ‏بیت و دختر موسى بن‏ جعفر(ع) کرامت دودمان رسالت را به قم آورد، قم هم کریم و عزیز شد، قم، تنها مدفن یک «امامزاده» نیست، بلکه مطلع انوارى است از بارگاه مشعشع این «فاطمه ثانى» که بر جهان مى‏‌تابد و کران تا کران عالم را از فروغ اهل‏ بیت، روشن مى‌‏سازد، قم، عطف به مشهد است و فاطمه معصومه، عطف به امام ‏رضا(ع)، لذا گفته‌اند هر کس او را زیارت کند، بهشت پاداش اوست؛ در زیارتش شفاعت در قیامت خواسته شده است؛ او شفیعه محشر است؛ چنان که در دنیا شفاعت نماید، علما را به علم و عرفان رهنمون کند؛ مراجع تقلید در پناهش علم جویند و دانش آل محمد به جهان گسترانند و مردمان را هدایت کنند و سرانجام با جسمی خسته در پناهش آرام گیرند و از تنعم حرم بهشت آسایش بهره جویند.

این روایت را خوانده و شنیده‌‏اید که امام صادق(ع) به آن گروه که از «رى» به دیدارش شرفیاب شده بودند، ضمن آنکه آنان را «برادران قمى» خود خواند، فرمود: خداوند حرمى دارد که آن «مکه» است، پیامبر(ص) هم حرمى دارد و آن «مدینه» است، امیرالمؤمنین(ع) نیز حرمى دارد که «کوفه» است، ما ـ ائمه دیگر ـ هم حرمى داریم و آن «شهر قم» است، به زودى دخترى از فرزندانم به نام «فاطمه» در آنجا به خاک سپرده مى‌‏شود، هر کس قبر او را زیارت کند، بهشت بر او واجب مى‌‏شود.

و حضرت(ع)، این سخن را در زمانى فرمود که هنوز امام ‏کاظم(ع)، پدر حضرت فاطمه معصومه به دنیا نیامده بود، چنین ستایشى، مقام والاى این پاره تن اهل بیت را که به یادگار در دیار ماست، نشان مى‌دهد.

حضرت فاطمه معصومه(س) دختر امام موسی بن جعفر الکاظم(ع) و خواهر امام علی بن موسی الرضا(ع) و عمه امام محمدتقی الجواد(ع) است، مادر امام رضا(ع) و حضرت فاطمه معصومه(س) نجمه خاتون است، این بانو فقط این دو فرزند بزرگوار را داشته است و هر نفر آن‌ها با حضور خود در سرزمین اهل بیت(ایران) سبب پیشرفت، تعالی معنوی و فرهنگی شده‌اند.

*حکمت برتری حضرت معصومه(س)

حکمت و سرّ برتری حضرت معصومه به سایر امامزادگان را باید با ادراک شهودی و باطنی تفسیر کرد، حیات انسانیت با علم است و علم حیاتی مرگ‌ناپذیر است، علم همیشه زنده است و مایه حیات جوامع انسانی است از این رو شهرهایی که مدفن و مزار اهل‌ بیت(ع) در آن قرار گرفت، چون شمع همیشه روشن، مرکزیت علمی را مختص خود کرده‌اند، در حالی که قبرستان‌های فراوانی در دنیا وجود دارد که هرگز بوی علم از آن‌ها به مشام نمی‌رسد، بلکه بوی ویرانی و اندوه از آن‌ها مشام انسان را از حیات ناامید می‌کند، اما مزار اهل بیت(ع)، مرکز نشر علوم شده است، تفاوت قبر آنها با دیگران در این است چنان که در زیارت جامعه می‌خوانیم «قبورکم فی القبور» قبرهای شما در میان قبرهاست، اما با این تفاوت که از آن‌ها زندگی، رضایت و معنویت به جامعه الهام می‌شود.

این ویژگی از پیوند علم با این خاندان حکایت دارد. برتری حضرت معصومه(س) از این قرابت و پیوند حکایت دارد که مدفنش مرکز نشر علوم شده و علم از کوفه و نجف و مدینه غروب کرده و در شهر مقدس قم سر برآورده است. این مرکزیت علمی در اخبار اهل بیت(ع) نیز منعکس شده است؛ حکمت آن بعدها روشن شده و روند تاریخ علمی به خوبی نشان می‌دهد که پس از رحلت حضرت معصومه(س) در قم این شهر مرکز ثقل علمی شد بی حکمت نیست که بزرگترین فلاسفه و حکمای جهان افرادی چون ملاصدرای شیرازی بهترین آثار علمی خود را در مجاورت و با استعانت از این بانوی بزرگ می‌نویسد، حال و هوای شهر قم مملو از رویش علمی است و این فرصت بی‌نظیر در هیچ نقطه جهان با این امنیت میسر نبوده است، چون معصومه بانوی علم و فضایل است.

برخورداری حضرت معصومه(س) از برجستگی علمی و نیز با حضورش در قم، روح بزرگ علمی از مدینه به ایران مهاجرت کرد و در شهر قم جلوه کرد، چنان که نقل شده جمعی از شیعیان به مدینه آمدند تا به محضر امام کاظم(ع) برسند و جواب سؤالات خود را بگیرند، حضرت حضور نداشت، مراجعه کنندگان که سؤال علمی داشتند، می‌خواستند از در خانه حضرت با یأس، ناامیدی و اندوه برگردند، اما حضرت معصومه(س) که هنوز به سن بلوغ نرسیده بودند، تمام سؤال‌های آنان را پاسخ داد، شیعیان، مدینه را ترک و در بیرون شهر با امام روبرو شدند و پاسخ‌های حضرت معصومه(س) را به آن حضرت نشان دادند و امام با دیدن دستخط و پاسخ‌های دخترش اظهار شعف و شادی کرد و فرمود «فداها ابوها» پدرش فدای چنین دختری باد.

محدث قمی درباره دختران موسی بن جعفر می‌نویسد: «برحسب آنچه به ما رسیده، افضل آنها سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی(ع) معروف به حضرت معصومه است»، محمدتقی شوشتری رجالی بزرگ معاصر، درباره فضیلت بانوی گرامی او را نه تنها در بین دختران،‌ بلکه پسران حضرت غیر از امام رضا(ع) بی‌نظیر می‌داند و می‌نویسد: «در میان فرزندان امام کاظم(ع) با آن همه کثرتشان، بعد از امام رضا(ع) کسی به ‌شأن و جلالت حضرت معصومه(س) نتواند برسد».

از این رو بی‌گمان حضرت فاطمه معصومه(س) از جهت شخصیت فردی و کمالات روحی در بین فرزندان موسی بن جعفر(ع) بعد از علی بن موسی الرضا(ع) در والاترین رتبه‌ معنوی و عرشی قرار گرفته است؛ شیخ مفید و دیگران فرزندان دختر امام کاظم(ع) حداقل 18 فرزند و حداکثر 36 فرزند بر شمرده‌اند، فاطمه معصومه(س) در بین این فرزندان سرآمد بوده است، این سرآمدی به دو جهت بوده است، معنویت و علم که عرفان و اجتهاد از برخاسته است که ایران به آن دو سرافراز گشته است.

*تنها امام‌زاده‌ای که زیارتنامه از امام معصوم(ع) دارد

توجه و علاقه عمومی و اقبال مردم به زیارت آن حضرت که از توجه ائمه(ع) به آن حضرت برآمده به نحوی که روایاتی از امام صادق(ع) و سایر ائمه(ع) درباره فضایل و امتیازات شهر قم وارد شده که رویکرد آن‌ها به اهمیت وجود مرقد حضرت معصومه(س) در شهر قم است، تأکید ائمه به زیارت و پاداش بزرگ زیارت آن حضرت(س) همه از این جهت است که جایگاه علمی و معنوی آن حضرت برای دیگران روشن شود، این روایات در بین مردم توسط علما رواج یافته و توجهات عمومی را به این شهر معطوف داشته است.

1-حدثنی علی بن الحسین بن موسى بن بابویه عن علی بن إبراهیم بن هاشم عن أبیه عن سعد بن سعد عن أبی الحسن الرضا ع قال سألته عن زیارة فاطمة بنت موسى(ع) قال: «من زارها فله الجنة»

2-حدثنی أبی و أخی و الجماعة عن أحمد بن إدریس و غیره عن العمرکی بن علی البوفکی عمن ذکره عن ابن الرضا ع قال : «من زار قبر عمتی بقم فله الجنة»

امام رضا(ع) که در ایران حضور داشت، بر اساس برخی روایات در قم حضور یافته و قبر خواهر کریمه‌اش را زیارت و نحوه زیارت و آثار و برکات آن را به مردم تبیین فرموده، نظیر روایتی که سعد قمی از امام نقل کرده که هر کس او را (معصومه) با شناخت و معرفت زیارت کند، پاداش معنوی آن معادل بهشت است، زیارتنامه‌ای که حضرت معصومه(س) دارد مأثور است، چون امام رضا(ع) آن را به مردم تعلیم و آموزش داد که شاید بیشتر امامزادگان چنین متن زیارتی معتبر نداشته باشند، از این روی شهر قم همواره امتیازات و ویژگی خاص داشته و دارد و تمام امتیازات معنوی و فرهنگی که در این شهر وجود دارد مرهون وجود این بانوی بسیار کریم است.



منبع:فارس