عقیق:«شیخ ابراهیم زکزاکی» رهبر شیعیان نیجریه و عضو مجمع عمومی مجمع جهانی اهل بیت(ع) است. وی در آذرماه گذشته و در حمله ارتش نیجریه به حسینیه شیعیان زاریا، زخمی و دستگیر شد. در این حمله، صدها نفر از شیعیان از جمله سه پسر شیخ زکزاکی به شهادت رسیدند.

این رخداد دردناک بازتاب‌های مختلفی میان مردم و رسانه‌های نیجریه داشته است. به منظور بررسی این موضوع و شرایط فرهنگی و مذهبی نیجریه با سعید امیدی، کارشناس فرهنگی آفریقا و وابسته فرهنگی سابق نیجریه گفت‌وگو کردیم.

*به عنوان مقدمه توضیحی مختصر درباره شرایط جغرافیایی، سیاسی و مذهبی نیجریه بفرمایید.

-نیجریه کشوری با حدود 170 میلیون جمعیت و 36 ایالت است که هر ایالت به نوعی یک دولت و رییس آن رییس جمهور ایالت محسوب می‌شود. این کشور به لحاظ اقتصادی عضو اوپک و دارای منابع نفت و گاز فراوان است، ارتش قوی دارد و از جنبه‌های مختلف اقتصادی نیز در آفریقا شاخص است.

به لحاظ مذهبی این کشور حدود 50 درصد جمعیت مسلمان و سایرین مسیحی کاتولیک و دیگر فرق بومی هستند، البته آمار مذاهب در کشورهای آفریقایی دقیق نیست اما تعداد مسلمانان شاید بیش از نیم جمعیت هم باشد اما رقم 50 درصد از سوی دولت و مسیحیت پذیرفته شده است. حتی مشاهده می‌شود که در ایام ماه رمضان به ویژه جنوب کشور، کسب و کارها تابع شرایط ماه رمضان قرار می‌گیرد، به طور مثال قیمت‌ها به سرعت افزایش می‌یابد و اجناس در بازار کمیاب می‌شود بنابراین فرهنگ عمومی کشور در این شرایط تحت تأثیر اسلام قرار می‌گیرد.

*بنابراین مذهب رسمی این کشور چیست؟

-اینطور نمی‌توانیم بگوییم چرا که مذهب غالبی نیست، اکثر دولت‌های آفریقایی و حتی نیجریه نیز لائیک هستند یعنی مبنای قانونی‌شان لائیسیته است بنابراین مسلمانان و مسیحیان هم می‌توانند در چارچوب قانونی به شرط رعایت مبانی امنیت ملی فعالیت کنند، به خاطر اینکه شرایط کشور حساس است و دولت تلاش می‌کند تعادلی بین مسیحیت و اسلام برقرار کند تا از تنش‌های مذهبی کاسته شود، همواره از گذشته‌های دور درگیری خشونت آمیز مذهبی وجود داشته و در برهه‌های رهبران نتوانستند تعادل واقعی را برقرار کنند و جنگ‌های خونینی رخ داده است شرایط الان هم خاکستری است که باید مراقبش بود، شعله ور نشود.

دولت سعی می‌کند مقدار امتیازاتی به زائران مسلمان بدهد و در عوضش امکاناتی هم برای زائران مسیحی قائل می‌شود تا به مناطق مقدس مسیحیان سفر کنند.

*با فجایع ناگواری که اخیراً برای رهبر شیعیان نیجریه، شیخ زکزاکی، خانواده‌اش و دیگر مسلمانان رخ داده، وضعیت مسلمانان امروز به چه صورتی است؟

-ابتدا اطلاعاتی درباره خود شیخ زکزاکی بدهم، اینکه ایشان یک دانشجوی اقتصاد دانشگاه زاریا (همان شهری که امروز پایگاه شیعیان است) بودند و در یک مقطعی رییس انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه شدند و برای نخستین سالگرد پیروزی انقلاب به عنوان میزبان فرصتی پیدا کردند که با امام خمینی (ره) ملاقات کنند، همانجا جرقه فکری ایشان زده شد و ایشان به مسیر زندگی و فعالیت امام گرایش پیدا کردند و دنباله رو عقاید و ایده‌های امام شدند.

شیخ زکزاکی از زمان فعالیت در نیجریه تاکنون بیش از هشت میلیون نفر را به جرگه شیعیان اضافه کردند و توانستند با وجود محدودیت‌ها جنبش اسلامی نیجریه را پایه‌گذاری کنند، طوری‌که پس از پیاده‌روی اربعین در کربلا بیشترین جمعیت راهپیمایی در نیجریه فعال شدند (مشاهده فیلم و عکس) و این هم یک تلنگر جدی بود به کسانی که مایل نیستند اسلام زلال شیعه تحت تأثیر جمهوری اسلامی منتقل شود.

*اینها چه کسانی هستند آیا تنها وهابیت بودند؟

-از رژیم اشغال‌گر صهیونیستی تا وهابیت عربستان و غرب آمریکا در این سال‌ها ضربات سنگینی را از انقلاب اسلامی ایران دریافت کردند و فهمیدند که اینها هرگز نمی‌توانند توان و رشد را از انقلاب اسلامی بگیرند و حرکتی که آنجا شروع شده یک بازتابی از انقلاب ایران است بنابراین از همه ابزارهای موجود و از جهل ارتش نیجریه استفاده کرده و این حادثه غم انگیز را رقم زدند.

بنده دشمنان شیعیان در نیجریه را فقط وهابیت نمی‌بینم، همه عناصری که گفتم فعال و حاضر شدند تا کنار هم جمع شوند و این امر را هدایت کنند، بهرحال حکومتی که می‌خواهد اقدام خشن این‌چنینی را بروز دهد به فضای سیاسی و اجتماعی توجه می‌کند، قطعا اخباری که منتشر شده حاکی از این است که دولت سفارت عربستان در نیجریه قدم به قدم این پروژه را دنبال و از آن حمایت می‌کند بنابراین نباید در این کارها شک کنیم.

بنابراین شرایط امروز با توجه به نفوذ دولت نیجریه قطعا نیروهای ارتش را تهییج می‌کند که با یک بهانه کوچک مثل مسدود کردن راه کاروان نظامی این فاجعه را به بار بیاورد.

*وضعیت رسانه‌‌ها در نیجریه به چه صورت است؟ آیا فضای رسانه‌ای بسته است؟

-متأسفانه رسانه‌ها در آفریقا به ویژه نیجریه به طور کلی وابسته به غرب هستند و هیچ استقلال فکری و رسانه‌ای وجود ندارد، علتش هم این است که سران رسانه‌ای از سردبیر و سردبیرهای ارشد گرفته تا خبرنگاران اعزامی به غرب بوده و آنجا مورد حمایت و آموزش قرار گرفته‌اند، بنابراین اینها به هیچ وجه نمی‌توانند گزارش خاص خبری داشته باشند، بنده نیز زمانی که رسانه‌های مجازی، روزنامه‌ها و تلویزیون نیجریه را رصد می‌کردم بسیار ضعیف اخبار را به طور پراکنده گزارش می‌دادند.

*درباره بوکوحرام هم به همین صورت است؟

-متأسفانه یکی از فجایع انسانی در نیجریه ربوده شدن 200 دانش آموز دو سال پیش بود آن هم در زمان دولتی که با شعار مبارزه با تروریسم آمد (دولت محمد بخاری). رییس جمهور نیجریه به جای اینکه توان خود را برای مقابله با جریان خشن تروریستی مثل بوکوحرام بگذارد توان خود را برای مقابله شیعیان بدون دفاع و صلح طلب گذاشته است و چهره اسلام را خشن نشان داده است.

امروز در نیجریه وقتی نام اسلام می‌آید مردم می‌پرسند که نظرتان درباره بوکوحرام چیست، متأسفانه دولت این جریان خشن را رها کرده و به سرکوب جریان پاک شیعی که هیچ خطری ندارد و مدام به جنبه‌های مناسبتی و ملی و صلح و آرامش است، پرداخته است.

*به اعتقاد شما در این برهه زمانی با توجه به اتفاقات جهان اسلام و به ویژه نیجریه چه وظیفه‌ای ما برعهده داریم؟

-جمهوری اسلامی ایران از بدو پیروزی یکی از اهداف خود را بر ایجاد وحدت در جهان اسلام متمرکز کرده است برادران اهل سنت ما اشتراکات زیادی با ما دارند و این اشتراکات آنقدر زیاد است که مثل یک پتانسیل برای منافع جهان اسلام می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

خوشبختانه ما پس از انقلاب توانستیم وحدت و دوستی را بین مسلمانان ایجاد کنیم الان هم فرهنگ وحدت‌بخشی بین مسلمانان دنیا غالب است. باید ایده وحدت آفرینی و تقریب بین مذاهب و مسلمانان جا بیافتد و ما هم از این فرصت استفاده کنیم و جریانات ضد دینی و ضد اسلامی که منشأ تروریستی و خشونت دارد، از بین ببریم.

منبع:فارس