چرا خداوند «انسان کامل» را خلق کرد؟

عقیق:آیت‌الله احمد بهشتی عضو مجلس خبرگان در همایش ملی فلسفه اخلاق؛ نکوداشت مقام علمی و اخلاقی آیت‌الله مجتبی تهران با اشاره به شخص حضرت رسول(ص) گفت: معجزه اول پیامبر گرامی اسلام قرآن است و معجزه دوم ایشان اخلاق است. چند هزار معجزه‌ای که در مقاطع مختلف از حضرت صادر شده بنابر قول مرحوم محدث قمی(ره) بیش از 4 هزار معجزه ذکر شده است که همه آنها معجزه سوم ایشان به شمار می‌رود.

وی اظهار داشت: گرچه شاید بتوان آیات متعددی را مطرح کرد ولی آیه «إِنَّکَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِیمٍ» از اهمیت بیشتری برخوردار است. در این آیه شریفه چند تأکید به کار برده شده است. حرف «انّ»، حرف «لام» و کلمه «علی» همگی برای تأکید به کار برده شده‌اند.

این شاگرد آیت‌الله بروجردی ابراز داشت: ممکن بود گفته شود «انّ خلقک عظیم» اما قرآن کریم فرموده است: «انک لَعلی». سؤالی که اینجا پیش می‌آید این است که لام مفتوحه برای تأکید کلمه «علی» چه نقشی دارد؟

وی گفت: در تفسیر کبیر فخر رازی آمده است که پیامبر اکرم (ص) بر خُلق عظیم استعلا دارد، شاید افراد دیگری هم به خُلق عظیم برسند مانند حضرت زهرا (س)‌ و ائمه (ع) اما تفاوتشان با شخص پیامبر اکرم در این است که آنها نیز خلق عظیم دارند اما مستعلی بر خلق عظیم نیستند و افتخار اهل بیت (ع) این است که مقتدا، پیشوا و استادشان باید بر خلق عظیم، استعلا داشته باشد.

آیت‌الله بهشتی گفت: حضرت امیرالمؤمنین (ع) درباره بهره‌گیری‌هایی درباره وجود پیامبر اکرم (ص) توضیح داده و فرموده‌اند که «من مانند بچه‌‌ای بودم که او (پیامبر) هر روز یک علم یا یک پرچمی از اخلاق خویش برای من برافراشته می‌کرد». در واقع امام علی (ع) به این مقام افتخار می‌کند که من زیر پرچم اخلاق پیامبر بودم.

وی اظهار داشت: استعلا(بزرگی) بر خُلق عظیم به حدی است که هیچ کس یارای رسیدن به چنین رتبه‌ای را ندارد و حضرت رسول (ص) در این جهت ممتاز یگانه است و تمام اخلاق و اوصاف الهی در ایشان جمع است مگر یک نکته و آن هم «وجوب وجود ذاتی» است چرا که خداوند واجب الوجود به ذات است بنابراین این کمال نه دادنی است و نه گرفتنی! حضرت رسول‌(ص) هم فقط این کمال را نداشت.

این عضو مجلس خبرگان درباره علت خَلق انسان کامل توسط خداوند متعال اظهار داشت: خداوند تمام کمالاتش را در آینه ذات خویش می‌دید اما می‌خواست آن را در آینه دیگری ببیند از این جهت انسان کامل را خلق کرد.

وی ادامه داد: قرآن معجزه اخلاقی هم در بین مردم داشته است اینکه قرآن کریم موجب تحول در میان انسان‌ها می‌شود یک معجزه است و کار معجز دو شقه کردن است. مانند معجزه حضرت موسی که تمام نوشته‌های رشته‌های ساحران را بلعید که آن را سحر و گروهی هم آن را معجزه الهی شمرده و به خدا ایمان آوردند.

* 3 نوع اخلاقی که علامه طباطبایی در تفسیر المیزان آورده است

آیت‌الله بهشتی خاطرنشان کرد:‌ علامه طباطبایی در جلد اول تفسیر المیزان سه نوع اخلاق را بیان کرده است؛ اخلاق دنیوی، اخلاق اخروی، اخلاق الهی. اخلاقی دنیوی متعلق به اهل دنیا و برای موفقیت در امور دنیوی است و فرد به مصالح و منافعی که در نظر دارد، می‌رسد.

وی ادامه داد: اخلاق اخروی، شخص برای آخرتش و برای اینکه گرفتار عذاب نشود اخلاق و اخلاقیات را مدنظر قرار می‌دهد. علامه طباطبایی در ادامه می‌گوید تمام انبیای سلف پیش از پیامبر (ص) اخلاق اخروی را تبلیغ می‌کردند اما پیامبراکرم (ص) اخلاق الهی را تبلیغ و ترویج می‌کرد.

عضو مجلس خبرگان با اشاره به «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاقِ»، عنوان کرد: نه منافع و نه مصالح دنیا و نه مصالح آخرت هیچ کدام جایگاهی ندارند و فقط معرفت و محبت خدا است که فرد را به اخلاق حسنه وا می‌دارد. در این مرحله فقط خداوند محور عمل قرار می‌گیرد. و انسان از فراق خداوند و از ترس آتش جهنم می‌نالد «صَبَرْتُ عَلى عَذابِکَ فَکَیْفَ اَصْبِرُ عَلى فِراقِکَ» امت اسلام تحت تأثیر این اخلاق است و این مرحله درجه فوق‌العاده‌ای است و پیامبر این اخلاق را ترویج می‌کرد و امت اسلام نیز زمینه گرایش به این اخلاق را دارد و انسان با تأسی به اخلاق الهی به بهشت می‌رسد.