بیانیه تحلیلی شورای هماهنگی تشکل‌های ستایشگری

عقیق:جایگاه رفیع و تأثیر ژرف ستایشگران و ذاکران اهل‌بيت (ع)، در تبیین و روشنگری، رسواگری دشمنان و شناساندن چهره و شخصیت اهل‌بيت (ع) از پشت پرده‌ها و غبار تبلیغات و تحریفات، انکارناپذیر است؛ این سفیران فرهنگی و منادیان و مبلغان معرفت و محبت خانواده خدا، صادقانه و عاشقانه کوشیده‌اند تا همه هنر و توان و گاه، جان خویش را بر سر آرمان و باور خویش بگذارند و درراه دفاع از حریم ارزش‌ها و عظمت‌ها، دمی غفلت روا ندارند.

بازشناسی این رسالت عظیم، بایسته‌ها، آسیب‌ها و خطرگاه‌ها و پیوستارهای کار ذاکری و مداحی، هماره امری شایسته و ضروری است که پژوهشگران و صاحب‌نظران باید به آن اهتمام ورزند و این راه روشن را از بیراهه‌ها و دام‌چاله‌ها و کژ راهه‌ها بازشناسند و باز شناسانند.

در روزگار ما کمتر شخصیت و مرجعی به‌دقت، عمق، روشن‌بینی و موشکافی رهبر فرزانه و اندیشه‌ور انقلاب –امام خامنه‌ای- به این مهم پرداخته است.

رهنمودها و هدایت‌های سترگ و ارجمند ایشان از چند جهت قابل‌تأمل و درنگ است.

1. جامعیت کلام؛ کلام روشنگرانه و نورانی رهبر فرزانه، همه ساحت‌ها و قلمروهای ستایشگری و ذاکری را شامل می‌شود، مقوله‌های شعر، نحوه اجرا، موسیقی، اخلاق مداحی، مجلس داری، مخاطب‌شناسی، مرثیه، مدیحه، سیر تاریخی مداحی و ذاکری و آسیب‌شناسی از مقوله‌هایی هستند که در طول حدود نیم قرن و به‌ویژه در دو دهه اخیر به آن‌ها پرداخته و نکات و دقایق و ظرایفی را مطرح کرده‌اند.

2. جامعیت زمان، مکان و مخاطب؛ این سخنان در طول سال‌ها و در محافل گوناگون دیدار با شاعران، مداحان و ذاکران، هیئت‌های مذهبی، مجالس سرور و جشن اهل‌بیت و محافل سوگ و حزن گفته‌شده است. تنوع مخاطب، تنوع زمان و تنوع موضوع، نوعی جامعیت به این سخنان بخشیده است.

3. جامعیت و تجربه؛ رهبر فرزانه انقلاب به سبب جامعیت در حوزه‌های گوناگون فقهی، هنری، سیاسی، فرهنگی، ذوقی و ادبی و تجربه‌های بارز و درخشان سخنوری، شاعری، مدیریتی، به موضوع ذاکری و مداحی از مناظر گوناگون نگریسته است. ایشان خود ذاکر و مصداق اَتم ستایشگری در روزگار ما هستند به این سبب سخنان ایشان نه‌تنها چراغ راه ستایشگران و ذاکران که تکیه‌گاه همه مبلغان، پژوهشگران، صاحب‌نظران و ره پویان طریق نشر فرهنگ و معارف اهل‌بيت (ع) است.

4. پیوستگی به کلام و سیره معصوم؛ خاستگاه کلام رهبری، منابع اصیل فرهنگ اسلامی به‌ویژه قرآن و روایات است. مطالعات ژرف، روشن‌بینی ویژه و قدرت استنباط لطایف و ظرایف و دقایق، پشتوانه این سخنان متین و مبین است و همین است که مطالعه دقیق این سخنان هماره راهنما و راهگشا خواهند بود.

از منظر رهبر انقلاب ستایشگری منبع دعوت جامعه به نیکی، معنویت و جهاد است و ذاکران، معلمان و مربیانِ مخاطبان و مستمعان خویش‌اند که با پیوند عاطفه و عقلانیت آنان، کارکردی فرهنگ‌ساز داشته و در حفظ ایمان و معرفت شیعی نقش‌آفرینی می‌کنند؛ لذا ایشان پيش از هر چيز، همگان و به‌ویژه مدّاحان و ذاکران را به شناخت جایگاه مهم ستایشگری اهل‌بیت (ع) و بهره‌گیری مناسب از این فرصت و مسئولیت مهم دعوت نموده‌اند. بی‌تردید بیانات حضرت ایشان تذكري هشداردهنده و هشیار کننده به جامعه شاعران و مدّاحان اهل‌بيت (ع) است؛ تا به مرتبت بي‌بديل خويش در جامعه اسلامي توجه بیشتری داشته باشند و براي حفظ و رفعت‌بخشي هرچه بيشتر آن كوشش والاتری را مصروف سازند.

رهبر انقلاب توجّه و عنايت خاص به سازمان‌دهی و تعيين حدودوثغور سمت مداحي دارند. هرچند در اين باب تلاش‌هايي به‌صورت پراكنده صورت گرفته، ليكن به نظر مي‌رسد كه براي جلوگيري از تحليل منابع و هدر رفت زمان و امكانات، ضروري است كه تمامي اين فعاليت‌ها به‌صورت يكپارچه و هماهنگ انجام گيرد و با تقسيم وظايف و تعيين حدود و مرزهاي كاري، شاهد حركتي نوين در راستاي حُسن اجراي اين رهنمود باشيم.

ایشان مسئولیت‌های اصلی مدّاحان و ذاکران را در دو بخش اصلي تکالیف و وظایف درونی و تکالیف و وظایف برونی بيان نموده‌اند:

در بخش تكاليف دروني يك شاعر و مدّاح، مواردی همچون: ضرورت تزکیه نفس و پالایش درون، طهارت دل واخلاص، ضرورت تلاش براي کسب شایستگی انتساب به اهل‌بیت (ع)، افزایش سرمایه‌های معنوی با توسّل به ذوات مقدّسة اهل‌بيت (ع)، خشوع در برابر حضرت حق‌تعالي با دعا و مناجات و مراقبت جدّي برای تأثیر نگرفتن از محیط ناسالم را مورد تأکید قرار داده‌اند.

از منظر رهبر انقلاب، تنها دل‌های پاک و چشم‌های بابصيرت و پالايش‌شده از دنياطلبي، تماشاگران رمز و راز معارف اهل‌بيت (ع) اند كه مى‌توانند انوار قدسیه اهل‌بيت و ازجمله صدیقه كبرى (س) را تا حدودى از نزديك ببينند و مقامات آن‌ها را درك كنند.

رهبر معظم انقلاب ستایشگری را مجموعه‌ای از هنر، دانش و آگاهی‌های لازم درزمین تبلیغ و عناصر گوناگون دیگری می‌دانند که یک مدّاح و ذاکر اهل‌بیت، باید در کنار صلاحیت‌های فردی و اجتماعی از آن‌ها برخوردار باشد. از منظر ایشان بهترین روش انتقال پیام به مخاطب، گذر از کوچه‌باغ‌های هنر است که خوشبختانه فرهنگ شیعی با دارا بودن ظرفیت بی‌مثال مجالس ذکر و سور و سوگ اهل‌بیت (ع)، زمینه بسیار مساعدی را برای ارائه هنرمندانه این پیام ایجاد می‌کند.

«بایدها و نبایدها در چگونگی اداره‌ی مجالس» نیز مکرراً در سخنان ایشان موردبررسی قرارگرفته است. در این فرمایشات وظايف و تكاليف بروني مداحان و ستایشگران که به نوع و چگونگی اداره مجالس سوگ و شادی اهل‌بیت (ع) بازمی‌گردد، بیان‌شده است.

یکی از مهم‌ترین فرازهای سخنان امسال ایشان نیز که پس از تبیین جایگاه رفیع ستایشگری و فرصت عظیمی که در اختیار ستایشگران اهل‌بیت (ع) قرار دارد بیان فرمودند نشان از تأکید ایشان بر رعایت شئون عزاداری و ‌عزاداری توأم با معرفت است. ایشان فرمودند:

« از این فرصت برای ترویج معارف دین برای سوق دادن نسل جوان به عمل به دین، به عمل به شریعت، به عمل مسئولیت‌های بزرگ این دوران، استفاده کنید. امروز کشور ما ملت ما و دنیای اسلام محتاج درست فهمیدن، درست عمل کردن، ایستادگی کردن است.

این‌که ما مجلس عزاداری و مدح سیدالشهدا (ع) را - که عظمت او به خاطر شهادت است عظمت او به خاطر فداکاری در راه خداست، عظمت او به خاطر گذشت است، گذشت از همه‌چیز، از همه خواست‌ها از همه مطلوب‌ها - در یک چنین مجلسی ما مجلس را تبدیل کنیم به نقطه سبک، به یک جایی که یک تعدادی جوان لخت شوند، بپرند هوا بپرند پایین، ندانند چه می‌گویند، این درست است؟ این شکر این نعمت است؟»

از دیگر موارد مرتبط با این موضوع، وظايف شاعران و مداحان در سُرايش و يا انتخاب اشعار مناسب مجالس اهل‌بيت (ع)، توجه به پيام‌دار بودن و محتواي اشعار، دوري گزيدن از تعريف و تمجيدهاي بي‌محتوا در بارة شأن و مقام اهل‌بيت (ع)، آگاهي‌بخشي به مخاطبان نسبت به اهداف و نتايج و آثار و عبرت‌هاي عاشورا، بهره‌گيري از پيام نهضت امام حسين (ع) براي مشخص كردن راه جامعه اسلامي در برابر توطئه‌هاي دشمنان، تذكر به حفظ اخلاق و ترويج شعائر اخلاقي در جامعه، دوري گزيدن از پيرايه‌هاي دروغين و تحريف‌هاي خطرناك در عزاداري‌ها، توجه دادن مخاطبان به‌ویژه نسل جوان به معنويت و خودسازي و ارتقاء كمالات روحي و ده‌ها نکته ناب و ارزشمند ديگر است كه فهرست بلندي از خواسته‌های رهبری از ذاکران و مداحان را به همگان می‌نمایاند.

ديگر اینکه تشكيل و راه‌اندازی محافل نقد شعر ديني و نيز بارور كردن جلسات مداحي با ارزيابي نكات مثبت و منفي برنامه‌ها در مجالس اهل‌بيت (ع) و نیز حضور فعال و دامنه‌دار «پيشكسوتان» در اين جلسات نقد و بررسي و بهره‌گیری جوانان از دانش و تجربه عملی آنان، از خواسته‌هاي ايشان است كه انتظار مي‌رود مخاطبان اين خواسته مقام ولايت، بيش از اين بدان بپردازند.

تردیدی نیست که بهره‌گیری از دیدگاه‌های آن رهبر فرزانه در حوزه ستایشگری و مدّاحی، نیازمند نگاهی دقیق و موشکافانه به آن‌هاست. این نگاه به مخاطبان کمک می‌کند تا تمامی ابعاد و زوایای سخن را بهتر بیابند و روشن‌تر دریابند.

لذا شورای هماهنگی تشکل‌های ستایشگران اهل‌بیت (ع) ضمن دعوت از همه صاحب‌نظران، پیشکسوتان و فعالان حوزه ستایشگری اهل‌بیت (ع) برای ژرف‌نگری و اندیشه ورزی پیرامون فرمایشات مقام معظم رهبری، اعلام می‌دارد این شورا، فرمایشات عالمانه معظم له را نصب العین قرار داده و حداکثر توان خود را برای عملیاتی شدن این خواسته‌ها به کار خواهد بست.

شورای هماهنگی تشکل‌های ستایشگران اهل‌بیت (ع)

بسیج مداحان بنیاد دعبل کانون مداحان و شاعران هیئت رزمندگان خانه مداحان جامعه ایمانی مشعر