قبل از سفر حج این کتاب‌ها را مطالعه کنید

عقیق:به نقل از پایگاه اطلاع رسانی حج، سفر به سرزمین وحی و حضور در اماکن مقدس شهرهای مدینه منوره و مکه مکرمه از جمله آرزوهای دیرینه مسلمانان جهان اسلام است که دست یافتن آن برای بسیاری اندک فراهم می‌شود، از این رو برای استفاده از این سفر معنوی، مطالعه برخی از کتاب‌های توصیه می‌شود.

شاید کمتر مسلمانی را می‌توان یافت که آرزوی سفر به سرزمین معنوی وحی را نداشته باشد و وقتی که زائران عزیز به این سفر می‌روند به دنبال آن هستند که چگونه می‌شود از این سفر بهتر استفاده کرد، از این رو مطالعه برخی کتاب‌ها را قبل از سفر به زائران عزیز توصیه می‌کنیم.

حضور زائران در دو شهر مکه مکرمه و مدینه منوره، زادگاه رسول گرامی اسلام و خاستگاه و محل تبلیغ دین مبین ما در صدر اسلام، همچنین بازدید از اماکن شریف و مقدس این دو شهر از جمله قبرستان بقیع، منطقه وقوع جنگ احد، مسجد قبا، مسجد ذوقبلتین، مسجد شجره، غار حرا، غار و کوه ثور، شعب ابی‌طالب، عرفات، مشعرالحرام، منا و… آنقدر جذاب و رویایی است که هر زائری می‌تواند مشاهدات خود را از این سفر تاریخی روی کاغذ بیاورد.

حضور زائران در اماکن مقدس و مذهبی، مکه مکرمه و مدینه منوره با لباس احرام نیز حال و هوایی عجیب دارد که می‌توان از این حضور روحانی، سفرنامه و تجربه‌نگاری کرد. به همین دلیل شاید تمام نویسندگان و اندیشمندان با سفر به این سرزمین زیبا، دست به قلم می‌برند و اثری برخاسته از جان و روان خود خلق می‌کنند.

در این مقاله، برخی از آنچه درباره حج و عمره به رشته تحریر درآمده و در قالب کتاب رهسپار بازار نشر شده است، معرفی کنیم.

مخاطبان گرامی می‌توانند برای مطالعه تفصیلی متن کامل دو هزار و پانصد کتاب و مقاله حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت به کتابخانه دیجیتالی پایگاه اطلاع رسانی حج مراجعه کنند.

1. آثار اسلامی مکه و مدینه، تالیف استاد رسول جعفریان

در این کتاب آمده است؛ حج واقعی هنگامی برگزار می‌شود که فلسفه و ابعاد و آثار و برکات آن شناسایی شود و حاجی با آگاهی کامل از راز و رمز آن مواقف کریمه و مشاعر عظیمه، که فرودگاه ملائکة الله و توقفگاه اولیاءالله است گام نهد. برای دستیابی به این هدف، کتاب هایی تدوین شده است که هرکدام زاویه ای از آثار مشاهد یا اسرار حج را بازگو می‌کنند.

این اثر آشنایی و اطلاعات فشرده ای را در باره جزیرة العرب، آثار مکه و مسجدالحرام، مسجدالنبی، بقیع و آثار و مساجد مهم مدینه و برخی از دانستنی هایی را که زائر به آن نیاز دارد، در اختیار جویندگان قرار می‌دهد.

2- آداب سفر حج، اثر حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر

اخلاق و آدابى که در این کتاب گردآورى شده، برگرفته از آموزه‌هاى پیشوایان دینى ما در زمینۀ اخلاق و آداب سفر، به خصوص سفر الهى و معنوى حج است که امید است مورد استفاده واقع شود.

3- اخلاق و آداب در حج و زیارت، اثر حجت الاسلام محمد تقی رهبر

این اثر به بررسی مناسک و آداب اخلاقی و رسوم اجتماعی حج پرداخته است. نگارنده نخست به جایگاه تزکیه و اخلاق، ضعف‌های اخلاقی و عملی و مسئولیت اخلاقی انسان‌ها اشاره می‌کند. سپس به مقدمات سفر پرداخته و در این ارتباط موضوعاتی چون توجه به عظمت حج، تجرید قلب و خلوص نیت را مطرح می‌سازد.

هم‌چنین مطالبی در خصوص مناسک و آداب حج، اصلاح مال و مسائل حقوقی، انتخاب هم‌سفر، لوازم سفر، آداب و اخلاق در سفر، نحوهٔ شروع سفر، مراقبت اخلاقی در جمع، مصاحبت درست، و آداب سخن و سکوت بیان می‌کند. در پایان نیز به اخلاق و آداب در حرمین و رفتار با زائران دیگر اشاره کرده و در خصوص استفاده از فرصت‌های معنوی حج، تودیع و ره‌آورد چنین سفر مهمی سخن می‌راند.

4- با قرآن در سرزمین وحی، اثر استاد محسن قرائتی

این کتاب به بررسی جنبه‌های فردی و اجتماعی حج و سرزمین وحی بر اساس قرآن و تفاسیر پرداخته است. مؤلف که صاحب تفسیر نور است، از این اثر خود برخی از آیات را برای زائران و روحانیون دست اندرکار در امور حج گزینش کرده و این اثر را سامان داده است. از جمله عناوین مورد بحث در کتاب این موارد است: قبل از سفر، اهمیت و ضرورت حج، اخلاص، حکمت‌های حج، مدینه، اهل‌بیت (ع)، مسجد النبی و مساجد دیگر، میقات و احرام، مکه، مسجد الحرام و کعبه، مقام ابراهیم، سعی و صفا و مروه، عرفات و مشعر، منی و قربانی و حلق، بازگشت به مکه، پایان حج.

5- جرعه‌ای از صهبای حج، تالیف آیت الله جوادی آملی

این کتاب تلخیصی از کتاب صهبای حج نویسنده است که حاصل آثار گفتاری و نوشتاری نویسنده درباره حج و زیارت است. حقایق و اسرار و حکمت‌های فراوان حج در این کتاب تبیین شده است. پرسش‌های برخی خوانندگان و مراجعان به کتاب صهبای حج ضرورت تبیین بیشتر برخی مطالب را به همراه داشت. از اینرو در کتاب حاضر پاسخ‌های کتبی نویسنده به آن پرسش‌ها، همچنین نکات جدیدی که در بازنگری نهایی برخی مباحث تفسیری ارائه کرده، آمده است. کتاب در چهار بخش تدوین یافته است.

بخش نخست از بخش‏های چهارگانه این کتاب، با عنوان «ابعاد حج» عهده‏دار تبیین جایگاه، اهمیت و نظام حج در اسلام است. مباحث کلی این بخش، بر دیگر مباحث کتاب پرتو افکن است. از این‏رو، در بخش‏های دیگر، گاه مصادیقی از این مباحث ارائه می‏شود. بخش‏های دوم و سوم با عناوین «اماکن حج» و «مناسک حج»، برخی از معارف و اسرار و ویژگی‏های اماکن و مناسک حج و نیز شرایط، اوصاف و مراتب حج‏گزاران و زائران را بیان می‏کند. بخش چهارم نیز با عنوان «زیارت» به بیان معارفی درباره زیارت اختصاص داده شده است.

6- حج در قرآن، اثر دکتر محمد علوی مقدم

این کتاب به بررسی آیات مربوط به حج پرداخته است. نویسنده ابتدا آیات هر موضوع را گردآوری کرده، آنگاه نظریهٔ برخی از قدمای مفسران را در ذیل آن آورده است.

7- درسنامه با قرآن در مکه و مدینه، تالیف اکبر دهقان

این اثر به بررسی آیات قرآنی مربوط به مکه و مدینه پرداخته است. در فصل اول، آیات مربوط به حج و مکه و در فصل دوم، آیات مربوط به مدینه منوره و مسائل تاریخی آن مانند برخی جنگ‌ها و آیاتی که مربوط به پیامبر اکرم است، آمده است. در آغاز متن آیه شریفه و ترجمه آن بیان شده و بعد ازآن واژه‌های مشکل آن معنا گردیده و سپس تفسیر آیه شریفه بیان شده و در پایان نکته‌های مختلف ادبی، اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و عرفانی با بهره‌گیری از منابع مختلف شیعه و اهل سنت، آورده شده است.

8- درسنامه پیش‌درآمدی بر فرهنگ‌نامه اسرار و معارف حج، از معاونت امور روحانیون بعثه رهبری

این کتاب متن آموزشی برای روحانیون کاروان‌های حج است و هدف آن بیان اسرار و معارف حج است. به این موضوعات می‌پردازد: تعریف واژه‌ها و اصطلاحات؛ ضرورت طرح مباحث اسرار و فلسفه مناسک حج؛ منطق و روش پرداختن به بحث «فلسفه اسرار حج»؛ منابع و روش قرآن در بیان احکام و فلسفه و اسرار آن؛ روش اهل‌بیت در بیان احکام و فلسفه و اسرار آنها؛ سیره و روش بزرگان مذهب در موضوع اسرار و حکمت‌ها؛ نمای کلی حج در قرآن.

9- سیمای عقاید شیعه: ترجمه کتاب دلیل المرشدین الی الحق الیقین، تالیف آیت الله شیخ جعفر سبحانی

این کتاب به بررسی جنبه‌های عقاید اخلاقی شیعه مثل زیارت پرداخته است. نویسنده جهت تقریب مذاهب، وحدت هر چه بیشتر بین مذاهب اسلامی و روشن شدن افکار عمومی مسلمانان، بعضی از موضوعات مهمّی که موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمین بود را مورد بررسی محققانه قرار داده است. از جمله موضوعاتی که در این کتاب مورد بحث قرار گرفته موضوع زیارت قبور است.

10- دروس احکام و مناسک حج، اثر حجت الاسلام محمد حسین فلاح زاده

این کتاب یکی از متون آموزشی حج تمتع است که به احکام عمومی و مناسک حج پرداخته و در دو بخش تدوین یافته است. بخش اول، حاوی احکام عمومی مورد نیاز زائران و بخش دوم به احکام اختصاصی و مناسک حج پرداخته است.

11- احکام فقهی اجرایی حج، اثر استاد محمد حسین فلاح زاده

در این کتاب مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و وظایف و احکام اختصاصی کارگزاران مثل روحانیون و مدیران کاروان‌ها است. این کتاب اختصاص به کارگزاران حج دارد و در چهار بخش گردآوری شده است.

بخش اول، احکام فقهی اجرایی حج ویژه روحانیون کاروان‌هاست. بخش دوم، احکام فقهی اجرایی حج ویژه عوامل اجرایی کاروان‌ها. بخش سوم، نکات فقهی عمره و حج و بخش چهارم، احکام کلی عمره و حج است.

12- مناسک مصوّر حج، اثر استاد محمدحسین فلاح زاده

این مجموعه کوچک با ارائه تصویر صحیح اعمال حج و بیان احکام آن، آموزش‌های لازم را در ین زمینه به زائران محترم ارائه می‌دهد.