عقیق: با توجه به منابعی که علامه مجلسی در بحارالانوار به نقل از «علل الشرایع» شیخ صدوق آورده است، تسبیحات حضرت زهرا علیهاالسلام را پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به حضرت فاطمه و حضرت علی علیهما السلام در پاسخ به درخواست آنان برای در نظر گرفتن خادمی برای فاطمه سلام الله علیها داد، در حالی که کارهای سنگین روزانه بر جسم آن حضرت اثر نموده بود.
داستان هدیه ویژه الهی و پیامبر اکرم به فاطمه زهرا علیهماالسلام
در کشف الغمه آمده است که امیرالمومنین علیه السلام به مردی از طایفه بنی سعد درباره زندگی خود و دختر پیامبر فرمود:
فاطمه آنقدر با مشک آب آورد که آثار به دوش گرفتن مشک بر بدنش پیدا شد و آنقدر آسیا کرد که دستهایش پینه بست و آن چنان در نظافت خانه کار کرد که لباسهایش خاک آلود شد و بقدری آتش در زیر ظرف غذا روشن کرد که لباسهایش سیاه گردید و صدمات زیادی از این کارها دید.
روزی گفتم : اگر نزد پدرت بروی و از ایشان در خواست خدمتکاری کنی از صدمات این کارها نجات خواهی یافت .
او نیز نزد پدر رفت اما دید جماعتی اطراف پدر را گرفته پس حیا کرد خواسته خود را بیان کند و بدون آنکه سختی بگوید برگشت.
پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله فهمید که دخترش زهرا برای حاجتی نزد او آمده بود. روز بعد به خانه ما آمد و گفت : ای فاطمه دیروز چه حاجتی داشتی؟
امیرالمومنین علیه السلام فرمود: یا رسول اللّه ! فاطمه آنقدر مشک آب آورده است که حمل آن بر بدنش اثر کرده است و آنقدر آسیا کرده است که دستهایش پنبه بسته است و خانه را نظافت نموده که لباسهایش غبار آلوده شده و....من هم به او گفتم : اگر نزد پدرت بروی و از او بخواهی خدمتکاری به تو بدهد از صدمات این کارها نجات خواهی یافت .
پیامبر صلی اللّه علیه و آله فرمود: آیا می خواهید چیزی به شما بیاموزیم که از خدمتکار بهتر باشد؟ وقتی به رختخواب رفتید سی و چهار مرتبه اللّه اکبر و سی و سه مرتبه الحمدلله و سی و سه مرتبه سبحان الله بگوئید. فاطمه زهرا علیها السلام سه مرتبه فرمود : از خداوند و رسولش راضی شدم...
معنای تسبیحات حضرت فاطمه زهرا
الله اکبر:
در تسبیح فاطمی سلام الله علیها، انسان با گفتن «الله اکبر» به نهایت عجز خود اعتراف می‌کند و به ناتوانیش به درگاه الهی بارها اقرار می‌کند.جمیع بن عمیر گوید: در محضر امام صادق علیه السلام بودم، حضرت از من پرسید: جمله «الله اکبر» یعنی چه؟ گفتم: یعنی خدا از همه چیز بزرگتر است، حضرت فرمود: مطابق این معنی، خدا را چیزی تصور کرده و سپس مقایسه با سایر اشیاء کرده‌ای و او را بزرگتر از آن چیزها تصور نموده‌ای. عرض کردم: پس معنی الله اکبر چیست؟ حضرت پاسخ داد: معنایش این است که؛ «الله اکبر مِن أن یوصَف؛ خداوند بزرگتر از آن است که توصیف گردد».
الحمدلله:
پس از آن که انسان به عجز و ناتوانی خویش در شناخت خالق اعتراف کرد، با گفتن «الحمدلله» که از افضل اذکار تسبیح است، وارد مرحله بعدی می‌شود. امام خمینی در باب «حمد» می‌فرماید: «حمد خدا مساوق شکر است؛ چنانچه در روایات کثیره وارد است که کسی که بگوید: الحمدلله، شکر خدا را ادا کرده؛ چنانچه امام صادق علیه السلام فرمود: شکر هر نعمتی، و اگر چه بزرگ باشد این است که حمد خدای عزوجل کنی».و در حدیثی حماد بن عثمان گفت: حضرت صادق علیه السلام بیرون آمد از مسجد و حال آن که گم شده بود مرکوب آن حضرت. فرمود: «اگر خداوند رد کند آن را به من، هر آینه شکر می‌کنم او را حق شکر او». گفت: درنگی نکرد تا آنکه آن مرکوب آورده شد. پس فرمود: «الحمدلله». کسی عرض کرد: «فدایت شوم، آیا شما نگفتید که شکر خدا می‌کنم حق شکر او را؟» فرمود: «آیا نشنیدی که من گفتم: الحمدلله». از این روایت معلوم می‌شود که حمد خداوند افضل افراد شکر لسانی است.
سبحان الله:
شخصی از حضرت علی علیه السلام پرسید: معنی «سبحان الله» چیست؟ حضرت فرمود: «سبحان الله» تعظیم مقام بلند و با عظمت خدا و منزه دانستن او از آنچه که مشرکان می‌پندارند است و زمانی که بنده این کلمه را می‌گوید، همه فرشتگان بر او درود می‌فرستند».
فضیلت و آثار تسبیحات حضرت زهرا
روایات زیادی در فضیلت و آثار تسبیحات حضرت زهرا در کتب معتبر وجود دارد؛ امام باقر علیه السلام درباره تسبیح حضرت فاطمه سلام الله علیها می‌فرماید: «خداوند متعال با هیچ ستایشی، بالاتر از تسبیحات فاطمه زهرا سلام الله علیها عبادت نشده است و اگر چیزی افضل از آن وجود داشت، رسول خدا صلی الله علیه و آله آن را به فاطمه سلام الله علیها اعطاء می‌کرد».
امام صادق علیه السلام نیز به فضیلت تسبیح بعد از نمازهای واجب چنین اشاره کرد: «من سبح تسبیح فاطمه الزهراء سلام الله علیها قبل ان یثنی رجلیه من صلاة الفریضه، غفر الله له». هر کس بعد از نماز واجب تسبیح فاطمه زهرا سلام الله علیها را به جا آورد، قبل از این که پای راست را از بالای پای چپ بردارد، جمیع گناهانش آمرزیده می‌شود.و در حدیثی دیگر فرمود: «من سبح تسبیح فاطمة سلام الله علیها، فقد ذکرالله الذکر الکثیر». کسی که تسبیح فاطمه زهرا سلام الله علیها را بگوید، خدا را به ذکر کثیر یاد کرده است. روزی امام صادق علیه السلام ابوهارون را مخاطب ساخت و از تعلیم تسبیح حضرت فاطمه سلام الله علیها به کودکان سخن گفت: «یا ابا هارون، انا نأمر صبیاننا بتسبیح فاطمة سلام الله علیها کما نأمرهم بالصلاة، فألزمه، فإنه لم یلزمه عبد فشقی». ای ابوهارون، ما تسبیح فاطمه سلام الله علیها را به فرزندان خود سفارش می‌کنیم همچنان که آنها را به نماز توصیه می‌کنیم. تو نیز بر آن مداومت کن زیرا هر بنده‌ای که بر آن مواظبت و مداومت کند، سرانجام نیکو خواهد داشت.
در جای دیگر آن حضرت از عظمت تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها در مقابل نمازهای مستحبی چنین یاد کرد: «تسبیح فاطمه سلام الله علیها فی کل یوم فی دبر کل صلاة احب الی من صلاة الف رکعة فی کل یوم». تسبیح حضرت فاطمه سلام الله علیها در هر روز به دنبال هر نماز، نزد من از هزار رکعت نماز (مستحبی) در هر روز، محبوبتر است.امام هادی علیه السلام فرمود: «لنا اهل البیت عند نومنا عشر خصال: الطهارة... و تسبیح الله ثلاثا و ثلاثین و تحمیده ثلاثا و ثلاثین، و تکبیره اربعا و ثلاثین...». ما اهل بیت به هنگام خواب ده کار را انجام می‌دهیم: وضو گرفتن... و سی و سه مرتبه «سبحان الله» گفتن و سی و سه مرتبه «الحمدلله» گفتن و سی و چهار مرتبه «الله اکبر» گفتن و....
از اوقات مختلف و مکانهای زیادی برای تسبیح حضرت فاطمه سلام الله علیها یاد شده که برخی از آنها عبارتند از:
بعد از نمازهای واجب و مستحبی، به هنگام خواب، پس از نمازهای استغاثه به حضرت فاطمه سلام الله علیها و نماز زیارت حضرت رسول صلی الله علیه و آله و نماز زیارت حضرت امیرالمؤمنین و نماز حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف در مسجد جمکران و قبل از زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها در قم، به گونه‌ای که سبحان‌الله قبل از الحمدلله گفته می‌شود.
پی نوشت:
کشف الغمه ، ج ۲، ص ۹۷.
اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها، ص۴۸ به نقل از معانی الاخبار.
شرح چهل حدیث، امام خمینی، ص۳۴۹.
تسبیحات حضرت زهرا، ص۱۰، به نقل از علل الشرایع، ص۳۶۶.
از هر معصوم چهل حدیث، محمدعلی کوشا، ص۳۶۴.
اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها ص۱۲ به نقل از تهذیب ج۲، ص۱۰۵
دانشنامه اسلامی
منبع:حوزه
