یکی از اموری که بی شک باعث از بین رفتن اعمال نیک انسان ها می گردد، ریا می باشد، چنانکه این عمل در قرآن کریم مورد نکوهش واقع شده است.
عقیق:خداوند متعال می فرماید: یَّاءَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لاَتُبْطِلُواْ صَدَقَتِکُم بِالْمَنِّ وَالاْذَی کَالَّذِی یُنفِقُ مَالَهُ رِئَآءَ النَّاسِ وَلاَیُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالیَوْمِ الاْخِرِ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَیْهِ تُرَابٌ فَاءَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَکَهُ صَلْدًا لا یَقْدِرُونَ عَلَی شَیْءٍ مِّمَّا کَسَبُواْ وَاللَّهُ لاَیَهْدِی ا لْقَوْمَ ا لْکَفِرِینَ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید؛ بخشش های خود را با منّت و آزار باطل نسازید! همانند کسی که مال خود را برای نشان دادن به مردم، انفاق می کند و ایمان به خدا و روز رستاخیز نمی آورد، کار او همچون قطعه سنگی است که بر آن (قشر نازکی از) خاک باشد و بذرهایی در آن افشانده شود و رگبار باران به آن برسد و همه خاکها و بذرها را بشوید و آن را صاف و خالی از خاک و بذر رها کند . آنها از کاری که انجام داده اند، چیزی به دست نمی آورند و خداوند جمعیت کافران را هدایت نمی کند.خداوند متعال اعمال ریا کارانه و انفاق های آمیخته با منّت و آزار انسان های سنگدل و قسی القلب را به قشر خاکی تشبیه کرده است که روی سنگ صافی قرار گرفته باشد و بذرهای مستعدی در این خاک افشانده شود و در معرض هوای آزاد و تابش آفتاب قرار گیرند و سپس باران پر برکت دانه درشتی بر آن ببارد و آن قشر خاک نازک و بذرها را بشوید و پراکنده سازد و سنگی غیر قابل نفوذ که هیچ گیاهی در آن نمی روید با قیافه خشونت بار خود آشکار گردد.
بی شک تابش آفتاب و هوای آزاد و نزول باران پر برکت زمانی مفید و ثمر بخش است که محل بذر مناسب باشد، بنابراین محلی که ظاهر آراسته و درونی خشن و غیر قابل نفوذ دارد و تنها قشر نازکی از خاک روی آن را گرفته، محلی مناسب برای افشاندن بذر و پرورش گیاه نیست.
از این رو قلب آدم ریاکار همچون سنگ سخت است و قابلیت پذیرش رحمت حق را ندارد. بنابراین وجه شباهت در این تشبیه «بی اثر بودن و نابودی عمل» است. در این آیه منّت و آزار در انفاق به «ریا» تشبیه شده است، چون ریاضدّ اخلاص است و منّت نهادن و اذیّت کردن در انفاق نیز با اخلاص منافات دارد. منتها فرق این دو این است که انفاق و بخشش ریاکار از همان اوّل باطل است، چون قصدش غیر خدا و خود نمایی است. ولی صدقه و بخشش منّت گذار و آزار دهنده از اول درست انجام می شود، ولی بعداً به وسیله منّت و به رخ کشیدن، عمل باطل و نابود می شود. لذا از امام صادق (علیه السّلام) روایت شده است که ایشان فرمود ه اند: اَلاِبْقاءُ عَلَی الْعَمَلِ حَتّی یَخْلُصَ اءَشَدُّ مِنَ الْعَمَلِ، وَالْعَمَلُ الْخالِصُ الَّذی لا تُریدُ اءَنْ یَحْمِدَکَ عَلَیْهِ اءَحَدٌ إِلا اللّهَ عَزَّوَجَلَّ؛ نگهداری عمل، از خود عمل مشکل تر است و عمل خالص آن است که قصدت این نباشد که تو را در برابر آن عمل تعریف و توصیف کنند و فقط انگیزه ات خدا باشد و بس!
پی نوشت ها:
1-بقره، آیه 264.
2-علامه مجلسی، بحارالنوار، ج 70.
*حسین جناتی، چهل مثل از قرآن کریم: 19.
منبع:قدس
211008
